نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تاکنون منازعات روشی میان اهل تاریخ در ایران به‌طور جدی شکل نگرفته است؛ زیرا تسلط کافی به روش‌ها و پارادایم‌ها و نظریه‌های مختلف وجود نداشته است. آرام‌آرام پس از اشراف به روش‌های گوناگون، لازم است وارد گفت‌وگوهای روشی بشویم تا از پس آن گام در آزمون آن ها در مطالعات موردی بگذاریم تا به محک تجربه، به ضعف‌ها و قوت‌های هر کدام از پارادایم‌های روشی اشراف پیدا کنیم. ازاین‌رو نگارنده در نوشتار حاضر مسئله‌ای روشی را طرح می‌کند: مهم‌ترین وظیفۀ رشته‌ای مورخان چیست؟ مدعایی که در پاسخ به پرسش یادشده در نوشتار حاضر به بحث گذاشته می‌شود، دربارۀ این است که مهم‌ترین وظیفۀ رشته‌ای مورخان عبارت است از توصیف فربه مهم‌ترین رویدادهای گذشتۀ انسانی؛ زیرا قدرت دانش تاریخ در همین امر نهفته است. ضمن اینکه توصیف فربه به دنبال پاسخ به پرسش‌های چیستی و چگونگی می‌آید؛ پرسش‌هایی که به‌شدت مدنظر مورخان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On the Most Crucial Disciplinary Task of the Historians

نویسنده [English]

  • Hassan Hazrati

Associate Professor, Department of History, The University of Tehran, Iran

چکیده [English]

No methodological polemic has taken shape among the advocates of history in Iran until now, for they have not had enough command of different methods, paradigms, and theories. After having command of different methods, it is necessary to engage gradually in methodological dialogues so that we will be able to move forward to test them in case studies to ascertain the weak and strong points of each methodological paradigm through the criteria of experience. Hence, this paper is an attempt to deal with the following methodological problem: What is the most crucial disciplinary task of the historians? The hypothesis of this research is as follows: The most crucial disciplinary task of historians is to provide a proper description of the past human events, for history’s power of knowledge lies in this very issue. Moreover, proper description follows answers to the questions on whatness (quiddity) and howness; questions in which the historians are keenly interested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historiology
  • Historians
  • Most crucial disciplinary task
  • Proper description
کتاب‌شناخت
   آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نشر نی، 1377
ادواردز، پل (1375) فلسفۀ تاریخ: مجموعه مقالات از دایرةالمعارف فلسفه، ترجمۀ بهزاد سالکی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فوران، جان (1377) مقاومت شکننده، ترجمۀ احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
حضرتی، حسن (1397) روش پژوهش در تاریخ‌شناسی، قم: لوگوس.
_________ (1398) «تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی در دام عوام‌زدگی»، در نقد روش‌شناسی تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی (مجموعه مقالات)، به کوشش حسن حضرتی، تهران: پژوهشکدۀ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.
_________ (1390) «ابن فندق و تاریخ‌شناسی»، پژوهش‌های علوم تاریخی، سال3، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی3.
_________ (1388) «درآمدی بر نقد تاریخی»، کتاب ماه (تاریخ و جغرافیا)، 140.
_________ (1392)، «تاریخ‌شناسی و مطالعات میان‌رشته‌ای: فرصت یا تهدید؟»، در مجموعه مقالات همایش تاریخ و همکاری‌های میان‌رشته‌ای، به‌کوشش داریوش رحمانیان، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
طالبان، محمدرضا (1391) جستارهای روشی در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشکدۀ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.
کالینگوود، آر. جی. (1385) مفهوم کلی تاریخ، ترجمۀ علی‌اکبر مهدیان، تهران: اختران.
کلارک، الیزابت، ا. (1396) تاریخ، متن و نظریه: مورخان و چرخش زبانی، ترجمۀ سیدهاشم آقاجری، تهران: انتشارات مروارید.
گیرتز، کلیفورد (1399) تفسیر فرهنگ‌ها، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث.
لوویت، کار (1397) معنا در تاریخ، ترجمۀ سعید حاجی ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لورنتس، کریس، برساخت گذشته، درآمدی بر نظریه تاریخ، ترجمه ماریا ناصر، ویراستار علمی محمدرضا حسینی بهشتی، تهران: سمت، 1399
نادری، احمد، (1391) «کلیفورد گیرتز، از پوزیتیویسم تا انسان‌شناسی تفسیری»، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دورۀ2، شمارۀ1.
نوذری، حسین‌علی (1387) فلسفۀ تاریخ، روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری، تهران: طرح نو.
فایل صوتی نشست علمی «مهم‌ترین وظیفۀ دیسیپلینی مورخان» برگزارشده در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با حضور قباد منصوربخت، علیرضا ملایی توانی و حسن حضرتی، منتشرشده در کانال تلگرامی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی به نشانی: t.me/literature_ut_ac
Mahoney, James & Gary Goertz (2006) A Tale of Two Cultures: Contrasting Quantitative and Qualitative research, Political Analysis, 14 (3).
Boswell, Terry and Cliff Brown (1999) The Scope of General Theory: Methods for Linking Deductive and Inductive Comparative History, Sociological Methods & Research, 28 (2)
Peel, J. D. Y. (1971), Herbert Spencer: The Evolution of a Sociologist, London.  
   Spencer, H. (1904), An Autobiography, London.
List of sources with English handwriting
- Audio file of the scientific conference "The most important disciplinary task of historians" held at the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran in the presence of Qobād Mansoūr Bakht, Alīrezā Mollāī Tavānī and Ḥassan Ḥażratī, published on the Telegram channel of the Faculty of Literature and Humanities at: t.me/literature_ut_ac
- Edvârdz Pol (1375), Falsafeye Târīḵ: Maĵmūʼe Maqâlât az Dâyeratolmaâref-e Falsafe, translator: Behzâd Sâlekī, Tehrân: paŽoūhešgāh ʼ Olum-e Ensânī va Moṭâl ʼeâte Farhangi. [In Persian]
- Hazrati ,Hasan (2011)," Ibn Funduq and Historical Studies ", Historical Sciences Studies, 3, No 1, [In Persian]
- Ḥażratī, Ḥasan (1388 Š.), "Darâmadī Bar Naqd-e Târīḵī", Ketâb-e Mâh (Târīḵ va Joġrâfīya), 140. [In Persian]
- Ḥażratī, Ḥasan (1392 Š.), " Tariḵšenâsī ve Moṭâlʼeat-e Mīyân rešteīī: Forsat  yâ Tahdīd?" Published in: Rahmânīyān Dâryūš (edt), Maĵmūʼe Maqâlat-e Hamâyeš-e Târīḵ va Hamkârī-hā-ye Mīyân rešteīī, Tehran: Pejuheškadeye Târi-e Eslâm. [In Persian]
- Ḥażratī, Ḥasan (1397 Š.), Raveše pežuheš dar Tarišenâsi, Qom: Logus, [In Persian]
- Ḥażratī, Ḥasan (1398 Š.), "Tarīḵnegārī-ye enqelâb-e eslâmī dar dâm-e avâmzadegī", Published in: Ḥażratī, Ḥasan(edt), Naqd-e Raveššenāsī-ye Tarīḵnegārī-ye enqelâb-e eslâmi (Collection of Papers), Tehrân: Pejuheškade-ye Imâm omeyni va Enqelâb-e Islâmī. [In Persian]
- Nâderī, Ahmad (1391), "Kliford Gertz, az Pozitivism tâ Ensânšenâsī-ye Tafsīrī", paŽoūheš-hā-ye Ensânšenasī-ye Irân, 2, No 1. [In Persian]
- Nowḍarī, HossienAlī (1387), Falsafeye Târīḵ, Raveššenâsī va Târīḵnegâ, Tehrân: Ṭarhe Noū. [In Persian]
- Ṭâleban, Mohammadrezā (1391), ĵostâr-hā -ye Raveši dar ʼOlūme Eĵtʼemâī, Tehrân: paŽoūheškade-ye Imâm omeīnī va Enqelâb-e Islâmi. [In Persian]
 English Source
- Boswell, Terry and Cliff Brown (1999) The Scope of General Theory: Methods for Linking Deductive and Inductive Comparative History , Sociological Methods & Research, 28 (2)
- Clark, Elizabeth (2004), History, theory, text: historians and the linguistic turn, Harvard University Press.
- Collingwood، Robin George (1956), The Idea of History, Oxford
- Foran, John (1992), Fragile resistance: Social transformation in Iran from 1500 to the revolution, Westview Press.
- Geertz, Clifford (2017), The Interpretation of Cultures , Basic Books.
- Lowith، Karl (1957), Meaning in History: The Theological Implications of the Philosophy of History, The University of Chicago Press.
- Mahoney, James & Gary Goertz (2006) A Tale of Two Cultures: Contrasting Quantitative and Qualitative research, Political Analysis, 14 (3).
- Peel, J. D. Y. (1971), Herbert Spencer: The Evolution of a Sociologist, London. 
 - Spencer, H. (1904), An Autobiography, London.