نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

تحلیل گفتمانی متن مذاکرات مجلس پیرامون ترور شاه در سال 1344 چکیده در 21 فروردین سال 1344 شاه از سوی یکی از سربازان گارد سلطنتی مورد سوءقصد قرار گرفت. این حادثه در محافل خبری داخلی و رسانه‌های خارجی به صورت‌های گوناگون مورد تفسیر و ارزیابی قرار گرفت. مساله این است که مجلس شورای ملی نسبت به این حادثه چه واکنشی نشان داد. نظر به اهمیت و حساسیت این حادثه، مجلس در چند نوبت به این موضوع پرداخت و نمایندگان مجلس واکنش‌های مهمی نسبت به این رخداد نشان دادند که در نوع خود منحصر به فرد بود. متن مذاکرات نمایندگان مجلس از منظر تحلیل گفتمانی به ویژه از لحاظ نوع تعبیرهای ایدئولوژیک به کار رفته در آن بسیار حائز اهمیت است. این مقاله قصد دارد با روش تحلیل گفتمانی مواضع نمایندگان مجلس را مورد ارزیابی قرار دهد و پیش‌فرض‌ها، ایدئولوژی پنهان و کارکرد اجتماعی آن را آشکار سازد و پیوند آن را با نهاد قدرت بررسی کند. مقاله سرانجام به این نتیجه می‌رسد که در متن این مذاکرات، نظام سلطنت و شخص شاه راز اصلی سربلندی ایران و علت ثبات و پایداری کشور شمرده شدند و این سخنان درحقیقت چکیدۀ گفتمان رسمی حکومت پهلوی در عرصۀ سیاسی بود که اینک بر زبان نمایندگان مجلس جاری می‌شد. واژه‌های کلیدی: ترور شاه، مجلس، گفتمان تقدس شاه، بقای ایران.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discourse analyze of Iranian’s parliament discussions about Shah’s Terror in 1965

نویسنده [English]

  • Alireza Mollai Tavani

Associated Professor of History, Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

In April 10th of 1965 an important event occurred in Iran and Shah was assassinated by a loyal guard's soldier. This news was Interpreted and evaluated variously by domestic and foreign medias. The question is that what was the reaction national parliament? Regarding the importance of this event, it was discussed in several sessions and the parliament members showed significant reactions to this event.
Some agents of national parliament condemned this terror and others' speech about this event was very wonderful from Discourse analyze point of view. Because some agents of national conical parliament spoke about Shah’s place and kingdom rank and praised them. They tolled the Shah and kingdom place are cause of Iran’s continuity, constancy and pride. This speech was the abstract of official discourse of Pahlavi’s state. This article attempted to analyze this discourse by discourse analyzing method. Because this question is very important in Iranian’s thought. This research tries to reveals the hidden ideology and social practice at this discourse and review relations between power and ideology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shah’s Terror
  • Parliament
  • Shah's Sanctity Discourse
  • Iran’ Continuity
_ اعتمادمقدم، علیقلی (1346). پادشاهی و پادشاهان از دیدۀ ایرانیان بر بنیاد شاهنامه فردوسی. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
_ امام­شوشتری، محمدعلی (1350). تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ایران، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
_ بارت، رولان (1387). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت­ها. ترجمۀ محمد راغب.  تهران: فرهنگ صبا.
_ بشیریه، حسین (1386). آموزش دانش سیاسی. تهران: نگاه معاصر.
_ پهلوی، محمدرضا (2535). مأموریت برای وطنم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
_ ـــــــــــــــ (1356). به سوی تمدن بزرگ. تهران: طهوری.
_ ــــــــــــــــ (1371). پاسخ به تاریخ تهران. حسین ابوترابیان. تهران: مترجم.
_ رضا، عنایت­الله (1355). پیوستگی آیین شاهنشاهی با زندگی و معتقدات ایرانیان. تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
_ روحانی، حمید (بی­تا). بررسی و تحلیلی از نهضت امام­خمینی. چ 11. تهران: راه امام.
_ سنگوی، رامش (بی­تا). آریامهر شاهنشاه ایران. تهران: بی­نا.
_ شاپور شهبازی، علیرضا (1351). شاهنشاهان و سنت­های ایرانیان. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
_ شاه­حسینی، ناصرالدین (1351). پیوند شاه و مردم. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
_ صفا، ذبیح­الله (1354). تاریخ شاهنشاهی ایران و مقام معنوی آن. تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
_ صلح­جو، علی (1377). گفتمان و ترجمه. تهران: مرکز.
_ عضدانلو، حمید (1380). گفتمان و جامعه. تهران: نشر نی.
_ فردوست، حسین (1371). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی. ج 1. تهران: اطلاعات.
_ قائم­مقامی، جهانگیر (1354) ایران امروز. تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
- کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیسم در ایران. ترجمۀ احمد تدین. تهران: کویر.
- گل­آقا، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
- مدنی، جلال­الدین (1362. تاریخ سیاسی معاصر ایران. ج 2. قم: اسلامی.
- ملائی توانی، علیرضا (1386). «کودتای 28 مرداد و تغییر در نظام سیاسی و فکری ایرانیان». مجلۀ علمی و پژوهشی علوم انسانی. س17. ش 66. دانشگاه الزهرا.
- میرخلف­زاده، حسین (1355). «سیری در تاریخ شاهنشاهی ایران از منشور کوروش تا منشور شاهنشاهی آریامهر». تهران: اقبال.
- نجاتی، غلامرضا (1373). تاریخ سیاسی بیست­وپنج ساله ایران (از کودتا تا انقلاب). ج 1. تهران: رسا.
 - وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه: مفاهیم اساسی جامعه­شناسی، جامعه­شناسی اقتصادی، جامعه­شناسی سیاسی. ترجمه عباس منوچهری و دیگران. تهران: مولی.
- ون­دایک، تئون ای (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان­کاوی انتقادی. ترجمۀ پیروز ایزدی و دیگران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- هوارث، دیوید (1378). نظریه گفتمان، روش و نظریه در علوم سیاسی. ترجمۀ امیرمحمد حاجی­یوسفی. تهران: مطالعات راهبردی.
- هیوود، اندرو (1389). سیاست. ترجمۀ عبدالرحمن عالم. تهران: نشر نی.
- یارمحمدی، لطف­الله (1387). گفتمان­شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
- یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی. 
روزنامه­ها:
- روزنامه اطلاعات. «نزاع بین سرباز وظیفه و سرباز پیمانی گارد». 21/1/ 1344.
-------------. «دیروز در کاخ مرمر حادثه سوئی وقوع یافت و 3 نفر کشته شدند، تحقیقات دربارۀ حادثه ادامه دارد». 22/1/1344. ص 1
ــــــــــــــــــــ «احساسات مردم دربارۀ حادثۀ کاخ مرمر». 23/1/ 1344.
ــــــــــــــــــــ «سلامت وجود شاهنشاه». 25/1/ 1344.
ـــــــــــــــــــــ «شاه چه کرده؟». 25/1/ 1344.
ــــــــــــــــــــ «وجود شاهنشاه یک موهبت الهی برای ملت ایران است». 25/1/ 1344.
ــــــــــــــــــــ 25/1/1344.
ــــــــــــــــــــ «جریان واقعی کاخ مرمر». 26/1/ 1344.
ــــــــــــــــــــ «استواران شهید واقعۀ کاخ مرمر». شنبه 28/1/ 1344.
ـــــــــــــــــــــ «قهرمانان واقعۀ کاخ چگونه شهید شدند؟». یک­شنبه 29 فروردین 1344.
ــــــــــــــــــــ «خانواده استواران شهید به حضور شاهنشاه رسیدند». سه­شنبه 131/1/1344.
ــــــــــــــــــــ «تا سن قانونی ولیعهد، شورای سلطنت تشکیل می­شود». پنج­شنبه 2/2/1344.
ــــــــــــــــــــ پنج­شنبه 2/2/1344.
- مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. دوره 21. جلسۀ 168، 22 فروردین 1344.
- ـــــــــــــــــــــــــ دوره 21. جلسۀ 172. 2 اردیبهشت 1344.
- ـــــــــــــــــــــــــ دوره ‏۲۱. جلسۀ ۱۶۹. 26 فروردین­ ۱۳۴۴.
- ـــــــــــــــــــــــــ دوره 21. جلسۀ 171. 31 فروردین 1344.