نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت‌علمی دانشگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی

چکیده

تاریخ نگری و تاریخ نگاریِ مورخین عصر صفوی، بر بنیان اصولی پایه گرفته است که، در کمتر دوره ای از دوره های تاریخ نگاری در ایران، با چنین بسط و گسترشی در این زمینه مواجه می شویم، در حقیقت در آثار مورخان این دوره، برخی مولفه هایِ مقبولیت بخش و مشروعیت ساز وجود دارد که، این اصول متمایز را، شکل داده است. از جملۀ این مورخان می توان، به عبدی بیک شیرازی، مورخ صاحب سبک و نویسندۀ تکمله الاخبار، اشاره داشت، که با توجه به تاریخ نگاریِ شکل گرفتۀ وی، براساس آموزه های کلامی، از یک سو و از سوی دیگر، خدمتگزاری به نظام حاکم، در توجیه مشروعیت صفویان، در نوشته های خود، از هیچ کوششی فروگذار نکرده، بخصوص، در قالب عناصر معرفتیِ موعود گرایی، تأویل گرایی و نیز اندیشه های ایرانشهری، درصدد است تا گونه ای مشروعیت و مقبولیت، برای پادشاهی صفوی تعبیه نماید، بر همین اساس، این نوشتار به بررسی دیدگاههای معرفت شناسانۀ وی،که گونه ای تاریخ نگری ِمبتنی بر پادشاهیِ آرمانی، در آن نهفته است، می پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Historiography of Abdi Baig Shirazi in Takmalat Al Akhbar

نویسنده [English]

  • Mahdi Feizisakha

Assistant Professor, Department of History, Sayyed Jamaleddin Asadabadi University

چکیده [English]

Historiography of Safavids historians, is founded on basic principles that in rare period of time in the history of histiriography in Iran, we are faced with such an expansion in this area. In fact in works of the historians of this period, there are some acceptance and legitimacy components, shaping the distinctive principles.
Among the historians Abdi BaigShirazi, stylist and author of Takmalat Al Akhbar, should be noticed, according to the point that his historiography was shaped based on theology on the one hand and serve the ruling on the other hand, he has spared no effort to  In justifying the legitimacy of the Safavids in his writings. Therefore, especially within the knowledge of the promised convergence, integration and interpretation of the notion of Iranshahr, he has tried to make a sort of legitimacy and acceptance to the Safavid kings. This article examines his epistemological views, that is based on an ideal kingdom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abdi Baig Shirazi
  • Historiography
  • History Review
  • the Legitimacy of the Safavids
  • Takmalat Al Akhbar
- آرام، محمدباقر (1385). اندیشۀ تاریخ‏نگاری عصر صفوی. تهران: چاپ سپهر.
- آقاجری، هاشم (1389). مقدمه‌ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی. تهران: انتشارات طرح نو.
- افوشته‌ای نطنزی، محمودبن هدایت‌الله (1350). نقاوه‌ الآثار فی ذکر الاخیار. به‌اهتمام احسان اشراقی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- امینی هروی، ابراهیم‌بن میرک جلال‌الدین (1383). فتوحات شاهی. به‌تصحیح محمد‌رضا نصیری. تهران:   انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- بنانی، امین (1380). صفویان. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: مولی.
- بهار، محمد‌تقی (1371). سبک‌شناسی. ج۳. تهران: امیرکبیر.
- تقی‌الدین کاشی، محمدبن علی (1384). خلاصه‌الاشعار و زبده‌الافکار. به‌کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی. تهران: میراث مکتوب.
- ثواقب، جهانبخش (1380). تاریخ‏نگاری عصر صفوی. شیراز: نوید شیراز.
- حضرتی، حسن (1381). تأملاتی در علم تاریخ و تاریخ‏نگاری اسلامی. تهران: نقش جهان.
- جهانگشای خاقان (۱۳۶۱). مقدمه و پیوست دکتر الله دتا مضطر. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- رازی، امین احمد (1378). تذکرۀ هفت اقلیم. به‌تصحیح سیدمحمدرضا طاهری. تهران: سروش.
- سام‌میرزا صفوی (1384). تذکرۀ تحفۀ سامی. به‌تصحیح رکن‌الدین همایونفرخ، تهران: اساطیر.
- سفرنامه‌های ونیزیان در ایران (شش سفرنامه) (1381). ترجمۀ منوچهر امیری. تهران: خوارزمی.
- سیوری، راجر (1385). ایران عصر صفوی. ترجمۀ کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
- شاملو، ولی‌قلی‌بن داودقلی (1371). قصص‌الخاقانی. به‌کوشش سیدحسن سادات ناصری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- صبا، محمد مظفر حسین‌بن محمد یوسفعلی (1343). تذکرۀ روز روشن. به‌تصحیح محمدحسین رکن‌زادۀ آدمیت. تهران: کتابخانۀ رازی.
- صفا، ذبیح‌الله (1370). تاریخ ادبیات ایران. ج5. تهران: فردوسی.
- صفت­گل، منصور (1383). ساختار نهاد و اندیشۀ دینی در ایران عصر صفوی. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
- عالم‌آرای شاه‌اسماعیل (1384). به‌تصحیح اصغر منتظم‌صاحب. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- عالم‌آرای صفوی (1362). به‌کوشش ترجمۀ یدالله شکری. تهران: اطلاعات.
- عبدی‌بیک شیرازی (1369). تکمله‌الاخبار. به‌تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: نشر نی.
- ------------ [بی‌تا]. تکمله‌الاخبار. نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس. ش8401.
- ------------ [بی‌تا] . تکمله‌الاخبار. نسخۀ خطی کتابخانۀ ملی ملک. ش3890.
- ------------- (1974). روضه‌الصفات. ترتیب متن و مقدمه از: ابوالفضل هاشم‌اوغلی رحیموف. مسکو: دانش.
- غفاری، قاضی‌احمد (1343). تاریخ جهان‌آرا. تهران: کتابفروشی حافظ.
- قرآن کریم (۱۳۸۰). ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی. قم: [بی‌نام].
- قزوینی، یحیی‌بن عبدالطیف (1386). لب‌التواریخ. به‌تصحیح میرهاشم محدث. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- کسروی، احمد (1377). شهریاران گمنام. تهران: جامی.
- کویین، شعله‌آلیسیا (1387). تاریخ‌نویسی در روزگار فرمانروایی شاه‌عباس صفوی. ترجمۀ منصور صفت‌گل. تهران: دانشگاه تهران.
- معین، محمد (1371) فرهنگ معین. ج3. تهران: امیرکبیر.
- منشی قزوینی، بوداق (1387). جواهر‌الاخبار. به‌تصحیح محسن بهرام‌نژاد. تهران: میراث مکتوب.
- منشی قمی، احمد‌بن حسین (1383). خلاصه‌التواریخ. به‌تصحیح احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.