نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

 ثبت و ضبط حوادث و وقایع تاریخی و نیز ویژگی های جغرافیایی مناطق مختلف ایران با قدمتی چندهزارساله می تواند جزء رسالت های تاریخی محققان و پژوهشگران عرصه تاریخ و فرهنگ باشد.در این میان نگارش تاریخ خوزستان و پردازش ویژگی های جغرافیایی آن از اهمیت مضاعفی برخوردار است چرا که بر مبنای اسناد و مدارک معتبر تاریخی و جغرافیایی اولین دوره های حکومتی و سامانه های تمدنی در منطقه ای از ایران شکل گرفته که در تاریخ کهن این کشور از آن با عنوان«عیلام»نام برده می شود که یقینا به لحاظ جغرافیایی تاریخ خوزستان فعلی را شامل می شود.به همین دلیل شناخت و آشنایی با تاریخ نگاری محلی خوزستان و بررسی تطبیقی و تحلیلی منابع آن با توجه به جایگاه خوزستان در شکل گیری تاریخ و تمدن چندهزارساله ایران امری مهم،ضروری و بایسته است.در مقاله حاضر تلاش می شود با توجه به امکانات کتابخانه ای و آرشیوی، منابع تاریخ نگاری محلی که در دوره پهلوی و انقلاب اسلامی در مورد خوزستان به رشته تحریر در آمده اند را شناسایی و اهداف، گونه شناسی و روش های تاریخ نگاری آنها مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of Historiography of Khuzestan in Pahlavi and Islamic Republic Era

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Alam

Associated Professor, Department of History, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

The registration and record of historical events and geographical features of the various parts of Iran, which has a history of several thousand years, can be one of the historical missions of researchers in history and culture. In this regard recording the history as well as the geography of Khuzestan can have a multiple importance, since according to the documents and extant evidence, Khuzestan has been the cradle of the first governments and institutions of civilization. This region has been known as Elām in the ancient times. Elām geographically included the present Khuzestan. Thus, the local historiography of Khuzestan as well as the comparative and analytical issues of this region earns a vital place in the study of the several years of Iranian history and civilization. This study intends to review and analyze the important modern and classical sources published on the local history of Khuzestan, Covering texts of vast period of pre and post – revolution eras. The goals and the typology as well as the methodology of these texts will be studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khuzestan
  • Historiography
  • Historical Geography
  • Local Historiography History of Iran
- آزبرن، برایان دی و ریچارد سایر (1389). چگونه زندگی‌نامه بنویسیم. ترجمۀ محسن سلیمانی. تهران: سورۀ مهر.
- افشار سیستانی، ایرج (1369). نگاهی به خوزستان. تهران: بلور.
- -------------- (1373). خوزستان و تمدن دیرینۀ آن. تهران: وزارن فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
- اقتداری، احمد (1353). دیار شهریاران. تهران: انجمن آثار ملی.
- ---------- (1359). خوزستان و کهگیلویه و ممسنی. تهران: انجمن آثار ملی.
- امام، عباس (1388). اندیمشک و اندیمشکی‌ها. قم: عباس امام.
- امام اهوازی، سیدمحمدعلی (1379). تاریخ خوزستان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- امام شوشتری، سیدمحمدعلی (1331). تاریخ جغرافیایی خوزستان. تهران: امیرکبیر.
- امانی، منصور (1382). تاریخ ایذه و قوم بختیاری. قم: دارالکتاب.
- امیری، مهراب (1350). خوزستان گهوارۀ شاهنشاهی ایران. [بی‌جا]. چاپ شرق.
- انصاری، مصطفی (1377). تاریخ خوزستان 1878-1925 دورۀ شیخ‌خزعل. ترجمۀ محمد جواهرکلام. تهران: شادگان.
- بیهقی، محمدبن حسین (1375). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض. مشهد: دانشگاه فردوسی.
- پورکاظم، سیدکاظم (1374). مدخلی بر شناخت قبایل عرب خوزستان. تهران: آمه.
- ------------- (1375). نقش عشایر عرب خوزستان در جهاد علیه استعمار . تهران: آمه.
- ------------- (137۶). امثال و حکم عرب خوزستان. تهران: آمه.
- تقی‌زاده، محمد (1381). شوشتر در گذر تاریخ از عهد باستان تا انقلاب اسلامی. تهران: علم و ادب.
- جزایری، عبدالله‌بن نورالدین (1328). تذکرۀ شوشتر. اهواز: کتاب‌فروشی صافی.
- خیراندیش، عبدالرسول (۱۳۸۰). «صورت‌شناسی تاریخ‌های محلی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش۴۶ و ۴۷. ص۲۱.
- راشدی، سعید (1389). سرزمین آب و آفتاب. تهران: کلهر.
- رشیدیان، نیره‌زمان (1367). نگاهی به تاریخ خوزستان. [بی‌جا]. سازمان چاپ و نشر کتاب.
- ساروخانی، باقر (1373). روش‌های تحقیق در علوم‌اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
- سرداراسعد بختیاری، علیقلی‌بن حسینقلی (1363). تاریخ بختیاری. تهران: یساولی.
- سریع‌القلم، محمود (1380). روش تحقیق در علوم‌سیاسی و روابط بین‌الملل. تهران: فرزان روز.
- سیادت، موسی (1374). تاریخ جغرافیایی عرب خوزستان. تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر آنزان- نشر سهند.
- ---------- (1379). تاریخ خوزستان از سلسلۀ افشاریه تا دوران معاصر. قم: موسی سیادت.
- ظهیرالاسلام‌زاده دزفولی، صدرالدین (1308). شکرستان در تاریخ شش‌هزارسالۀ خوزستان. اهواز: چاپخانۀ فردوسی.
- غضبان‌پور، جاسم (1388). شکوه خوزستان. تهران: تیس.
- کار، ادوارد هالت (1357). تاریخ چیست؟ ترجمۀ حسن کامشاد. تهران: خوارزمی.
- کالینگوود، ر.چ (1380). «آیا مورخ می‌تواند بی‌طرف باشد؟». ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. بخارا. ش۱۸. ص۴۹.
- کسراییان، نصرالله [بی‌تا]. خوزستان. اهواز: سازمان خدمات طراحی استان خوزستان.
- کسروی، احمد (1373). تاریخ پانصدسالۀ خوزستان. تهران: بهمن.
- لطیف‌پور، احمد (1385). تاریخ دزفول. تهران: فرهنگ مکتوب.
- مک‌نیل، پاتریک (1376). روش‌های تحقیق در علوم‌اجتماعی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: آگه.
- ملایی توانی، علیرضا (1388). «اصول و مبانی سرگذشت‌نگاری». مجلۀ تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری. ش3. ص۱۴۴.
- میریان، عباس (1352). جغرافیای تاریخی سرزمین خوزستان. [بی‌جا]. کتاب‌فروشی میریان.
- نوذری، حسینعلی (1379). فلسفۀ تاریخ؛ روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری. تهران: طرح نو.