نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران

چکیده

دوره‌ی ناصرالدین شاه از نظر ترجمه‌ی آثار اروپایی، به دلیل تشکیل نهادهای ترجمه‌ای، مانند دستگاه مترجمان دولتی، دارالفنون، دارالترجمه‌ی ناصری، و اوج‌گیری ترجمه و پرداختن منسجم به این موضوع بسیار اهمیت دارد.در همین دوره برای اولین بار، با رشد و گسترش ارتباط‌های خارجی، به ترجمه‌ها به منزله‌ی ابزار کسب شناخت و دانش جدید و نوگرایی موضوع به‌طور جدی‌تر توجه شد، همچنین در این دوره ترجمه‌ی مبتنی بر رویکرد روبنایی جای خود را به ترجمه با رویکرد تجددخواهی داد.
در بررسی ترجمه‌ها اجزای اقتباس و حذفی‌های درون‌متنی‌ ما را با فضاهای ذهنی که منشأ ماجراها و حوادث پیش‌آمده در لایه‌های بیرونی حیات ایرانی است، آشنا می‌کند.چگونگی تلاقی ذهن ایرانی با اندیشه‌ها و علوم جدید، متون جدید و بسترهای اجتماعی و سیاسی و دانش مترجمان درباره‌ی موضوع‌های ترجمه‌ای از عوامل اصلی غلبه‌ی سبک خاص ترجمه‌های موسوم به «تالیف‌های ترجمه‌ای»یا گرایش به ترجمه‌های غیرمستقیم از متون جدید شد.
به لحاظ روش و نوع رویکرد، این مقاله «درباره‌ی» فرایند ترجمه‌هاست، و «از» ترجمه‌ها سخن نمی‌گوید، به عبارت دیگر ساختارها و رویکردهای حاکم بر دسته‌بندی ادوار ترجمه را محور اصلی بررسی قرار داده و بر حسب ضرورت، مبحث‌های جزئی درباره‌ی متون ترجمه‌ای به منزله‌ی مصداق مطرح می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Writing as a Translation (Pathology of Translations in Iran of the Nasiridsi Era 1846- 1895)

نویسندگان [English]

  • Amir Ahmadzade 1
  • Gholam Hossein Zargirinejad 2

1 Assistant Professor of Research Institute of Humanities and Cultural Studies

2 Faculty Member of Tehran University History Department

چکیده [English]

The period of Nasser al-Din Shah is very important in terms of translating European works, due to the formation of translation institutions, such as the government translators, the Dar al-Fonun, the Nasiri translation agency, and the culmination of translation and coherent treatment of this issue. Externally, translations were given more serious attention as a means of acquiring new knowledge and modernity of the subject. Also, in this period, translation based on a superstructure approach gave way to translation with a modernist approach.
 In examining the translations, he introduces the components of adaptations and in-text omissions to the mental spaces that are the source of the events and happenings in the outer layers of Iranian life. Translation issues became a major factor in the prevalence of a particular style of translation called "translation writing" or the tendency to indirect translations of new texts.
 In terms of method and type of approach, this article is "about" the translation process, and does not talk about "translations". It serves as an example.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation
  • Pathology
  • Iranian world
  • Compilation
  • Modernity
منابع:
-       آخوند زاده، میرزا فتحعلی(1301). مقالات. گردآوری باقر مؤمنی. تهران: آوا.
-       ــــــــــــــــــــــــــــ(28 مارس 1872م(1288ق)). نامه های آخوندزاده به میرزا ملکم خان: الفبای جدید و مکتوبات.
-       آدمیت؛ فریدون(1349) اندیشه های میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی.
-       اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان(1361ق). المآثر و الآثار. ج1. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر.
-       ـــــــــــــــــــ، (1367ق). مرآت البلدان. ج4. به کوشش عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       ـــــــــــــــــــــ، (1300ق). لغت نامه فرانسه- فارسی(الفاظ متشابه). تهران: دارللطباعه خاصه همایونی.
-       ـــــــــــــــــــــ،روزنامه خاطرات. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
-       افضل الملک، غلامحسین(1361ق).افضل التواریخ. تهران: نشر تاریخ ایران.
-       امین الدوله، میراز علیخان(1341ق). خاطرات سیاسی امین الدوله. مصحح حافظ فرمانفرماییان. تهران: شرکت سهامی کتاب های ایران.
-       بالایی، کریستف(1377). پیدایش رمان فارسی. ترجمه ی مهوش قدیمی و نسرین خطاط. تهران: نشر.
-       پولاک، ادوارد یاکوب(13616). سفرنامه ی پولاک(ایران و ایرانیان). ترجمهی کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
-       توکلی طرقی، محمد(1368). «اثر آگاهی از انقلاب فرانسه در شکل گیری انگاره ی مشروطیت در ایران». مجله ی ایران نامه . سال8. شماره ی 1.
-       دکارت، رنه(1279ق). گفتار در روش (حکمت ناصریه). ترجمه ی گوبینو. تهران.
-       ــــــــــــــ(1321). نطق (گفتار در روش). ترجمه از ترکی و مقدمه ی افضل الملک کرمانی. نسخه ی خطی کتابخانه ی ملک. شماره ی 6172.
-       دوسگور، کنتس(1379). خرنامه. ترجمه ی محمدحسن خان اعتمادالسطلنه. به کوشش علی دهباشی. تهران: انتشارات کتاب پنجره.
-       روزنامه وقایع اتفاقیه. دوم شوال 1267ه.ق. شماره ی 26.
-       زنوزی(طهرانی)، آقا علی حکیم(1314ق). بدایع الحکم. تهران: چاپ سنگی.
-       طسوجی تبریزی، عبداللطیف(1334ق). هزار و یکشب. چاپ سنگی.
-       قاجار، علی بخش میرزا(1300ه.ق). میزان الملل. نسخه خطی کتابخانه ملی. شماره ی 1404/ف.
-       قاجار، محمدحسین، تاریخ فردریک ثانی. نسخه خطی کتابخانه ملی. شماره ی 643/ف.
-       کرمانی، میرزا آقاخان. سه مکتوب. کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. میکروفیلم شماره ی 4044.
-       د.گوبینو، کنت(بی تا). سه سال در ایران. ترجمه ی ذبیح الله منصوری. تهران: انتشارات فرخی.
-       ـــــــــــ  (بی تا). مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی. ترجمه ی م.ف.
-       ملک آرا، عباس میرزا(1361). شرح حال عباس میرزا ملک آرا. به کوشش عبدالحسین نوایی. چاپ دوم. تهران: بابک.
-       ملکم، سرجان، تاریخ ایران. ج2. مترجم بی نام. تهران: انتشارات سعدی.
-       موریه ، جیمز (1379).سرگذشت حاجی بابای اصفهانی. مترجم میرزا حبیب اصفهانی. ویرایش جعفر مدرس صادقی. تهران: نشر مرکز.
-       مونتسکیو، شارل لویی دوسکوندا(1387ق). نامه های ایرانی. مترجم محمد مجلسی. تهران: دنیای نو.
-       هدایت، مخبرالسلطنه(1363). خاطرات و خطرات. چاپ چهارم. تهران: کتاب فروشی زوار.