نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مهدی بذرگرخضر بیگی ¹
• سید جلال رجایی ²

¹ دانشجوی دکتری گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد، ایران

چکیده

فارسی‌نویسی پس از تهاجم مغول در پیوند با هویت ایرانی و در پی بالیدن تشیع امامی به صورت نسبی رشد یافت. در جریان فارسی نویسی، ترجمه در دوره صفویه، با تاکید بیشتر بر زبان و هویت ملی رشد یافت. در این دوران آثار متعددی از عربی به فارسی برگردانده شد. " ترجمه" های این دوران سهم ممتازی در معرفی ابعاد مختلف اندیشه و آیین دارند. همچنین بررسی دلایل انتخاب متون ترجمه از سوی مترجمان اطلاعاتی سودمند درباره تحول در فکر و فرهنگ بدست می‌دهد. بررسی آماری ترجمه‌های این قرون تحول در موضوعات ترجمه را در گذار از دوران استقرار حکومت صفویه (قرن 10) به دوره تثبیت این سلسله (قرن11) نمایان می‌کند و نشان می‌دهد که موضوعات مورد توجه برای ترجمه همواره یکسان نبوده است. تغییر گفتمان غالب در این دوران با تغییر محتوای متون انتخابی برای ترجمه از سوی مترجمان رابطه مستقیم دارد. این تغییر در محتوای متون انتخابی ناشی از چه عواملی بوده است. انگیزه آمران ترجمه و مقاصد مترجمان از انتخاب آن متون چه بوده است؟ ترجمه‌ها حاوی داده‌ های تاریخی ویژه ای هستند که در کنار عوامل و شاخص های دیگر، روند و ماهیت تغییرات سیاسی و ایدئولوژیک را در این دوران بازتاب می‌دهند. در این مقاله به روش توصیفی -تحلیلی تلاش شده است تا به ضرورت تغییر در انتخاب متن و محتوای متون ترجمه بپردازیم و نشان دهیم که ترجمه در این دوران با تکیه بر اخباری‌گری، روشهای کلامی را برای ساخت و گسترش تشیع به مثابه یک ایدئولوژی سازنده در حیات صفویان بکار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• ترجمه
• صفویه
• متون شیعی
• تحول موضوعی

موضوعات

• تاریخ نگاری

عنوان مقاله [English]

The changes of the topic and the origin of Arabic to Persian translations of Shiite texts of the Safavid period in , from the 10th to the 11th century.

نویسندگان [English]

• Mehdi Bazrgar Khazarbegi ¹
• Seyyed Jalal Rajai ²

¹ Department of History, Faculty of Literature, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

² faculty Member of Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

The growth of translation in the Safavid period can be seen alongside the growth of Persian writing. During this period, many Shi'ite texts were translated from Arabic to Persian. Persian writing grew relatively after the Mongol invasion along with Iranian identity and following the spread of Imami Shiism. During the Safavid era, Persian writing in "translation" also took its path towards expansion. In addition, Persian writing shows an emphasis on language and national identity. Examining the selection of "translation" texts by translators is a significant point and has useful information in the field of thought and culture. The evolution in translation themes can be understood by the statistical analysis of the translations of these centuries. These subjects are different in the 10th century, which is the period of establishment of the Safavids, and the 11th century, which is the period of their consolidation. The dominant discourse in this era can be seen in the change of the choice of texts by the translators. What factors caused this change? What was the motivation of translation supervisors and translators for choosing texts? The translations have enlightening historical data that show us the political and ideological changes during this era.

کلیدواژه‌ها [English]

• translation
• Safavid
• Shiite texts. changes of the topic