نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین

2 مدرس گروه تاریخ دانشگاه بین المللی قزوین

3 مربی گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور

چکیده

اگرچه بررسی کارنامۀ تاریخ‌نگاری مسعودی، منحصر در کتاب التنبیه و الاشراف نمی‌باشد اما می‌توان گفت شاکلة اصلی تاریخ‌نگاری وی را دربر می‌گیرد. مسعودی مورخ برجستة سده‌های سوم و چهارم هجری، یکی از بنیان‌گذاران تاریخ‌نگاری تحلیلی و عقلی به شمار می‌رود که با تألیف آثار خود، نگرش خاصی در تاریخ‌نگاری تحلیلی برپایه عقل اعمال نمود. التنبیه والاشراف مسعودی از کتاب‌های عمومی اواسط قرن چهارم هجری است که در عین اختصار و سادگی، حجم وسیعی از اطلاعات تاریخی، جغرافیایی و فلسفی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. موضوع اصلی این نوشتار شناسایی منابع اطلاعات تاریخ‌نگاری مسعودی در التنبیه و الاشراف می‌باشد. استفاده از متونی نظیر منابع یونانی، عربی، مسیحی، یهودی و حتّی هندی که نشانگر تلاشی جهت غنی‌سازی هرچه بهتر مطالب بوده و همچنین استفاده از دانش جغرافیا و بهره‌گیری از روش مهم و کارآمد مشاهده و مناظره و ترکیب آن با ذهن عقل‌گرا و مستدل‌سازی آن، از جمله محورهای اصلی منابع و شیوه‌های مورد استفاده مسعودی در کسب اخبار و معرفت تاریخی جهت نوشتن تاریخ بوده که وی را به عنوان یک میراث‌دار سنت تاریخ‌نگاری تحلیلی درآورده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of the Mas'udi's History (290-346 AH) in Altanbihwalashraf with Emphasis on Sources

نویسندگان [English]

  • Hasan Mojarabi 1
  • Ali Golami Firozgaie 2
  • Abasali Mohebifar 3

1 Police University

2 Lecturer at the History Department of Qazvin International University

3 Lecturer Department of Islam Studies PNU

چکیده [English]

Although the study of the work of Massoudi's historiography is not limited to the book of Altanbihwalashraf, it would be said that the main branch of his historiography is encompassed.
 Masoudi, a prominent historian of the third and fourth centuries, is one of the analytical founders of historiography who, by composing his works, applied a particular attitude to analytical history-based reasoning. Altanbihwalashraf, Massoudi is one of the books of the middle of the 4th century AH which, at the same time, provides the reader with a wide range of historical, geographical and philosophical information. The main subject of this article is the identification of sources of information on Masoudi's historiography in Altanbihwalashraf. The use of texts such as Greek, Arabic, Christian, Jewish, and Indian sources, which represents an attempt to enrich the contents of the material, as well as the use of its geography and the use of an important and effective method of observing it and integrating it with rational mind and its mainstreaming, including the main sources of resources and the methods used by Masoudi to acquire historical news and historicalknowledge for writing history that has made him one of the legacies of the historicist tradition of analysis.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Massoudi
  • Altanbihwalashra
  • History
  • Geography
  • Resources
1-  ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل احمد بن علی(2002م). لسان المیزان. تحقیق عبد الفتاح ابو غده. طبعه الاولی. بی جا: دار البشائر الاسلامیه.
2-  ابن حزم اندلسی، ابو محمد(1403ق/1983م). جمهره انساب العرب. تحقیق لجنه من العلماء. بیروت: دار الکتب العلمیه.
3-  ابن خلدون،عبدالرحمان (1375 ش). مقدمه. ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران: شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
4-  ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1381 ش). الفهرست. ترجمه محمد رضا تجدد. تهران: اساطیر.
5-  اسماعیل، محمود(1388 ش). نقد تاریخ پژوهی اسلامی. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
6-  امین، احمد(2005م). ظهر الاسلام. بیروت: دارالکتاب العربی.
7-   بکری، ابی عبید عبدالله(1392ش). المسالک والممالک. ترجمه حسین قرچانلو. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
8-  حموی، ابو عبد الله یاقوت( 1414ق/1993م). معجم الادباء. تحقیق احسان عباس. بیروت: دار الغرب الاسلامی.
9-  رابینسن، چیس اف( 1389ش). تاریخ‌نگاری اسلامی. ترجمه مصطفی سبحانی. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
10-         سبکی، تاج الدین عبد الوهاب(1413ق). طبقات الشافعیه الکبری. تحقیق محمد الطناحی ومحمد الحلو. بی جا: هجر الطباعه والنشر والتوزیع.
11-          سجاسى، اسحاق بن ابراهیم (1368ش). فرائد السلوک. محقق عبد الوهاب نورانی وصال و غلامرضا افراسیابی. ‏تهران: انتشارات پاژنگ‏.
12-         صفدی،صلاح الدین خلیل بن ایبک (1420ق/2000م). الوافی بالوفیات. تحقیق احمد الارناووط وترکی مصطفی. بیروت: دار احیاء التراث.
13-         قرچانلو، حسین(1381ش). جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی.  تهران: سمت.
14-         قفطی، ابوالحسن(1371ش). تاریخ الحکماء. به کوشش بهین دارائی. تهران: دانشگاه تهران.
15-         کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ (1389ش). تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی و  فرهنگی.
16-         کریستن سن،آرتور(1377ش). ایران درزمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
17-         مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین(1381ش) التنبیه والاشراف.  ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
18-         مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین(1378ش). مروج الذهب ومعادن الجوهر. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران:  شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
19-         موسوی، سیدحسن(1381ش). شناخت ونقدمنابع ایران باستان. شیراز. انتشارات دانشگاه شیراز.
20-         یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب(1378ش). تاریخ یعقوبی. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. تهران. شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
مقالات
1-  واسعی، علیرضا و محمد مهدی سعیدی( 1389ش). تاریخ به مثابه فرایند اندیشه در مروج الذهب و التنبه و الاشراف مسعودی. نشریه تاریخ در آینه پژوهش. سال هفتم. شماره اول. بهار. صص 71-92.
2-ولوی، علیمحمد.(1375ش). ویژگی‌ها و روش تاریخ نگاری مسعودی. نشریه فرهنگ. پائیز. شماره 19. صص 32-13.