دوره 33 (1402)
دوره 32 (1401)
دوره 31 (1400)
دوره 30 (1399)
دوره 29 (1398)
دوره 28 (1397)
دوره 27 (1396)
دوره 26 (1395)
دوره 25 (1394)
دوره 24 (1393)
دوره 23 (1392)
دوره 22 (1391)
دوره 21 (1390)
دوره 20 (1389)
دوره 19 (1388)
تعداد مقالات: 268
مراحل جریان تاریخ‌نگاریِ جنگ ایران و عراق در غرب
دوره 27، شماره 20 ، مهر 1396، ، صفحه 109-131
چکیده
تاریخ‌نگاری جنگ ایران و عراق در غرب، اندکی پس از آغاز این نبرد تاکنون مورد اهتمامِ کارشناسان و استراتژیستهای غربی قرار گرفته و تا امروز با دستاوردهایی قابلِ تأمل شامل بیش از شصت کتاب و صدها مقاله ... بیشتر
ضرورت توجه به دانش‌های کمکی تاریخ از منظر باستانی پاریزی (مطالعۀ موردی: جغرافیا و باستان‌شناسی)
دوره 30، شماره 26 ، دی 1399، ، صفحه 109-131
چکیده
محمدابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304) از معدود پژوهشگرانی است که در عرصۀ مطالعات تاریخی از سبک ویژه و منحصربه‌فردی برخوردار است؛ در این سبک، اتکا به دانش‌های کمکی تاریخ وجه بارز و برجسته‌ای دارد. او با ... بیشتر
گونه شناسی آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ.)
دوره 31، شماره 27 ، مرداد 1400، ، صفحه 109-130
چکیده
به ابوجعفر محمد‌بن‌حبیب بغدادی ادیب و مورخ پرکار سدۀ سوم هجری بیش از سی‌وهفت اثر نسب داده‌اند که تنها یازده اثر از آنها در دست است. از این آثار هشت اثر در زمرۀ آثار تاریخی و سه اثر از مقولۀ کتب ادب و لغت ... بیشتر
مفهوم‌شناسی تطبیقی «جاهلیت» در قرآن و متون تاریخی و ادبی
دوره 21، شماره 8 ، آذر 1390، ، صفحه 111-136
چکیده
واژه‌ی «جهل» که اساس اصطلاح «جاهلیت» را تشکیل میدهد در نزد بیشتر واژه‌شناسان در مقابل «علم» و از منظر برخی از آنان در مقابل «حلم» قرار می‌گیرد، لکن در عرف آیات قرآن نقیض اصلی ... بیشتر
سفارت و سفارت‌‌نامه‌‌نویسی در ایران و عثمانی (با تأکید بر سفارت‌‌نامۀ انوری افندی و میرزا تقی‌‌خان)
دوره 33، شماره 31 ، تیر 1402، ، صفحه 113-139
چکیده
دولت‌ها پیش از استقرار سفرای مقیم در پایتخت‌‌ها، افرادی را به‌عنوان فرستاده (رسول، ایلچی، سفیر) انتخاب و برای انجام مأموریتِ مشخص به‌عنوان سفارت به ممالک دیگر اعزام می‌‌کردند. فرستادگان، شرح «سفر» ... بیشتر
تحلیلی از جایگاه مطالعات تاریخی و تاریخ نگاری در دایره المعارف ها و عجایب نامه ها
دوره 25، شماره 15 ، شهریور 1394، ، صفحه 115-141
چکیده
با طبقه‌بندی علوم در اثر وسعت اندیشه و دامنه دانش مسلمانان طی قرون اولیه هجری بود که پایه شکل‌گیری دانشی به نام دایره‌المعارف‌نویسی فراهم آمد. دایره‌المعارف‌ها با اهداف و انگیزه‌های مختلف و گاه ... بیشتر
اهمیت نزهةالقلوب در تبیین جغرافیای تاریخی و تعیین جای‌نام‌‌‌های کردستان دورۀ ایلخانی
دوره 29، شماره 24 ، دی 1398، ، صفحه 117-139
چکیده
در دوران ایلخانی، بخش غربی ایالت جبال، در اسناد دیوانی، زیر عنوان کردستان قرار گرفت. نزهةالقلوب نخستین متنی است که اطلاعات مشروح و بسیار گرانبها دربارۀ جغرافیای تاریخی کردستان ارائه میدهد. در فهرستی ... بیشتر
«توصیف فربه»، مهمترین مسئولیت علمی مورخان از قدیم تا جدید
دوره 32، شماره 30 ، آبان 1401، ، صفحه 117-135
چکیده
مدعای اصلی جستار حاضر این است که مهمترین مسئولیت علمی مورخان چه در دورۀ سنت و چه در دورۀ مدرن، توصیف عمیق و گستردۀ رویدادهای مهم گذشتۀ انسانی است. برخی از ناقدان این مدعا، ایرادهایی را بدان وارد و آن ... بیشتر
دانشگاه :از تاریخ تا فلسفه در ضرورت تحلیل تاریخی نهاد و بازاندیشی فلسفی ایده دانشگاه در متن جهانی آن
دوره 19، شماره 1 ، فروردین 1388، ، صفحه 123-157
چکیده
این مقاله تلاش کرده است تا با ارجاع به تاریخ دانشگاه در تمدن غرب و نیز اندیشه‌های فیلسوف فرانسوی، ژاک دریدا، دانشگاه به مثابه یک نهاد، آنگونه که در تاریخ ظهور کرده است، را در مقابل ایده دانشگاه، آنگونه ... بیشتر
بررسی زمان‌‌مندی روایت در اکسیر التواریخ بر پایۀ نظریه ژرار ژنت
دوره 30، شماره 25 ، شهریور 1399، ، صفحه 123-146
چکیده
زمان یکی از عناصر مهم و کلیدی در روایتهای تاریخی است که در کنار مؤلفه‌‌هایی چون مکان و شخصیتهای تاریخی، قوام یک ابژه و رخداد تاریخی را شکل میدهد. مورخان برای نقل روایتهای تاریخی از عنصر ... بیشتر
فقر ضد تاریخی‌گری در مواجهه با تاریخ؛ یک ارزیابی انتقادی
دوره 23، شماره 11 ، فروردین 1392، ، صفحه 153-178
چکیده
هدف این مقاله، ارزیابی انتقادی رویکرد ضدتاریخی‌گری است.رویکردی که نیم قرن است در حوزه علوم انسانی فعال است و کارل پوپر از سرشناس‌ترین اندیشمندان این نحله است.روش کار، مطالعه اسنادی است.نتایج تحقیق ... بیشتر
نسبت سیره‌نگاری انتقادی پیامبر اکرم (ص) و ایدئولوژی اسلام سیاسی در شبه‌قاره هند (مطالعه‌ی موردی:آراء ابوالاعلی مودودی)
دوره 33، شماره 32 ، دی 1402
چکیده
در آغاز قرن بیستم میلادی جامعه علمایی شبه‌قاره‌ی هند شاهد شکل‌گیری گونه‌ای نوین از سیره‌نگاری پیامبر اکرم (ص) بود. از آغاز ورود اسلام تا قرن بیستم میلادی سیره‌نگاری‌های انجام شده در شبه‌قاره هند ... بیشتر
جستاری بر تاریخ‌نگاری رسمی زنان در دوره‌ی پهلوی اول
دوره 22، شماره 9 ، فروردین 1391، ، صفحه 87-107
چکیده
در آغاز حکومت پهلوی، یکی از شعارها، تغییر شرایط و ارتقای وضعیت زنان برای خروج از زندگی سنتی بود.در همین راستا اقداماتی انجام شد که پرسروصداترین آنها امریه‌ی کشف حجاب است.تحصیل دختران و بانوان از مقطع ... بیشتر
تاثیر منابع تاریخی اهل سنت در مطالعات سیره شناسی ائمه؛ (مطالعه موردی سیره امام سجاد(ع) و تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر)
دوره 26، شماره 18 ، دی 1395، ، صفحه 111-136
چکیده
توجه به منابع تاریخی در مطالعات سیره شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است. منابعی که جایگاه کمتری در حوزه تولید میراث مکتوب میان شیعیان را به خود اختصاص داده است. در مقابل اهل سنت، نسبت به نگارش متون تاریخی ... بیشتر
یقین در تاریخ
دوره 21، شماره 7 ، فروردین 1390، ، صفحه 115-139
چکیده
یقین، که از آن به قطعِ در باور تعبیر می‌شود و از بالاترین عیار آگاهی بهره‌مند است و جایی برای هیچ‌گونه احتمال رقیب باقی نمی‌گذارد، همواره در کانون دغدغه‌های تاریخ‌پژوهان بوده است.یکی از مسئله‌های ... بیشتر
جایگاه بدایع‌الوقایع در تاریخ‌نگاریِ هنری عصر سلطان‌حسین بایقرا (مطالعه موردی موسیقی‌دانانِ خراسانی)
دوره 27، شماره 19 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 115-142
چکیده
تاریخ‌نگاریِ هنری ایران را میتوان از جمله حوزه‌های تاریخ‌نگاری دانست که تا کنون مورد مداقه جدی قرار نگرفته‌است. یکی از موضوعاتی که در دورۀ تیموریان مورد توجه حکمرانان قرار گرفت، توجه به طبقه هنرمندان ... بیشتر
مؤلفه‌ها و عناصر بیدارگر شعر بهار در مقابله با سیطره‌ی استبداد
دوره 19، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 117-140
چکیده
ادبیات مشروطه بخشی از ادبیات غنی و پربار ایران است که در دوره‌ای شکل گرفت که اوضاع سیاسی اجتماعی، ساخت طبقاتی و بافت سنتی جامعه در حال تغییر بود.آنچه موجب تسریع این تحول در سطح کشور می‌شد، شعرها و اعمال ... بیشتر
بازنمود بنیان‌های فکری مشروطه‌خواهی در خوابنامه‌های عصر قاجاریه
دوره 24، شماره 14 ، دی 1393، ، صفحه 117-147
چکیده
خوابنامه‌های عصر قاجاریه یکی از منابع غیر تاریخنگارانه‌اند که در آشنایی با زمینه‌ها و بستر‌های فکری شکل‌گیری انقلاب مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارند. شماری از روشنفکران عصر قاجار با رویکرد به قالب نوشتاری ... بیشتر
اعتبارسنجی تاریخی دو سریال درچشم باد و عمارت فرنگی (مطالعه موردی دوره رضاشاه)
دوره 26، شماره 17 ، آبان 1395، ، صفحه 117-144
چکیده
تاریخ ازجمله عرصه‌هایی است که به‌دلیل جذابیت و شکل روایت‌گونه خود، ازطرف پر‌مخاطب‌‌ترین وتأثیرگذارترین رسانه، یعنی سینما و تلویزیون، برای داستان‌پردازی و جذب مخاطب استفاده می‌شود. این گستردگی ... بیشتر
تاریخ‌نویسی مکی: کنشگری سیاسی، قهرمان‌گرایی و نسبت آن با حرفۀ تاریخ‌نویسی
دوره 29، شماره 23 ، تیر 1398، ، صفحه 119-136
چکیده
حسین مکی کنشگر فعال سیاسی است که با باور به نظریۀ قهرمان تاریخ نوشته است. پژوهش حاضر نسبت کنشگری سیاسی مکی با حرفۀ تاریخ‌نویسی او را بررسی میکند و بر این فرضیه استوار است که باور به قهرمان و تغییر قهرمانان ... بیشتر
نگاهی به نبرد ذوقار و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری اسلامی
دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1388، ، صفحه 121-141
چکیده
این مقاله میکوشد در چارچوب الگوهای روش‌شناختی و معرفت‌شناختی تاریخ‌نگاری اسلامی، واقعه‌ی ذوقار و ارتباط آن را با نبردهای ایران و اعراب در متون تاریخ‌نگاری اسلامی واکاوی کند.فرضیه‌ی مقاله این است ... بیشتر
تاریخ آموزش محیطزیست در ایران: محیطزیست در کتابهای درسی دهۀ 1360
دوره 31، شماره 28 ، دی 1400، ، صفحه 121-151
چکیده
با توجه به تأثیری که آموزش محیط زیستی، به‌ویژه آموزشِ رسمیِ پایه‌‌های ابتدایی و متوسطه بر جامعه‌‌پذیری افراد دارد و با عطف نظر به این واقعیت که محتوای کتابهای درسی آینۀ تمام‌‌نما و تعیّن اصلی ... بیشتر
تحلیل سفرنامه های ایرانیان دوره ی قاجار از کرمانشاه(با رویکرد پسااستعماری)
دوره 28، شماره 22 ، اسفند 1397، ، صفحه 123-145
چکیده
«ادوار سعید» در اثر مهم «شرقشناسی»، آنچه را غرب به عنوان «شرق» معرفی کرده است فضایی ساخته و پرداخته می‌داند که ارتباط چندانی به واقعیتِ شرق ندارد. هدف از برساختن شرق ایجاد تمایز میان ... بیشتر
تأملی بر درستی و دقت آمار و ارقام موجود در منابع تاریخ اسلام
دوره 19، شماره 2 ، تیر 1388، ، صفحه 125-143
چکیده
یکی از نکات چشمگیر در منابع تاریخ اسلام، آمار و ارقام فراوان در زمینه‌های گوناگون است. این آمار موضوعات زیادی، مانند شمارگان سپاهیان، تلفات انسانی و مالی جنگ‌ها و درگیری‌ها، خسارت‌های ناشی از حوادث ... بیشتر
موضع حزب توده در قبال انقلاب اسلامی ایران براساس اسناد چپ (حزب توده)
دوره 24، شماره 13 ، تیر 1393، ، صفحه 125-148