نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• محمد سلماسی زاده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

در برخی از رسایل سیاسی عصر ناصری از مفهومی بنام امتیاز فضلی سخن گفته شده است که می توان آن را برابر نهاد واژه شایسته سالاری دانست.شایسته سالاری فرایندی است که با جریان عقلانی سازی امور در قرون جدید شکل گرفته و هم سوی با عرفی شدن در خدمت ترقی و پیشرفت جوامع قرار گرفت.تحول اجتماعات ابتدایی و ساده و کهن ، به جوامع پیچیده و پیشرفته امروزی ، و پیدایش تمایزات و ناهمگونی های پرتعداد ، تقسیم کار و شایسته سالاری را پدیده ایی ضروری و اجتناب ناپذیر ساخته است.
رسائل سیاسی عصر ناصری با نقد مضرات و زیان های ناشی از نبود شایسته سالاری ، از مفهومی به نام امتیاز فضلی سخن گفته اند. دانش ، مهارت ، تخصص گرایی ، اخلاق حرفه ایی و تجربه برآمده از عمل ؛ مهم ترین شاخص هایِ شایسته سالاری است که در رسائل فوق از آن با عناوینی همچون لیاقت و کفایت ، علم و عمل و خبرویت یاد شده است.
مساله اصلی پژوهش حاضر تبیین معنا و گستره این اصطلاح و واکاوی دلایل و علل رواج یا ترک این موضوع و نتایج حاصل از آن در ترقی یا انحطاط ایران عصر ناصری است. بدین منظور با استفاده از روش تحقیق تحلیلی - تبیینی ، رسائل سیاسی عصر ناصری مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• "امتیاز فضلی"
• "شایسته سالاری"
• "علم"
• "تقسیم کار"
• "تجربه"

عنوان مقاله [English]

Meritocracy or "Emtiyaz-e Fazli" in the Political Treatises of Qajar Era (Case Study Political Preatises in the Naserddin Shah Qajar Era)

نویسنده [English]

• Mohammad Salmasizadeh

Associated Professor , Department of History, University of Tabriz

چکیده [English]

In some of political treatises on Naserddin shah Qajar era we found an Idiomatic called "Emtiyaz-e Fazli" that equals to concept of meritocracy.
Merit associated with the current process of rationalization and secularization by the communities placed at the service of development. Social division of labor and specialization is necessary to meritocracy.
The main problem of this study is to explain the meaning and scope of that term. For this purpose, we use the analytical method to explain the subject. The data collection was performed according to the method for libraries. The main hypothesis is that the authors are of relative familiarity with the concept of meritocracy.
The results indicate that the political treatises have provided explanations about the concept of meritocracy and its needs and results. The most important barriers of meritocracy at that age were: lack of rationality, lack of social division of labor, lack of secularization, being of tribal system and the simple building Iranian society on that age.

کلیدواژه‌ها [English]

• Meritocracy
• "Emtiyaz-e Fazli"
• Science
• Division of labor
• Experience