ناصر صدقی
چکیده
مقوله‌ی روش ارتباط تنگاتنگی با نوع نگرش معرفتی به موضوع یک علمدارد؛همچنان‌که روش‌شناسی یا شناخت روش‌های یک علم هم مسئله‌ای است که ویژگی‌ها، و اصول و مبانی آن را باید از نوع نگاه نسبت به موضوع ...
بیشتر
مقوله‌ی روش ارتباط تنگاتنگی با نوع نگرش معرفتی به موضوع یک علمدارد؛همچنان‌که روش‌شناسی یا شناخت روش‌های یک علم هم مسئله‌ای است که ویژگی‌ها، و اصول و مبانی آن را باید از نوع نگاه نسبت به موضوع آن علم و معرفت شناسی مربوط به آن جست. بر همین اساس، در پژوهش حاضر وضعیت وفرایند تاریخی و جایگاه مقوله‌ی روش یا روش‌های رایج در تاریخ‌نگاری اسلامی درارتباط با نوع نگاه معرفتی مورخان مسلمان به موضوع و مسائل علم تاریخ بررسی شده است.هرچند برخی مورخان مسلمان متناسب با شرایط شکل‌گیری و گسترش جریان تاریخ‌نگاری اسلامی، به‌شکلی متناوب و البته همراه با گسست‌های بلندمدت و دامنه‌دار نوآوری‌های بسیاری را در عرصه‌ی روش‌شناسی داشته‌اند، جز مواردی محدود و استثنایی، به‌دلیل آنکهتاریخ نزد اکثر مورخان مسلمان به‌عنوان علم شناخت جامعه مطرح نشد، درنتیجه روش‌های رایج در آن‌هم معطوفبه شناخت واقعیات اجتماعی در بستر تاریخی نشد؛ زیرابه‌دلیل حاکم بودن و فراگیری نگاه معرفتی خبری بهموضوع و مسائل علم تاریخ و تلقی از تاریخ به‌عنوان معرفتی روایی و خبرمحور، مسئله‌ای مانند واقعیت تاریخی و ویژگی‌های چنین مقوله‌ای در محل اندیشه‌ی جدی مورخان مسلمان قرار نگرفته و درنتیجه روش یا روش‌های معطوف به شناخت چنین قضیه‌ای هم چندان جایگاهی نیافته است. درمقابل، آنچه به‌عنوان موضوع و مسئله‌ی محوری فعالیت تاریخ‌نگاری باقی ماند، خبر و روایت تاریخی بود و به‌سبب چنین نگرش معرفتی، روش‌های رایج هم بیشتر معطوف به چگونگی ضبط و ثبت خبر تاریخی شد.
