نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا ملایی توانی ¹
• بهروز گراوند ²
• سیدمحمود سادات ³

¹ استاد پژوهشی، تاریخ، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری رشته تاریخ انقلاب اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

³ استادیار پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

شایعه در حکومت و جامعه همواره با اهداف چندسویه‎ای مطرح بوده است. طراحی شایعه از منظر گونه‎شناختی متنوع بوده و در انواع و روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. در فرایند انقلاب اسلامی ایران نیز شایعات مختلفی در ارتباط با گروه‎ها و طیف‎های تاثیرگذار بر ساخت قدرت مطرح شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی روش‎شناختی شایعات مرتبط با موضوع تعداد کشته‌شدگان در برهه مبارزات انقلاب اسلامی و نقد روایت‎های موجود است. پرسش اصلی این است که شایعات پیرامون تعداد کشته‌شدگان در فرایند انقلاب در گفتمان‎های حکومت پهلوی و مخالفان آن با چه انگیزه‎هایی مطرح شده و بر پایه چه مبانی روش‎شناختی می‎توان آنها را سنجش و نقادی کرد؟ در این پژوهش که براساس روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته، تلاش می‌شود تا برای ارائه تحلیلی عمیق‌تر از شایعات رایج این برهه از نظریه تحلیل گفتمان نیز استفاده شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شایعه‌سازی به عنوان ابزاری برای «مظلوم‌نمایی» و «تبلیغات علیه حاکمیت» مورد استفاده مخالفان رژیم پهلوی قرار داشت و به همان نسبت به عنوان ابزاری برای تشکیک در خاستگاه انقلاب و رهبران آن با هدف تضعیف و به حاشیه راندن گفتمان انقلابی مورد بهره‌برداری رژیم پهلوی قرار می‌گرفت.

کلیدواژه‌ها

• شایعه
• ضابطه‌مندی برانگیزاننده
• مبالغه تکان‌دهنده
• حاشیه‌رانی
• انقلاب اسلامی

موضوعات

• تاریخ نگری

عنوان مقاله [English]

A methodological reflection on the rumors about the dead people of the Islamic Revolution (Case examples of June 15, 1342 and September 17, 1357)

نویسندگان [English]

• Alireza Mollaiy Tavani ¹
• Behrooz Geravand ²
• Seyyed mahmood Sadat ³

¹ Professor,Research Institute of Human sciences and cultural studies,Tehran,Iran

² Research Institute of Imam Khomeini and the Islamic Revolution

³ Assistance

چکیده [English]

Gossip in the government and society has always been discussed with multi-faceted goals. Rumor design is diverse from a typological point of view and is used in different types and methods. In the process of the Islamic Revolution of Iran, various rumors have been raised in connection with groups and spectrums influencing the construction of power. The purpose of the current research is to investigate the rumors related to the issue of the number of people killed during the Islamic Revolution and to criticize the existing narratives. The main question is, what are the motives behind the rumors about the number of people killed in the revolution in the discourses of the Pahlavi government and its opponents, and on what methodological bases can they be evaluated and criticized? In this research, which is organized based on the descriptive-analytical method, an attempt is made to use the theory of discourse analysis to provide a deeper analysis of the common rumors of this period. The results of this research show that rumor-mongering was used by the opponents of the Pahlavi regime as a tool for "oppression" and "propaganda against the government" and to the same extent as a tool to cast doubt on the origin of the revolution and its leaders with the aim of weakening and marginalizing the discourse. A revolution was exploited by the Pahlavi regime.

کلیدواژه‌ها [English]

• Gossip
• provocative formality
• shocking exaggeration
• marginalization
• Islamic revolution