استادیار جامعه شناسی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
چکیده
مطالعة علل وقایع و رخدادهای تاریخی یکی از اهداف اصلی و مهم مطالعات تاریخی است. با وجود این، وقتی دانش‌پژوهان در مطالعات تاریخی‌شان مدعی می‌شوند که فلان عامل «علّت» یک رخداد یا نتیجة خاص می‌باشد، دقیقاً روشن نیست که مدلول و منظورشان از واژة علّت چیست. در مقالة حاضر تلاش شده است تا ضمن معناشناسی علّیّت در علوم اجتماعی نشان داده شود که محققان تاریخی معمولاً علّیّت را به معنای شرط لازم/کافی برای نتایج مورد مطالعه‌شان در نظر می‌گیرند. استدلال شده است، هنگامی که فرد بدنبال تبیین تاریخی یا تبیین حوادث خاص و وقایع منفرد است، تقریباً بطور طبیعی به سمت علل لازم و/یا کافی سوق پیدا می‌کند، حتی اگر بدان خودآگاهی نداشته باشد. لذا، تأکید مقالة حاضر بر پنداشت علّیّت بر اساس علل لازم و/ یا کافی و مشتقات آنها است؛ چون، آنها پیوند تنگاتنگی با مطالعات تبیینی در تاریخ دارند. این نوع علل، به چهار دسته عمده تقسیم شده‌اند: شرط لازم و غیرکافی، شرط کافی و غیرلازم، شرط لازم و کافی، و شرط ناکازم؛ که به نظر نگارنده می‌توانند پوشش نسبتاً کاملی برای بحث علّیّت در مطالعات تاریخی باشند. در این مقاله، همچنین با ذکر مثال‌های متعدد؛ کاربرد هر یک از این علل را در مطالعات تاریخی و تبیین‌های زنجیره‌ای یا روایت‌های تاریخی نشان داده شده است.
Assistant Professor of Sociology, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]
One of the main objectives of the study of the causes of historical events and important historical studies. In the present article in the first place, the four kinds of causalities that are used for historical explanation, that is, necessary and insufficient condition, sufficient and unnecessary condition, necessary and sufficient condition, and unnecessary and insufficient condition, are explained.History-based researchers of social sciences mainly search for specific results in one or few cases. Attempts have been made in the preset study to show that such historical analyses normally rely on counterfactual analysis. In other words, it is argued that if one tries to conduct a causal study of the past or evaluate a historical explanation, there is no other option than relying on counterfactual analysis. In the next step, the relationship between causal analysis with historical chain explanations has been studied. These analyses refer to the sequence or interconnected causal factors and explain historical events through interconnected events that unfold in the process of time.
ابتدای صفحه