نسرین محمدی؛ آسیه حسینی
چکیده
مغول‌ها به‌عنوان یکی از امپراتوری‌های بزرگ تاریخ، نقش چشمگیری در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاورمیانه و آسیای صغیر ایفا کردند. این مقاله به بررسی و ارزیابی چگونگی تصویرسازی و تحلیل مغول‌ها در ...
بیشتر
مغول‌ها به‌عنوان یکی از امپراتوری‌های بزرگ تاریخ، نقش چشمگیری در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاورمیانه و آسیای صغیر ایفا کردند. این مقاله به بررسی و ارزیابی چگونگی تصویرسازی و تحلیل مغول‌ها در تاریخ‌نگاری عثمانی پرداخته است. در افسانه‌های مربوط به تأسیس امپراتوری عثمانی و آثار مورخان سلجوقیان آناتولی و عثمانی‌ها، مغول‌ها عمدتاً به‌عنوان دشمنان و ویرانگران معرفی شده‌اند. بااین‌حال، در تاریخ‌های جهانی و چند سلسله‌ای، حکمرانان مغول از شهرت خوبی برخوردار بودند و گاه به‌عنوان تجدیدکنندگان دین و حتی ادغام‌شده در شجره‌نامۀ عثمانی‌ها مورد تحسین قرار گرفته‌اند. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که چرا و چگونه نگرش مورخان عثمانی نسبت‌به مغول‌ها در طول زمان تغییر کرده است. پژوهش حاضر این فرضیه را مطرح می‌کند که این تغییر نگرش، ناشی از ترکیب عوامل مختلفی ازجمله مواجهه با صفویان و تأثیر تاریخ‌نگاری فارسی بوده و به‌عنوان ابزاری برای مشروعیت‌بخشیدن به سلسلۀ عثمانی مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش با استفاده از روش تاریخی‌تحلیلی نگاشته شد و همچنین نویسندگان، به نقش تأثیرگذار تاریخ‌نگاری فارسی، به‌ویژه در زمینۀ سلجوقیان روم و ایلخانان مغول، در تحولات فکری و فرهنگی عثمانی‌ها پرداخته و تلاش دارند تا به‌طور جامع‌تر تأثیرات این تاریخ‌نگاری را در دوران عثمانی بررسی کنند. به‌ویژه تأثیر ادیبان و فرهیختگان ایرانی که الگوهای فکری خود را به تاریخ‌نگاری عثمانی تزریق کردند و نقش مهمی در شکل‌گیری این امپراتوری داشتند. نتیجۀ این بررسی نشان می‌دهد که تعامل عثمانی‌ها با میراث مغول و تاریخ‌نگاری فارسی، تأثیرهای مهمی بر مشروعیت و ساختار حکومت عثمانی داشته است.
