افروز رحیمی آریایی؛ نیما ولی بیگ؛ سید اصغر محمود آبادی
چکیده
خط به عنوان وسیلة ارتباطی با ایجاد امکان انتقال اندیشه ها به آیندگان و تأثیری که بر پیشبرد تمدن و فرهنگ بشری داشته، دارای اهمیت است. خط کوفی آغاز کتیبه نگاری در بناهای اسلامی بوده و با گذر زمان ...
بیشتر
خط به عنوان وسیلة ارتباطی با ایجاد امکان انتقال اندیشه ها به آیندگان و تأثیری که بر پیشبرد تمدن و فرهنگ بشری داشته، دارای اهمیت است. خط کوفی آغاز کتیبه نگاری در بناهای اسلامی بوده و با گذر زمان راه رشد را پیموده و گونه های جدیدی از آن ایجاد شدهاست. در باب هنر اسلامی پژوهش های بسیاری صورت گرفته اما به بررسی دقیق و گونه شناسی خطکوفی به صورت جامع کمتر توجه شدهاست. یافتههای محققان پیشین در این پژوهش تکمیل شده و زیرگونه هایی نیز شناسایی شده است. به اعتقاد نگارندگان بین شکل کتیبه کوفی و شناخت شیوة بنا(رازی و آذری) رابطه مستقیم وجود دارد. لذا هدف اصلی گونه شناسی کتیبههای کوفی در مساجد جامع و منارههای اصفهان منتسب به شیوههای رازی و آذری است. روش تحقیق توصیفی، تطبیقی و تحلیلی است و اطلاعات از طریق منابع کتابخانهای و میدانی بهدست آمدهاست. براساس یافته ها مشخص گردید که کتیبهکوفی ساده دارای دو زیرگونه است که براساس شکل انتهای حروف کشیده چون"لا" و"الف" قابل تفکیک است. کوفیِ تزیینی نیز دارای چهار دسته کلیِ”ساده"،”پیچیده"،”گرهدار" و”گردان" است. نوع گره دار خود دارای دو زیرگونة با نقوش”تکرارشونده" و ”متفاوت" است. همچنین کتیبه بنایی ازنظر شکل و نحوة گسترش حداقل دارای ششگونه("ساده با فاصلة مساوی"،”دندانهای"،”گره دار"،”تابع شکل قاب"،”تودررتو" و”مادر و فرزند") است. در این پژوهش همچنین ریزگونهها، طرح و زمینه، جنس، رنگ و موقعیت مکانی در نمونه ها مورد بررسی قرار گرفته است.