ذکرالله محمدی؛ مسعود آدینه‌وند
چکیده
حمدالله مستوفی قزوینی از مورخان و رجال دیوانی عصر ایلخانان بوده که با اثرپذیری از پیشینیان و نیز تأثر از روزگار خود، به نگارش آثاری در حوزه‌های تاریخ، شعر و جغرافیا روی آورده است. بینش مستوفی، ترکیبی ...
بیشتر
حمدالله مستوفی قزوینی از مورخان و رجال دیوانی عصر ایلخانان بوده که با اثرپذیری از پیشینیان و نیز تأثر از روزگار خود، به نگارش آثاری در حوزه‌های تاریخ، شعر و جغرافیا روی آورده است. بینش مستوفی، ترکیبی از عقل‌گرایی و مشیتباوری، و روش او نیز متأثر از معرفتشناسیاش به تاریخ، آمیزهای از شیوۀ انتقادی و روایی با سادهنویسی و تکیه بر استنادهاست. در پژوهش حاضر، فرض بر آن است که مستوفی بهعنوان مسلمانی متدین برخلاف بسیاری از مورخان معاصر و قبلاز خودش، ضمن اثرپذیری از نگاه سنتی، مؤلفههای نقد و سنجش روایات و نگاه منطقی را در آثار خود منعکس کرده است. هدف از مقالۀ پیشِروی، آن است که با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، رابطۀ میان بینش مستوفی با سبک تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری او روشن و به این پرسش، پاسخ داده شود که بینش تاریخی مستوفی بر تاریخ‌نگاری او چه اثری گذاشته است. یافتههای پژوهش نشان میدهند نظام فکری این مورخ دیوانی، مبتنیبر دو رویکرد روایی و انتقادی، و نگاه مشیتباورانه بوده و او ضمن سلطنتگرایی و دفاع از ایلخانان ایرانی، اطلاعات فراوانی را دربارۀ اوضاع نابسامان سیاسی، مذهبی، اجتماعی و اقتصادی ایران در دوران مغولان و ایلخانان ثبت کرده است.
