رضا نصیری حامد
چکیده
پیوند تاریخ با «اکنون» در نظریات مختلف به‌ویژه در دوران اخیر مدّنظر قرار گرفته است. بر این اساس همان قدر که گذشته بر حال مؤثر است، از تأثیر اکنون در فهم ما از گذشته نیز می‌‌توان سخن به میان آورد. ...
بیشتر
پیوند تاریخ با «اکنون» در نظریات مختلف به‌ویژه در دوران اخیر مدّنظر قرار گرفته است. بر این اساس همان قدر که گذشته بر حال مؤثر است، از تأثیر اکنون در فهم ما از گذشته نیز می‌‌توان سخن به میان آورد. در تاریخ به‌ویژه از منظر فرودستان و ستمدیدگان، وضعیت اکنون موقعیتی خاص و استثنایی نیست، چراکه تداوم رنج این اقشار بهشکل یک قانون در طول تاریخ، استمرار و تداوم یافته است. «والتر بنیامین» در آثار خود به‌ویژه در تزهایی دربارۀ تاریخ، به تداوم وضعیت تاریخی رنجکشیدگان اشاره میکند و ضمن تأکید بر ملموسترین و عینیترین ابعاد رنج ستمدیدگان تاریخ، به امکان رهایی از وضعیت موجود بر اساس ظهور لحظهای موعودگرایانه و مسیحایی میاندیشد. این وجه از اندیشۀ بنیامین، به انحای مختلف آشکار و پنهان در رویکردهای متأخر از قبیل تاریخ فرودستان، مطالعات پسااستعماری و نیز تاریخ بدیل و جایگزین برجسته شده و منشأ تأملات نوینی در رویکرد به تاریخ شده است. یکی از بارزترین وجوه نگاه نقادانۀ بنیامین، نقد ایدۀ پیشرفت در تاریخ است که از دیدگاه وی برآمده از فلسفۀ فاتحان تاریخ است؛ این در حالی است که اوضاع شکستخوردگان تاریخ حکایت از رنج پیوستۀ ایشان است.
