ذکرالله محمدی؛ کیومرث فیضی
چکیده
تواریخ محلی یکی از اشکال مهم تاریخ‌نگاری ایرانی‌اسلامی است که در کنار انواع تاریخ، کمک شایانی به شناخت تحولات گذشته می‌کند. ازجملۀ این‌گونه آثار، شرفنامه تألیف امیر شرفخان بدلیسی است که به‌عنوان ...
بیشتر
تواریخ محلی یکی از اشکال مهم تاریخ‌نگاری ایرانی‌اسلامی است که در کنار انواع تاریخ، کمک شایانی به شناخت تحولات گذشته می‌کند. ازجملۀ این‌گونه آثار، شرفنامه تألیف امیر شرفخان بدلیسی است که به‌عنوان نخستین اثر از نوع خود، به مسئلۀ کردستان پرداخته است. شرفخان درحالی به مسئلۀ کرد و کردستان می‌پردازد که بخش عمدۀ این منطقه از دایرۀ تسلط حکومت‌های ایرانی خارج شده و در اختیار عثمانیان قرار گرفته است. بنابراین تحلیل مسئلۀ اصلی شرفخان در کردشناسی او به‌ویژه برای باب عالی حائز اهمیت است. در این مقاله برای تبیین بینش و روش تاریخ‌نگاری او در توجه به مسئلۀ کرد و کردستان ابتدا مختصری دربارۀ سیاست عثمانیان و صفویان به‌عنوان عنصر تعادل‌بخش منطقه، بعد به شاخصه‌های تاریخ‌نگری شرفخان پرداخته شده و درنهایت به روش ایشان در نگارش تاریخ، توجه می‌شود. این پژوهش با روش تحلیل تاریخی و شیوۀ توصیفی‌تحلیلی، ابعاد و مؤلفه‌های اندیشۀ تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری شرفخان را بررسی می‌کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، منظومۀ فکری شرفخان دارای ویژگی‌هایی چون، نخبه‌گرایی، شریعت‌مدارانه، انتقادی و درعین‌حال رویکردی ستایش‌آمیز به کردها است. برجسته‌کردن نقش و جایگاه کردها و کردستان، به‌ویژه خاندان‌های حاکم کرد، در مناسبات ایران و عثمانی، تأکید بر موقعیت سرزمینی کردستان و بیان ویژگی‌های جامعۀ کردی از دیگر مؤلفه‌های مربوط‌به تاریخ‌نگاری شرفخان است.
