دوره 33 (1402)
دوره 32 (1401)
دوره 31 (1400)
دوره 30 (1399)
دوره 29 (1398)
دوره 28 (1397)
دوره 27 (1396)
دوره 26 (1395)
دوره 25 (1394)
دوره 24 (1393)
دوره 23 (1392)
دوره 22 (1391)
دوره 21 (1390)
دوره 20 (1389)
دوره 19 (1388)
تعداد مقالات: 270
نقد سلبی و نقد ایجابی در تاریخنگاری باستانی پاریزی
دوره 33، شماره 32 ، دی 1402
چکیده
محمدابراهیم باستانی پاریزی (1391-1304) بدون این که هرگز مدعی روشمندی در تاریخنگاری فردگرایانۀ خویش باشد، در تمامی آثارش بارها در راستای ابهام‌زدایی از متون تاریخی، دست به نقد و اجتهاد سلبی و نقد و اجتهاد ... بیشتر
تحلیل مقایسهای مولفه‌های تاریخنگاری در تاریخ دیاربکریه و عالم‌آرای امینی با تکیه مسئله تقدیرگرایی
دوره 29، شماره 23 ، تیر 1398، ، صفحه 185-210
چکیده
فهم وقایع تاریخی بدون شناخت اندیشه‌ای که در پس رویدادها نهفته است، امکان‌پذیر نیست. این نوع نگرش منوط به فهم دانش و بینش مورخ است و شناخت واقعۀ تاریخی بدون شناخت نظرگاه مورخ، غیرممکن است. تاریخنگری ... بیشتر
نقد روایت اعظام‌الوزاره از دلایل اعدام ثقه‌الاسلام شهیدی خوانساری بر پایۀ اسناد نویافته
دوره 30، شماره 26 ، دی 1399، ، صفحه 205-237
چکیده
پیچیدگی شرایط اجتماعی و سیاسی ایران پس از دوران مشروطه، منجر به ظهور طبقات جدیدی در قدرت‌های منطقهای و ضعف و نبودِ اقتدار قدرت مرکزی و بروز آشوب‌ها و ناامنی‌های شدیدی شد که در نهایت با بروز قحطی بزرگ ... بیشتر
بررسی نوروزنامهها در عصر اسلامی (تا سدۀ نهم هجری)
دوره 31، شماره 27 ، مرداد 1400، ، صفحه 211-234
چکیده
نوروز از کهن‌‌ترین، مهمترین و مشهورترین جشن‌‌های ایرانی است که در عصر اسلامی نیز فراموش نشد و در آثار نویسندگان بازتاب پیدا کرد و آنان کتاب‌‌هایی با عنوان نوروزنامه نوشتند. در این مقاله کوشیده ... بیشتر
تاریخنگاری فرودستان از دریچۀ آرشیو اسناد با نگاهی به اسناد کنشگری زنان در ملی‌شدن نفت
دوره 31، شماره 28 ، دی 1400، ، صفحه 211-227
چکیده
در سال‌های اخیر در کنار تاریخ‌نویسی سنتی، نگاه‌ها به تاریخ‌نویسی اجتماعی جلب شده است. امروزه بر این باور هستیم که تاریخ در انحصار و ساخته‌پرداختۀ نخبگان و سیاست‌ورزان نبوده و بخش بزرگی از هر رخداد ... بیشتر
تحلیل تاریخنگاری محلی ایران پسامشروطه (1336-1324هـ.ق)
دوره 29، شماره 24 ، دی 1398، ، صفحه 213-230
چکیده
تاریخنگاری محلی دورۀ قاجار، تحت تأثیر تحولات سیاسی‌اجتماعی این دوره دگرگونی‌هایی یافت. این پژوهش با معرفی 6 اثر از تاریخنگاری محلی پسامشروطه، سه شاخص را در آنها بررسی میکند: ملی‌گرایی (باستان‌گرایانه)؛ ... بیشتر
امتناع منابع و مسئلۀ ابداع: مطالعۀ موردی در باب نحوۀ بازسازی حیات گروه‌‌های فرودست در تاریخ فرهنگی جدید
دوره 32، شماره 29 ، فروردین 1401، ، صفحه 221-243
چکیده
فرهنگ گروه‌‌های فرودست تا حد زیادی شفاهی است و این امر موجب میشود تا کمبود اسناد بی‌‌واسطه دربارۀ رفتار و نگرش‌های افراد فرودست در گذشته، به مهمترین مانع بر سر راه پژوهش در باب این افراد تبدیل ... بیشتر
رسالت مورخان؛ کندوکاو و نقدی بر توصیف فربه به‌‌مانند مهمترین وظیفۀ مورخان
دوره 33، شماره 31 ، تیر 1402، ، صفحه 221-240
چکیده
در چند سال واپسین، به‌کوشش استادان مطرح رشتۀ تاریخ و بهویژه حسن حضرتی، هاشم آقاجری، علیرضا ملایی‌‌توانی و قباد منصوربخت مناقشه‌ای کِرامند دربارۀ رسالت مورخان آرایه گرفته است که می‌تواند آغاز ... بیشتر
بازنمایی اسطورۀ ضحاک در ادبیات انتقادی عثمانی
دوره 32، شماره 30 ، آبان 1401، ، صفحه 227-252
چکیده
مضامین اسطوره‌ای یکی از مؤلفه‌های فرهنگ باستانی ایران است که از رهگذر ادبیات منظوم و منثور، به فرهنگ‌های پیرامونی راه یافته است. این تأثیرگذاری گاه تا دورۀ معاصر دوام یافته که نمایشنامه‌نگاری عثمانی ... بیشتر
گونهشناسی مطالعات شعوبیه در دورۀ معاصر (غرب، جهانِ عرب و ایران)
دوره 30، شماره 25 ، شهریور 1399، ، صفحه 243-268
چکیده
واکاوی ماهیت جنبش شعوبیه ازجمله حوزه‌‌های مطالعاتی در میان پژوهشگران تاریخ اسلام، ایران‌‌شناسان و متخصصان تاریخ ادبیات است. ازاین‌رو پژوهش‌‌های پرشماری در قالب کتاب، مقاله و پایان‌‌نامه در زبان‌‌های ... بیشتر
شکل‌گیری گفتمان انتقادی چندهمسری در جراید ایران اواخر دورۀ قاجار
دوره 33، شماره 32 ، دی 1402
چکیده
اواخر دورۀ قاجار و به‌طور مشخص در دورۀ مشروطه، تحت‌تأثیر فضای باز سیاسی و اجتماعی، مسائل جدیدی در ارتباط با زنان مطرح شد که قبل از آن هیچ سابقه‌ای نداشت؛ ازجملۀ این مسائل، مسئلۀ چندهمسری بود که در کانون ... بیشتر
ممیزات و نوآوری‌های تاریخ‌نویسی عبدالحسین خاتون‌آبادی در عرصۀ تاریخنگاری ایران صفوی
دوره 29، شماره 23 ، تیر 1398، ، صفحه 211-233
چکیده
عبدالحسین خاتون‌آبادی نویسندۀ وقایع‌السنین و الاعوام در تاریخنگاری خود روش یا روش‌هایی را به کار برده است که با شیوۀ دیگر همتایان تاریخ‌نگار خود تا اندازه‌ای دیگرگونه است. او از یک‌سو در گزینش ... بیشتر
مفاهیم دوگانه در قلمرو دانش تاریخنگاری ایران: نقد راهِ رفته و طرح راهِ جدید
دوره 31، شماره 28 ، دی 1400، ، صفحه 229-255
چکیده
دانش تاریخنگاری یکی از شاخه‌‌های جدید علوم تاریخی است که موضوع آن تأمل نقادانه هم در متن‌‌های تاریخنگارانه و هم در اندیشه، گفتمان، سبک، روش و دستاوردهای مورخان است. تاکنون دانش تاریخنگاری ... بیشتر
آیا رشتۀتاریخ در ایران با بحران روبه‌رو است؟
دوره 29، شماره 24 ، دی 1398، ، صفحه 231-255
چکیده
چندی است که در رشته‌‌های گوناگون علوم انسانی از «وضعیت بحرانی» سخن گفته میشود. در دانش تاریخ نیز بحث‌‌های مشابهی مطرح شده و از ضرورت تغییر و اصلاحات سخن گفته شده است. بنابراین، مسئله این است ... بیشتر
تاریخنگری و تاریخنگاری حزین لاهیجی (1180ـ1103ق)
دوره 31، شماره 27 ، مرداد 1400، ، صفحه 235-259
چکیده
اگرچه حزین لاهیجی عمدتاً به‌عنوان یک ادیب و شاعر شناخته میشود، بخشی از شهرت او، مربوط به جایگاه مورخانۀ اوست. او در میان کتاب‌های مختلف خود، دو اثر در زمینۀ تاریخ دارد که در آنها میتوان رویکرد وی ... بیشتر
نگاهی دوبارۀ به کارنامۀ دکتر حائری (نقدی بر کتاب زندگی، آثار و اندیشه‌‌های تاریخنگارانۀ دکتر عبدالهادی حائری)
دوره 30، شماره 26 ، دی 1399، ، صفحه 239-263
چکیده
عبدالهادی حائری از چهره‌‌های نامدار تاریخپژوهی معاصر ایران است که قدرت قلم و میراث فکری او تأثیری مستقیم و ماندگار بر معرفت تاریخی ایرانی برجای نهاده است. حائری نه تنها در میدان تاریخپژوهی، بلکه ... بیشتر
تحلیل و تبیین گفتمان خویشکاری در متون تاریخنگاری و ادبی نیمۀ اول قرن هفتم هجری (مطالعۀ موردی؛ جهان‌گشای جوینی، بوستان و گلستان سعدی)
دوره 33، شماره 31 ، تیر 1402، ، صفحه 241-265
چکیده
از ویژگی‌های نظام ملک‌داری ایرانی، باورمندی به نظم و سامان‌مندی امور اجتماع براساس قانون «اشه» و نظام «خویشکاری» است. این امر در همۀ ادوار تاریخ ایران الگوی کارآمدی برای سیاست‌ورزان و حکومتگران ... بیشتر
آسیب‌شناسی پیشینۀ پژوهش در مطالعات تاریخی (مطالعۀ موردی: پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد رشتۀ تاریخ)
دوره 32، شماره 29 ، فروردین 1401، ، صفحه 245-272
چکیده
هر کار پژوهشی بر پژوهشها و آثار پیش از خود متکی است و اساساً هدف از انجام برخی کارهای پژوهشی، تکمیل و پرکردن نقاط کور کارهای پیشین است، لذا شناخت و آگاهی از آثار و کارهای پژوهشی پیشینیان دررابطه‌با ... بیشتر
بررسی و نقد آرا و استدلال‌های پژوهشگران عرب و ایرانی پیرامون نام خلیج فارس
دوره 32، شماره 30 ، آبان 1401، ، صفحه 253-281
چکیده
براساس نقشه‌های تاریخی و معاصر و متون تاریخی و جغرافیاییِ یونانی، لاتین، عربی و فارسی، نام «فارس» در طول تاریخ به دریای جنوب ایران اطلاق شده است؛ بااین‌حال، در اوایل دهۀ شصت قرن بیستم میلادی نام ... بیشتر
تحلیل رویکرد تاریخنگری و تاریخنگاری شرفخان بدلیسی در شرفنامه
دوره 30، شماره 25 ، شهریور 1399، ، صفحه 269-295
چکیده
تواریخ محلی یکی از اشکال مهم تاریخنگاری ایرانی‌اسلامی است که در کنار انواع تاریخ، کمک شایانی به شناخت تحولات گذشته میکند. ازجملۀ این‌گونه آثار، شرفنامه تألیف امیر شرفخان بدلیسی است که به‌عنوان ... بیشتر
تاریخ ذهنیات به‌منزلۀ نظریه و روش در تاریخنگاری فرهنگی
دوره 33، شماره 32 ، دی 1402
چکیده
تاریخ ذهنیات رویکردی است برآمده از تاریخنگاری مکتب آنال و میتوان آن را متأثر از رویکرد تاریخ فرهنگی ارزیابی کرد، اما در آن چارچوب‌ها محدود نشد و شاخ‌وبرگ فراوان یافت. امروزه تاریخ روحیات و تاریخ ... بیشتر
مسئلۀ عاملیت سیاسی فرودستان در تاریخ فرهنگی؛ یک مطالعۀ مقایسهای
دوره 29، شماره 23 ، تیر 1398، ، صفحه 235-254
چکیده
در تاریخ فرهنگی کلاسیک، نخبگان، کارگزارانِ فرهنگ و سیاست محسوب می‌‌شدند؛ ازاین‌رو در این نوع تاریخنگاری، جریان‌‌های فرهنگی‌سیاسی برآمده از مردمان عادی را مستقل از فرهنگ تولیدیِ نخبگان نمی‌‌دانستند. ... بیشتر
واکاوی رویکرد تاریخ‌پژوهان معاصرتاجیکستان به حکومت سامانیان
دوره 29، شماره 24 ، دی 1398، ، صفحه 257-279
چکیده
بررسی تاریخپژوهی کشورهای همسایۀ ایران و نحوۀ نگریستن آنها به میراث و تاریخ مشترک گذشته، زمینه‌ای مناسب برای گفت‌وگوی علمی بین متفکران کشورهاست. مقالۀ حاضر با بررسی و تحلیل رویکرد تاریخ‌پژوهان تاجیکستان ... بیشتر
تاریخنگاری مصطفی فاتح؛ رویکرد فاتح به نقش نفت در توسعه و عدم توسعۀ ایران
دوره 31، شماره 28 ، دی 1400، ، صفحه 257-281
چکیده
تاریخنگاری نفت از دل حوادث و رویدادهای دهۀ 1320شمسی و افزایش نقش نفت در دگرگونی جامعه و گسترش استعمار نفتی تولد یافت. مصطفی فاتح کارگزار رده‌بالای شرکت نفت انگلیس و ایران، با نگارش اثر پنجاه سال نفت ایران ... بیشتر
تحلیلی بر تاریخنگاری محمدشفیع طهرانی در مرآت‌الصادقین
دوره 31، شماره 27 ، مرداد 1400، ، صفحه 261-285