نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد ساری

چکیده

اسراییل از القاب حضرت یعقوب(ع) می‌باشد که در قرآن کریم(آل عمران/93) فقط یک بار از آن حضرت با نام اسراییل یاد شده است.اسراییلیات اصطلاحی است که علمای اسلامی به عقاید و داستان‌های خرافی که از ناحیه علمای تازه مسلمان اهل کتاب، بویژه یهودیان از قرن اول هجری در میان مسلمانان رواج یافت، اطلاق کرده‌اند.این داستان‌های جعلی و ساختگی اغلب، متوجه انبیای الهی است.پس از حضرت آدم(ع) بیشترین اسراییلیات و افسانه‌های جعلی پیرامون زندگی حضرت نوح(ع) روایت شده است.این افسانه‌ها از سه دیدگاه قابل بررسی است:نخست داستان‌هایی که مجمل آن در تورات آمده و سپس با شاخ و برگ فراوان نقل گردید، دیگر جعلیاتی است که علمای یهود راوی آن هستند و در کتاب مقدس درباره آن سخنی به میان نیامده است، نکته آخر آنکه برخی از افسانه‌ها به ظاهر نه در کتاب مقدس و نه در بیانات علمای یهود دیده شد؛ بلکه تحت تاثیر اسراییلیات رواج یافت و در متون تفسیری، تاریخی و ادبی رخنه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Approach to the Tradition of Historiography in Ancient Iran

نویسنده [English]

  • Askari Ebrahimi Juybari

Assistant professor of Azad university Sari

چکیده [English]

The tradition of historiography in Iran from culture and civilization perspective has been among the interest of some scholars who like to either work on or make some issues on the theoretical basis. Regarding all the alteration and changes in traditional historiography, some researches argue that the tradition has been a constant flow right from the beginning of Iran’s ancient dynasties. In this trend, they believe that, there has been a reproducing- the- past tendency, which begins from the event then follows with narration and ultimately ends with compilation in each era. However, some researchers with the interest of cyclical interpretation of history seemingly are keen to make distinction between the eras (The Ancient Iran, The Islamic era of Iran to the Constitutional Revolution, post- constitutional era.) They go even further to refute the Ancient Iran’s traditional historiography. Introducing some critical views, this article consequently would put forward a common view on this subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History
  • Historiography
  • Ancient Iran
  • Views
منابع
قرآن کریم .
آلوسی، محمود بن عبدالله بغدادی،(بی تا) روح المعانی فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ابن اثیر، عزّالدّین علی(1383)، الکامل فی التّاریخ ، برگردان سیّد محمد حسین روحانی، تهران، اساطیر.
ابن خلدون، عبد الرّحمان(1388)، مقدّمۀ ابن خلدون، مترجم محمد پروین گنابادی، تهران، علمی و فرهنگی.
ابورَیِّه، محمود، (بی تا)، اضواء علی السُنّة المحمّدیة، قاهره، دارالمعارف.
الافلاکی العارفی، شمس الدّین احمد(1385)، مناقب العارفین، تصحیحِ تحسین یازیجی، تهران، دنیای کتاب.
امین، احمد(1969)، فجر الاسلام، بیروت، دارالکتب العربی.
بی آزار شیرازی، عبد الکریم(1380)، باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 
تبریزی، شمس الدّین محمد(1384)، مقالات شمس تبریزی، تصحیح و تعلیقِ محمد علی مُوحّد، تهران، خوارزمی
حافظ شیرازی، خواجه شمس الدّین محمد(1368)، دیوان، به تصحیح: عبدالّرحیم خلخالی، تهران، ناشر: کتاب فروشی حافظ.
حلبی، علی اصغر(1382)، تاریخ تمدّنِ در اسلام، اساطیر.  
دهخدا، علی اکبر(1372)، لغت نامه، انتشارات دانشگاه تهران.
دینوری، أبی حنیفه، أحمد بن داود(1960)، الاخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، مراجعه: الدکتور جمال الدّین الشیال، القاهره، إدارة إحیاء التراث، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.  
دیاری، محمد تقی(1378)، پژوهش در باب اسراییلیّات در تفاسیر قرآن، تهران، سهروردی. 
زرین کوب، عبدالحسین(1383)، تاریخ در ترازو- در بارۀ تاریخنگری و تاریخنگاری- انتشارات امیر کبیر.
سجادی، سید صادق، عالم زاده، هادی(1386)، تاریخنگاری در اسلام، انتشارات سمت.
شاملو، احمد(1383)، مجموعۀ آثار (ج 1و 2)، تهران، نگاه،.
شفیعی کدکنی، محمد رضا(1376)، هزارۀ دومِ آهوی کوهی ( پنج دفترِ شعر)، تهران، سخن.
شیخِ صدوق، ابوجعفر، محمد بن بابویه قمی(1387)، علل الشّرایع، ترجمه و تحقیق: سیّد محمد جواد ذهنی تهرانی، قم، مؤمنین.
طباطبایی، محمد حسین(1363)، المیزان فی تفسیر القرآن، بنیاد علمی و فرهنگی علامۀ طباطبایی.
طبری، محمد بن جریر(1406)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه.
 همو (1385)، تاریخ طبری یا تاریخ الرُّسُل و المُلوک، ترجمۀ ابو القاسم پاینده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 
عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین(1387)، الهی نامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران. سخن.
 همو(1386) ، مصیبت نامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران. سخن.
کتاب المقدّس ( عهد عتیق و عهد جدید)(1923)، ترجمۀ فارسی، چاپ انگلستان.
گردیزی ، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود(1384)، زین الاخبار، به اهتمام دکتر رحیم رضازاده ملک ، تهران ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
مجلسی، محمد باقر(1386)، تاریخ پیامبران- حیوة القلوب، تحقیقِ سیّد علی امامیان، قم، سُرور.
محمد بن لطفی الصباغ( بی تا) اللآلی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة، بیروت، دارالمعرفة.
محمد قاسمی، حمید(1384)، اسراییلیات و تأثیر آن بر داستان های انبیا در تفاسیر قرآن، تهران، سروش.
مصاحب، غلامحسین(1383)، دایرة المعارف فارسی، تهران، امیر کبیر.
مطهّری، مرتضی، فلسفۀ تاریخ،  صدرا.
مَقدَسی، مطهر بن طاهر(13909، البِدءِ و التّاریخ (= آفرینش و تاریخ)، مقدّمه، ترجمه و تعلیقات از دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگاه.
موحّد، محمد علی(1370)، یاداشت های مترجم بر سفر نامۀ ابن بطوطه، تهران، آگاه.
مولوی، جلال الدین(1375)، کلیات دیوان شمس، به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، تهران ، راد.                       
میبدی، ابوالفضل رشید الدّین(1376)، کشف الاسرار و عُدّة الابرار، تهران، امیرکبیر.
میرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود(1385)، تاریخ روضه الصفا، به تصحیح و تحشیه جمشید کیان فر، تهران، اساطیر.
ناصر خسرو قبادیانی(1368)، دیوان اشعار، به تصحیحِ مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
هاکس(1383)، قاموس کتاب مقدّس ، تهران، اساطیر.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن واضح(1371)، تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی وابسته به فرهنگ و آموزش عالی.