نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

  خاستگاه تاریخنگاری اسلامی مساله ای است که مستشرقان و محققان مسلمان درباره آن نظرات مختلفی داده اند. عبدالعزیز الدوری محقق مسلمان با توصیف دو خط حدیث و قبیله به عنوان محور مکاتب تاریخنگاری مدینه و عراق معتقد است خاستگاه تاریخنگاری اسلامی ریشه در مکتب مدینه دارد که با پرهیز از اسلوب و سنن قبائلی(قصص ایام،انساب ،شعر) و مبتنی بر تحقیقات و شیوه های جدی محدثان توانست چهارچوب مغازی و سیره پیامبر را ترسیم کند. در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی دلائل الدوری در رابطه با ادعایش نقد و رد می شود و اسلوب و سنن قبائلی که علمای مدینه نیز از آن تاثیر پذیرفته اند به عنوان خاستگاه تاریخنگاری اسلامی شناخته می شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical analysis of Al-Dori’s view on the Islamic Historigraphy

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Zamani 1
  • Seyed Hashem Aghajari 2

1 PHD Candidate,Department of History,Tarbiat Modares University

2 Assistant professor, Department of History University of Tarbit Modares

چکیده [English]

 The origin of Islamic historiography is a topic  that orientalists and Muslim scholars have given different views about. Abdul Aziz al-Duri, a Muslim scholar, describes the two lines of hadith and tribe as the axis of Medina and Iraqi historiography schools. The origin of Islamic historiography is rooted in the school of Medina, which  could depict prophet’s tradition and prachices through avoiding tribal traditions including (proclamation,sentences,poems)and based on the serious research and methods of the Mohaddes. In this article, the methodological and analytical methodology of Al-Duri's arguments in relation to his claim are  criticized and rejected, and the forms and traditions of the tribe by which  that the Medina scholars have also been  influenced is known as the origin of Islamic historiography. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Duri
  • Medina
  • Haddes
  • Tribal
  • Islamic Historiography school
ـ آیینه‌وند، صادق(1387). علم تاریخ در گستره تمدن اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ دوم.
ـ  ــــــــ (1369). مکتب تاریخ‌نگاری طبری. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ اول.
ـ ابن خلدون(1375). مقدمه، جلد 1، ترجمه محمدپروین گنابادی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ هشتم.
ـ ابن سعد، محمد(1379). طبقات. جلد ششم. ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه. چاپ اول.
ـ ابن سعد، محمد (1379). طبقات. جلد پنجم. ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه چاپ اول.
ـ ابن ندیم، محمدبن اسحاق (1381). الفهرست. ترجمه محمد تجدد. تهران: انتشارات اساطیر. چاپ اول.
ـ ابوریه، محمود (1389). سنت محمدی در گذر تاریخ. تهران: ناشر ذوی‌القربی. چاپ اول.
ـ الدوری، عبدالعزیز(2000 م.).  نشاة علم التاریخ عندالعرب. تهران: مرکز زاید للتراث والتاریخ.
ـ  ـــــــــــ (1378). تحقیقی راجع به کتاب ابن اسحاق. ترجمه شهلا بختیاری. نقل در جعفریان. رسول و ـ دیگران (1378). نقد و بررسی منابع سیره نبوی. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
ـ العلاف، ابراهیم خلیل(2010). شیخ المورخین العرب عبدالعزیز الدوری فی رحاب الله. middle-east-online.2010/11/21
ـ بهرامیان، علی(1385). «تاریخ طبری». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: ج 14. ص 296-301
ـ پارسا، فروغ (1388). حدیث در نگاه خاورشناسان. تهران: انتشارات دانشگاه الزهراء. چاپ اول.
ـ پاکتچی، احمد (1392). پژوهشی پیرامون جوامع حدیثی اهل سنت. جلد اول. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع). چاپ اول.
ـ  ــــــــــ (1385). «تحمل حدیث».  دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: ج14. ص 641-646
ـ جعفریان، رسول (1376). منابع تاریخ اسلام. تهران: انصاریان. چاپ اول.
ـ حاج منوچهری، فرامرز(1367). «اسرائیلیات». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: جلد 8. ص290-294.
ـ حضرتی، حسن(1380). تأملاتی در علم تاریخ. تهران: انتشارات نقش جهان. چاپ اول.
ـ  ــــــــــ  (1391). گفتگوهایی دربارة تاریخ شناسی و تاریخ‌نگاری. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام. چاپ اول.
ـ ده.قان فارسانی، یونس (1385). «تفسیر طبری». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: ج 15. 746-752.
ـ دیاری بیدگلی، محمدتقی (1390). آسیب‌شناسی روایات تفسیری. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
ـ روزنتال، فرانتس(1365). تاریخ‌نگاری در اسلام. ج 1. ترجمه اسدالله آزاد. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی. چاپ اول.
ـ زبیر بن بکار(1386). الاخبار الموفقیات. ترجمة اصغر قائدان. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ اول.
ـ سجادی، صادق؛ عالم‌زاده. هادی (1375). تاریخ‌نگاری در اسلام. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
ـ سجادی، صادق؛ رزم‌آرا. مرتضی(1385). «تاریخ‌نگاری». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: ج 14. ص 302-323.
ـ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن(1368) نقل از روزنتال، فرانتس(1368). تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام. ترجمه اسدالله آزاد. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. چاپ اول.
ـ سزگین، فواد(1386). تاریخ نگارش‌های عربی. ترجمه مهران ارزنده . شیرین شادفر. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ سازمان چاپ و انتشارات. چاپ دوم.
ـ شفیعی خوزانی، زیبا؛ عالم‌زاده. هادی (1393). «نقدی بر آرای رژی بلاشر». فصلنامه تاریخ و تمدن اسلامی. شماره نوزدهم.
ـ طبری، محمد بن جریر.1362. تاریخ طبری. جلد اول. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر. چاپ دوم.
ـ عسگری، مرتضی(1368). «نقد متد طبری در تاریخ‌نگاری». کیهان اندیشه. شماره 25.
ـ علی، جواد. بی‌تا. المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام.
ـ کریمی‌نیا، مرتضی (1386). سیره‌پژوهی در غرب، گزیده متون و منابع ، مجمع جهانی تقریب مذاهب. معاونت فرهنگی.
ـ گلدزیهر، ایگناس(1383). گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان. ترجمه سید ناصر طباطبایی. چاپ اول. انتشارات ققنوس.
ـ ـــــــــ (1357). درس‌هایی دربارة اسلام. ترجمه علینقی منزوی. انتشارات کمانگیر. چاپ دوم.
ـ گیب، همیلتون و دیگران (1394). تاریخ‌نگاری در اسلام. ترجمه یعقوب آژند. نشر گسترده. چاپ اول.
ـ مرادی‌نسب، حسین(1379). «مروری بر کتاب مغازی موسی بن عقبه». روش‌شناسی علوم انسانی. شماره 24.
ـ مصطفی، شاکر(1983 م.). التاریخ العربی والمورخون. دراسه فی تطور علم التاریخ و معرفه رجاله فی الاسلام. جلد اول. دارالعلم للملایین. الطبعه الثالثه.
ـ معروف، بشار عواد(1965 م.). مظاهر تأثیر العلم الحدیث فی علم التاریخ عندالمسلمین. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی www.noorsoft.org
ـ معروف، بشار عواد (1966 م.) «اثرالحدیث فی نشاة التاریخ عندالمسلمین». مجله الاقلام. السنه الثانیه.
ـ ناجی، محمد رضا و دیگران(1389). تاریخ و تاریخ‌نگاری. تهران: نشر کتاب مرجع. چاپ اول.
ـ واقدی، محمد بن عمر(1361). مغازی ـ تاریخ جنگ‌های پیامبر (ص). ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. چاپ اول.
ـ هامفریز، استیفن (1991 م). چهارچوبی عملی برای راهنمایی تاریخ اسلام. ترجمه دکتر جواد مرشد لو. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام. در دست انتشار
ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب(1374). تاریخ یعقوبی. جلد اول. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ هفتم.