نویسنده

• حجت اله عسکری الموتی

دانشجوی دکتری تاریخ تحلیلی و تطبیقی هنراسلامی دانشگاه شاهد تهران

چکیده

تاریخ نگارش رسائل اخوان‌الصفا به هیچ روی مشخص نیست.نام نویسندگان آن نیز به همگان پوشیده است که این امر نیز سبب نظرورزی‌های متعددی در این موارد شده است.به نظر می‌رسد موضوع تاریخ‌ نگارش رسائل با مقاله‌ی انتقادی پل کازانووا – که حاوی مطالعات تاریخی و ستاره‌شناسی پیچیده و نوینی بود- مرحله‌ی جدیدی شده است.
نظریه‌های دیگری نیز در این زمینه به وجود آمد که روش استنادی آن‌ها با روش کازانووا متفاوت بود.نظریه‌ی کازانووا را در دهه‌های پایانی قرن بیستم عباس همدانی تصحیح و نقد کرده، نواقصی از آن را زدوده و با فرضیه‌های جدیدنتایج تازه‌ای عرضه کرده است.نظر همدانی درباره‌ی زمان نگارش رسائل، تا به امروز نیز در محافل اسماعیلی‌‌شناسی یکی از آرای پذیرفته شده، و ملاک نظر بوده است.
در این مقاله پس از شرحی اجمالی درباره‌ی نظریه‌های مذکور، تمایزهای آن‌ها با یکدیگر بررسی می‌شود.سپس با تحلیل نظر همدانی، اشکال‌ها و ابهام‌هایی که در فرضیه‌سازی و نتیجه‌گیری او برای تعیین تاریخ‌ نگارش رسائل وجود دارد، تشریح می‌شود.نظر همدانی در دو بخش «باورها و پیشگویی‌های نجومی» و نیز «مسئله‌ی مهدویت و ظهور قائم» نقد می‌شود.در پایان، با تشکیک در تفسیرهای همدانی از متن رسائل، نظر وی درباره‌ی تبلیغی بودن رسائل برای قدرت‌گیری و تأسیس خلافت فاطمیان مورد تردید قرار می‌گیرد

کلیدواژه‌ها

• اخوان‌الصفا
• اسماعیلیه‌
• پیشگویی نجومی
• پل کازانووا
• عباس همدانی

عنوان مقاله [English]

A Historical Debate on Rasa’il Ikhwan Al-Safa Critic of Critic by Abbas Hamdani on Paul Casanova’s Dating of the Rasa’il Ikhwan Al-Safa

نویسنده [English]

• Hojjatollah Askari Alamouti

PhD candidate in Islamaic art history at Shahed university of Tehran

چکیده [English]

 Date of writing of Rasa’il Ikhwan al-Safa and its writers are not obvious. Because of these ambiguities, there are several ideas on this issue. It seems that dateline of Rasa’il, entered a new stage of research with critical article of Paul Casanova that was full of historical and astrological computations. Of course there were other suggestions with different methods against Casanova. Anyway, Abbas Hamdani has criticized and made a correction Casanova’s theory in final decade of 20 century. He has neglected some imperfections and offered new hypothesis and results. His idea is still one of accepted opinions on dateline of Rasa'il, in Ismailit circles. this present article offered a short definition of Hamdani and Casanova’s ideas at first. Then it has explained the mistakes and ambiguities which are in Hamdani’s conclusion by focused on his commentaries on some part of Rasa’il. This critical review has been done in two parts: problem of astrological predictions in Rasa’il and problem of appointed Mahdi’s return. Finally, after explaining the unqualified interpretations of Hamdani on Rasa’il, his      opinion about propagandistic character of Rasa'il in advantage of establishing Fatimid Caliphate, is hesitated.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ikhwan al-Safa
• Astrological Predictions
• Paul Casanova
• Abbas Hamdani