نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموختۀ دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 استادیار تاریخ، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، خوزستان، ایران
چکیده
در چند سال واپسین، به‌کوشش استادان مطرح رشتۀ تاریخ و به‌‌ویژه حسن حضرتی، هاشم آقاجری، علیرضا ملاییتوانی و قباد منصوربخت مناقشه‌ای کِرامند دربارۀ رسالت مورخان آرایه گرفته است که می‌تواند آغاز اندیشه‌‌ورزی و ژرف‌‌نگری دربارۀ یک مسئلۀ جدی باشد؛ رسالت یا وظیفۀ رشته‌‌ای مورخان. بر همین اساس، این سؤال مطرح می‌‌شود که مهمترین وظیفۀ رشته‌‌ای مورخان چیست؟ حسن حضرتی در نقد رویکرد نظریه‌محوری و متأثر از مفهوم «توصیف فربه» کلیفورد گیرتز[1] (۲۰۰۶- 1926)، انسان‌شناس برجستۀ آمریکایی، عبارت «توصیف عمیق و گسترده» را برای نخستین‌بار و در آغاز دهۀ نود شمسی، در گفت‌‌وگوهای روش‌شناسی تاریخی مطرح کرد و برخلاف بیشتر تاریخ‌ورزان ایرانی، مهمترین وظیفۀ مورخان را توصیف فربه یا عمیق و گسترده از رویدادهای گذشتۀ انسانی دانست که از حیث روش‌‌شناختی به‌دنبال پاسخ‌هایی از جنسِ «چیستی و چگونگی» است. مقالۀ حاضر درواقع نقدی بر این نظر و کندوکاوی برای ارائۀ پاسخی بهتر به سؤال مهمترین وظیفۀ رشته‌‌ای مورخان است. نویسندگان مقاله معتقدند که حتی اگر به لحاظ روشِ تحقیق، تفکیکِ پرسشِ «چگونگی و چرایی» ممکن باشد، بی‌‌توجهی مورخان به «چرایی»، به‌منزلۀ فروکاستن از ظرفیت رشته‌‌ای تاریخ است؛ آزمون نظریه و نظریه‌پردازی هم در رشتۀ تاریخ ممکن و بایسته است؛ اما توصیف کم‌اهمیت‌تر یا صرفاً مرحلۀ پیشین تحلیل یا تفسیر نیست و نظریه‌محوری هم نمی‌‌تواند مهمترین رسالت مورخانه باشد. از نظر نویسندگان، مهمترین وظیفۀ رشته‌‌ای مورخان ارائۀ توضیح روشن از چگونگی و چرایی رویدادها؛ بدون جداکردن یا اولیه و ثانویه دیدنِ اهمیت چگونه یا چرا است.
[1] .Clifford Geertz
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Mission of the historian; An exploration and a critique on the thick description as the most important task of historians
نویسندگان [English]
- Sabah Ghanbari 1
- Iraj Varfinezhad 2
1 Phd of Islamic History, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of History, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]
In recent years, prominent history professors, such as Hasan Hazrati, Hashem Aghajari, Alireza Molaei-Tavani, and Qobad Mansourbakht, have fueled a significant debate regarding the role of historians. This dialogue serves as a starting point for contemplating and thoroughly examining a critical question: What is the historian's primary mission or disciplinary responsibility? Influenced by Clifford Geertz's concept of "thick description" and contesting the theory-oriented approach, Hasan Hazrati first introduced "deep and extensive description" in historical methodology debates during the early 1990s. This perspective diverges from most Iranian historians' views and posits that the most important task of historians is to provide a comprehensive or deep and extensive account of past human events, focusing on the "what and how" aspects from a methodological standpoint.
The present article critiques this opinion and explores ways to provide a better answer to the question of the most important task of historians.The article's authors believe that even if it is possible to separate the question of "how and why" from the point of view of the research method, the historian's neglect of "why" means lowering the field capacity of history. Testing theory and theorizing are possible and necessary in the field of history, but description is less important or just the previous stage of analysis or interpretation, and central theory cannot be the most important mission of history.
Therefore, the most important task of historians is to provide a clear explanation (explanation) of how and why events happened; without separating or primary and secondary seeing the importance of how or why.
کلیدواژه‌ها [English]
- Thick description
- Hasan Hazrati
- Description and analysis
- How or why
- The task of historians
استنفورد، مایکل (1382) درآمدی بر فلسفۀ تاریخ، ترجمۀ احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
استنفورد، مایکل (1393) درآمدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمۀ مسعود صادقی، چاپ 7، تهران: سمت و مرکز تحقیق و توسعه علوم‌انسانی، دانشگاه امام صادق(ع)، معاونت پژوهشی.
آقاجری، هاشم (1393) «هاشم آقاجری: مورخان عمله‌های رشته‌های دیگر نیستند»
http://tarikhirani.ir/fa/news/4428
آقاجری، هاشم (1393) «تاریخ سیاست‌زده یا سیاست تاریخی‌شده؛ موضوع میزگرد انتهایی همایش علوم‌سیاسی»
http://ishistory.ir/?a=content.id&id=2433
پالس، دانیل (1382) هفت نظریه در باب دین، ترجمۀ محمد عزیز بختیاری، قم: مؤسسۀ پژوهشی امام‌خمینی.
حضرتی، حسن (1399) «در باب مهمترین وظیفۀ رشته‌‌ای مورخان»، تاریخ‌‌نگری و تاریخ‌‌نگاری، 30(26)، صص 87-69.
حضرتی، حسن (1397) روش پژوهش در تاریخ‌شناسی، قم: لوگوس.
حضرتی، حسن (1401) ««توصیف فربه»، مهمترین مسئولیت علمی مورخان از قدیم تا جدید،» تاریخ‌‌نگری و تاریخ‌‌نگاری، 32(30)، صص 135-117.
رحمانیان، داریوش (1394) «سودمندی و ناسودمندی مطالعات میانرشتهای در تاریخ در مناظرۀ داریوش رحمانیان و حسن حضرتی؛ چالش تاریخ با علوم‌انسانی»، به‌کوشش محسن آزموده، روزنامۀ اعتماد، شمارۀ 3449.
ساروخانی، باقر (1375) روش‌‌های تحقیق در علوم‌اجتماعی، جلد1، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
عباسی، سمیه؛ ملک‌شاهی، هاشم (1401) «تاریخ میانرشتهای و جایگاه آن در پژوهش‌‌های تاریخی»، تاریخ‌‌نگری و تاریخ‌‌نگاری، 32(29)، صص 220-183.
عمرانی‌نژاد، فاطمه و دیگران (1396) بررسی مردم‌شناختی ناهنجاری‌های فرهنگی‌اجتماعی در مجموعۀ موش و گربۀ عبید زاکانی، مطالعات امنیت اجتماعی، 8(1)، صص 195- 171.
کار، ادوارد هالت (1378) تاریخ چیست؟ چاپ5، تهران: نشر نی.
کرمی‌پور، الله‌کرم (1390) «روش و رویکرد کلیفورد گیرتز دربارۀ دین و فرهنگ»، اندیشۀ نوین دینی، 7(24)، صص 176- 153.
لیتل، دانیل (1388) تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفۀ علم اجتماع، چاپ5، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
مفتخری، حسین (1389) «توصیف، تبیین و تفسیر در تحقیقات تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، (146)، صص 13- 2.
ملاییتوانی، علیرضا (1397) زندگی‌نامۀ سیاسی آیت‌الله طالقانی، چاپ7، تهران: نشر نی.
ملاییتوانی، علیرضا (1397) گزارشی از نشست «وظیفۀ دیسیپلینی مورخ» (۳)؛ غایت رشتۀ تاریخ چیست؟»، 16/10/1397، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم‌انسانی، فرهنگ امروز
http://farhangemrooz.com/news/57902
منصوربخت، قباد (1397) گزارشی از نشست «وظیفۀ دیسیپلینی مورخ» (1)؛ توصیف یا تحلیل»، 2/10/1397، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم‌انسانی، فرهنگ امروز
http://farhangemrooz.com/news/57693.
منصوربخت، قباد (1397) گزارشی از نشست «وظیفۀ دیسیپلینی مورخ» (2)؛ آیا تاریخ فراتر از داده‌های تاریخی است؟»، 16/10/1397، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم‌انسانی، فرهنگ امروز
http://farhangemrooz.com/news/57759
منصوربخت، قباد (1397) گزارشی از نشست «وظیفۀ دیسیپلینی مورخ» (۳)؛ غایت رشتۀ تاریخ چیست؟»، 16/10/1397، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم‌انسانی، فرهنگ امروز
http://farhangemrooz.com/news/57902
نادری، احمد (1391) «کلیفورد گیرتز، از پوزیتیویسم تا انسان‌شناسی تفسیری»، پژوهش‌‌های انسان‌شناسی ایران، 2(1)، صص 84-61.
والش، ویلیام هنری (1363) مقدمه‌ای بر فلسفۀ تاریخ، ترجمۀ ضیاءالدین علایی طباطبایی، تهران: امیرکبیر.
هروی، جواد (1389) روش تحقیق و پژوهش علمی در تاریخ، چاپ2، تهران: امیرکبیر.
هیوز- وارینگتن، مارنی (1386) پنجاه متفکر کلیدی در زمینۀ تاریخ، ترجمۀ محمدرضا بدیعی، تهران: امیرکبیر.
Behan McCullagh.(2015). “The Truth of Basic Historical Descriptions”, Journal of the Philosophy of History , 9 , 97-117.
Clifford Geertz ,"Deep Play: Notes on the Balinese Cockfight." Daedalus 101(1),1972.
Clifford Geertz: thick Description: toward an interpretive theory of culture: 1973 by basic book, Inc. library of congress catalog card number: 73-81196.
Halsted J.B. (1969) Jules Michelet: Preface to Historical View of the French Revolution. In: Halsted J.B. (eds) Romanticism. The Documentary History of Western Civilization. Palgrave Macmillan, London
Hayden V. White,(1978), Tropics of discourse: essays in cultural criticism, Baltimore, London, Johns Hopkins University Press, p 81-100.
Ponterotto, J. G. (2006). Brief Note on the Origins, Evolution, and Meaning of the QualitativeResearch Concept Thick Description. The Qualitative Report, 11(3), 538-549.
Snowdon P.F. (2014) What Is Le Penseur Really Doing?. In: Dolby D. (eds) Ryle on Mind and Language. Philosophers in Depth. Palgrave Macmillan, London.
Giuseppina D’Oro. (2000). »Collingwood’s Critique of Scissors-and-Paste History Revisited in the Light of his Conception of Metaphysics«, International Studies in Philosophy, Volume 32, Issue 4, Pages 23-45.
Abbasi, Somayeh and Malekshahi, Hashem (2022). Interdisciplinary History and its Position in Historical researches. Historical Perspective & Historiography, Vol.32, No.29, 2022. Alzahra University, http://hph.alzahra.ac.ir/ Scientific-Research. pp.183-220. [In Persian].
Aghajari, H (23/06/ 2014). Historians are not the laborer of other disciplines. http://tarikhirani.ir/fa/news/4428. [In Persian]
Aghajari, H (24/06/ 2014). politicized history or historical politics;The topic of the final round table of the political science conference. https://jamejamonline.ir/fa/news/687965. [In Persian]
- Behan McCullagh. (2015). “The Truth of Basic Historical Descriptions”, Journal of the Philosophy of History, 9, 97-117.
Carr, Edward Hallett (2008). What is history? translated by Hassan Kamshad. Tehran: Ney Publishing. 1th edition. [In Persian].
Clifford Geertz,"Deep Play: Notes on the Balinese Cockfight." Daedalus 101(1),1972.
Clifford Geertz: thick Description: toward an interpretive theory of culture: 1973 by basic book, Inc. library of congress catalog card number: 73-81196.
Giuseppina D’Oro. (2000). »Collingwood’s Critique of Scissors-and-Paste History Revisited in the Light of his Conception of Metaphysics«, International Studies in Philosophy, Volume 32, Issue 4, Pages 23-45.
Halsted J.B. (1969) Jules Michelet: Preface to Historical View of the French Revolution. In: Halsted J.B. (eds) Romanticism. The Documentary History of Western Civilization. Palgrave Macmillan, London.
Hayden V. White, (1978), Tropics of discourse: essays in cultural criticism, Baltimore, London, Johns Hopkins University Press, p 81-100.
Hazrati, Hassan (2021). On the Most Crucial Disciplinary Task of the Historians. Journal of Historical Perspective & Historiography, Vol.30, No.26, 2021, Alzahra University, http://hph.alzahra.ac.ir, pp. 69-87. [In Persian].
Hazrati, Hassan (2021). Research methods in historiology. Qom: Lūgūs Publications. 2 th edition. [In Persian].
Hazrati, Hassan (2022). Thick Description", the most important scientific responsibility of historians from old to modern period, Journal of Historical Perspective & Historiography, Vol.32, No.30, 2023, Alzahra University, http://hph.alzahra.ac.ir/Scientific-Research, pp.117-135. [In Persian].
Heravey, Javad (2010). Research method and scientific research in history: a guide to writing research in humanities and history. Amīr Kabīr Publishers. 2 the edition. [In Persian].
Hughes-Warrington, Marnie (2007). Fifty thinkers on history. translated by Amīr Kabīr Publishers. 1 the edition. [In Persian].
Karamipoor A K (2011). Clifford Geertz` approach to religion and culture. ANDISHE-NOVIN-E-DINI A Quarterly Research; 7 (24) :153-176. URL: http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-1295-fa.html. . [In Persian].
Little, Daniel (2009). Variaties of Roeial explanation: an introduction to the philosoply of soual Seience. translated by Abdolkarim Soroush. Tehran: Sarat Cultural and Educational Institute. 5 the edition. [In Persian].Mansoorbakht, Qobad (2018/12/23). A report of the "Disciplinary Duty of Historian" meeting (1); Description or analysis. https://www.farhangemrooz.com/news/57693. [In Persian].
Mansoorbakht, Qobad (2019/01/06). A report of the "Disciplinary Duty of Historian" meeting (2); Is history beyond historical data? http://farhangemrooz.com/news/57759. [In Persian].
Mansoorbakht, Qabad (2019/01/06). A report of the "Disciplinary Duty of the Historian" meeting (3); What is the purpose of history? http://farhangemrooz.com/news/57902. [In Persian].
Melai Tovani, Alireza (2018). Political biography of Ayatollah Taleghani. Tehran: 7 the edition. [In Persian].
Melai Tovani, Alireza (2019/01/06). A report of the "Disciplinary Duty of the Historian" meeting (3); What is the purpose of history? http://farhangemrooz.com/news/57902. [In Persian].
Moftakhari, Hossein (2010). Description, explanation and interpretation in historical research. The book of the month of history and geography, number 146: 2-13. [In Persian].
Naderi, Ahmed (2012). Clifford Geertz, From Positivism to Interpretive Anthropology. Anthropological researches of Iran. Term 2, number 1 - serial number 3: Page 61-84. [In Persian].
Omraninejad, Fatemeh and colleagues (Anthropological study of social-cultural abnormalities in Obeidzakani cat and mouse collection). Scientific research quarterly of social security studies. Year 8, Number 1 (Sequential 49), pp. 171-195.
Pals, Daniel L (2003). Seven theories of religioun. translated by Mohammad Aziz Bakhtiari. Qom: The Imam Khomeini Education & Research Institute. 1 th edition. [In Persian]
Ponterotto, J. G. (2006). Brief Note on the Origins, Evolution, and Meaning of the QualitativeResearch Concept Thick Description. The Qualitative Report, 11(3), 538-549.
Rahmanian, Dayoush (04/02/2016). The usefulness and disadvantage of interdisciplinary studies in history in the debate between Dariush Rahmanian and Hassan Hazrati; The challenge of history with humanities, by the efforts of Mohsen Azmudeh. The newspaper of Etemad. N 3449. [In Persian].
Sarukhani, Baqir (1996). Methdology of research in social sciences. Volume 1, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies(IHCS). [In Persian].
Snowdon P.F. (2014) What Is Le Penseur Really Doing? In: Dolby D. (eds) Ryle on Mind and Language. Philosophers in Depth. Palgrave Macmillan, London.
Stanford, M (2003). An introduction to the philosophy of history. translated by Ahmad Golmohammadi. Tehran: Ney Publishing. 1th edition. [In Persian].
Stanford, M (2014). A companion to the study of history. translated by Massoud Sadeghi. Tehran: SAMT (organization) Publishing, Imam Sadegh University (AS), research assistant Publishing, 7 the edition. [In Persian]
Walsh, William Henry (1984). An introduction to philosophy of history. translated by Ziauddin Alaei Tabatabai.Tehran: Amīr Kabīr Publishers. 1 the edition. [In Persian].
Behan McCullagh.(2015). “The Truth of Basic Historical Descriptions”, Journal of the Philosophy of History , 9 , 97-117
Clifford Geertz ,"Deep Play: Notes on the Balinese Cockfight." Daedalus 101(1),1972.
Clifford Geertz: thick Description: toward an interpretive theory of culture: 1973 by basic book, Inc. library of congress catalog card number: 73-81196.
Halsted J.B. (1969) Jules Michelet: Preface to Historical View of the French Revolution. In: Halsted J.B. (eds) Romanticism. The Documentary History of Western Civilization. Palgrave Macmillan, London
Hayden V. White,(1978), Tropics of discourse: essays in cultural criticism, Baltimore, London, Johns Hopkins University Press, p 81-100.
Ponterotto, J. G. (2006). Brief Note on the Origins, Evolution, and Meaning of the QualitativeResearch Concept Thick Description. The Qualitative Report, 11(3), 538-549.
Snowdon P.F. (2014) What Is Le Penseur Really Doing?. In: Dolby D. (eds) Ryle on Mind and Language. Philosophers in Depth. Palgrave Macmillan, London.
Giuseppina D’Oro. (2000). »Collingwood’s Critique of Scissors-and-Paste History Revisited in the Light of his Conception of Metaphysics«, International Studies in Philosophy, Volume 32, Issue 4, Pages 23-45.
)