نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
چکیده
هر یک از راویان، مورخان و ادیبان در مقام تبیین تاریخ و وقایع عصر خویش به دلیل اهمیت وافری که به موضوع ادبیات تعلیمی، به ویژه اخلاق می‌دادند از هنر مضامین برای بیان مقصود خود بهره برده‌اند. در این میان، «نفثهالمصدور» شهاب‌الدّین محمّد زیدری از آثار گرانقدر نثر مصنوع، فنیّ و مزین (صادقی، 1387: 116- 132) در سده ششم و هفتم (هـ .ق) به دلیل سبک نگارش و محتوا عمدتاً در دو حوزه ادبیات و تاریخ (کلاسیک) مورد توجه بوده که با یادکرد حوادث و نقل واگویه‌های سوزناک، بارقه‌هایی از مضامین اخلاقی به صورت بثّ‌الشکوی از روزگار ناسازگار هجوم مغولان در عصر خوارزمشاهی عرصه بروز و ظهور پیدا کرده که آمیخته در فحوای کلام تجلی یافته است. با توجه به اینکه مبنای اساسی این قبیل آثار، شکوه، شکایت و بیان رنج و تعب‌های شخصی نگارنده است. در این مقاله تلاش شده با روش توصیفی-تحلیلی از طریق بررسی لفظی و محتوایی اثر، به این سؤال پاسخ داده شود، آیا مضمون اخلاق در اجتماع آن روزگار در سقوط خوارزمشاهیان، مؤثر بوده است؟ ضمن بررسی لفظی-محتوایی تعیین سرچشمه‌های ذهنی نسوی در برخورد انفعالی با مصیبت هجوم مغول، ترسیم همبسته‌های مضمونی اخلاقی عصر خوارزمشاهی و شبکه تصویری آن و تطبیق با شاخصههای مضامین اخلاقی در اجتماع آن روزگار، جلوه‌هایی از رذایل اخلاقی که هم در لفظ و هم در معنا نمود یافته، به اثبات می‌رساند. برجسته‌ترین شاخصههای رذایل اخلاقی شامل: (بی‌اعتمادی، خیانت‌گری و ...) می‌باشد که روی هم رفته دلالت بر خنثی بودن درایت‌ها، چاره‌اندیشی‌ها و تأثیر ناروای بدسگالی‌هاست که به انقراض‌سلسله خوارزمشاهیان می‌انجامد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Investigating the historical themes of Naftha al-Masdur Zaydari Nesavi based on ethics
نویسندگان [English]
- Masomeh Safdari 1
- Amir Esmaeil Azar 2
- Sareh Zirak 3
1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Each of the narrators, historians and writers, in explaining the history and events of their era, have used the art of themes to express their purpose due to the great importance they gave to the subject of educational literature, especially ethics. In the meantime, "Naftah al-Masdur" by Shahab al-Din Muhammad Zaydari, one of the valuable works of artificial, technical and decorated prose (Sadeghi, 1387: 116-132) in the sixth and seventh centuries (A.H.), has been of interest mainly in the two fields of literature and history (classical) due to its writing style and content. By mentioning incidents and quoting poignant sayings, flashes of moral themes have emerged in the form of a lament about the unfavorable times of the Mongol invasion in the Khwarezmshahi era, which have been mixed and manifested in the content of the poem. Considering that the basic basis of such works is the lament, complaint and expression of the author's personal suffering and hardships. In this article, an attempt has been made to answer this question by using a descriptive-analytical method through a literal and content study of the work: Did the moral theme in the society of that time play a role in the fall of the Khwarazmshahs? In addition to the literal-content study, the determination of Nasvi's mental sources in the passive response to the calamity of the Mongol invasion, the drawing of the moral thematic correlations of the Khwarazmshah era and its visual network, and the comparison with the characteristics of moral themes in
کلیدواژه‌ها [English]
- Nasavi
- Nafsah al-Masdur
- Mahmoud
- Khwarazmshahs
)