نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور گیلان

چکیده

اندیشه تاریخ‌نگاری در تواریخ رسمی و سلسله‌ای دوره صفویه،بر پایه ساختار سنتی پیشین و بر مبنای نگرش سلطان متدین و مروّج شیعه ادامه یافت. شیوه تاریخ‌نگاری اسکندربیگ منشی نیز ادامه تاریخ‌نویسی سنتی عصر صفوی است اما در نگارش تاریخ خود دارای ویژگی و امتیازاتی است که او را از تاریخ‌نویسان سنتی عصرش متمایز کرده است. مسأله اصلی پژوهش این است که آیا اسکندربیگ منشی در بیان حوادث گیلان در تاریخ عالم آرای عباسی از روش و بینش خاصی برخوردار است؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد،اسکندربیگ منشی،در بیان تحولات گیلان عصر صفوی،از شیوه روشمند برخوردار بوده است.از لحاظ روش تاریخ‌نگاری،دارای سبکی روان و بی‌تکلف و متنی منسجم و پیوسته و از لحاظ فن تاریخ‌نویسی، دارای اهلیت لازم بوده است. او با وجود نگرش سلطنت‌گرایانه به سلطان صفوی و بینش نخبه‌گرایانه به دولتمردان آن، تاحدممکن در نقل روایات صداقت و دقت لازم داشته است. روش پژوهش در این تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و به شکل تحلیلی و انتقادی در روش تاریخ نگاری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Method and Insight in Historiography Eskandar Bayg Monshi inTarikh-e 'Alamara-ye 'Abbas (with emphasis on the events of Gilan)

نویسنده [English]

  • Mohammad Shoormeij

Assistant Professor, Department of History, Payam Noor University Gilan

چکیده [English]

Historiography thought in the historiography the Safavid dynasty and official was continued based on old traditional structure and based on the attitude of the pious king and Shi'ah promoters. The method of historiography Eskandar Bayg Monshi was continued traditional historian under the Safavid .But in writing his history of features and privileges that distinguish him from his time in traditional historians. that is main question research, whether Eskandar Bayg Monshi in the events expression Guillan had been special method and insight? The research results show that, Eskandar Bayg Monshi the method has been systematic in expression transitions Guilan under the Safavid. In terms of historiography, with a smooth style and No difficulty and text coherent and continuous and historian of technology was required the capacity. Despite his attitude monarchy to Safavid king And the elitist attitude of statesmen Safavid,have possibility required the quoted many traditions of honesty and accuracy . The method used in this research , library and in the form of analytical and critical in the historiography.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eskandar Bayg Monshi
  • Tarikh-e 'Alamara-ye 'Abbasi
  • Safavid Government
  • Method and Insight in Historiography
  • Gilan
- آرام، محمدباقر (1386). اندیشۀ تاریخ‌نگاری عصر صفویه. تهران: امیرکبیر.
- آژند، یعقوب (1380). تاریخ‌نگاری در ایران: قسمت تکمله دوره صفوی. گردآورنده اشپولر و دیگران. چ1. تهران: گستره.
- استنفورد، مایکل (1382). درآمدی بر فلسفۀ تاریخ. ترجمۀ احمد گل‌محمدی. چ1. تهران: نشر نی.
- ----------- (1384). درآمدی بر تاریخ‌پژوهی. ترجمۀ مسعود صادقی. چ1. تهران: سمت و دانشگاه امام صادق.
- افشار، ایرج (1387). مقدمۀ عالم‌آرای عباسی. چ4. تهران: امیرکبیر.
- افوشته‌ای نطنزی، محمود بن هدایت‌الله (1350). نقاوة‌الآثار فی ذکر الاخیار. به‌اهتمام احسان اشراقی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- ترکمان منشی، اسکندربیگ (1377). عالم‌آرای عباسی. تصحیح محمد‌اسماعیل رضوانی. دورۀ سه‌جلدی. چ1. تهران: دنیای کتاب.
- ------------------- (1387). عالم‌آرای عباسی. به‌اهتمام و با تنظیم ایرج افشار. دورۀ دو‌جلدی. چ4. تهران: امیرکبیر.
- حسن‌زاده، اسماعیل (1388). «بینش و روش در تاریخ‌نگاری عتبی». فصلنامۀ علمی- پژوهشی تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری دانشگاه الزاهرا. دورۀ جدید. س19. ش3. پیاپی80. صص59-92.
- خواندمیر، امیرمحمود (1370). تاریخ شاه‌اسماعیل و تهماسب. به‌کوشش محمدعلی جراحی. تهران: گستره.
- خواندمیر، غیاث‌الدین (بی‌تا). حبیب‌السیر. ج4. تهران: خیام.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1370). تاریخ در ترازو. چ3. تهران: امیرکبیر.
- سرخیل، فاطمه (1390). «درآمدی بر روش و بینش تاریخی اسکندربیگ منشی ترکمان در عالم‌آرای عباسی». فصلنامۀ تاریخ اسلام. س12. ش1 و 2. شمارۀ مسلسل 45-46. صص89-115.
- شورمیج، محمد (1389). بررسی تحلیلی نقش گیلان در روند تحولات عصر صفوی تا پایان شاه‌عباس اول. رسالۀ دکتری. دانشکدۀ ادبیات، گروه تاریخ. دانشگاه اصفهان.
- ---------- (1392). »تحلیلی بر شورش‌های گیلان بعد‌از فتح آن در زمان شاه‌عباس اول». پژوهشنامۀ تاریخ‌های محلی ایران، دانشگاه پیام نور. س1. ش2. صص89- 104.
- فارابی، شهین (1383). «بررسی تاریخ عالم‌آرای عباسی». مجلۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند. ش4. صص113-140.
- فومنی، عبدالفتاح (1349). تاریخ گیلان. تصحیح و تحشیۀ منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- ------------ (1353). تاریخ گیلان. مقدمه و تصحیح عطاءالله تدین. تهران: فروغی.
- کویین، شعله (1387). تاریخ‌نویسی در روزگار فرمانروایی شاه‌عباس صفوی. ترجمۀ منصور صفت‌گل. تهران: دانشگاه تهران.
- منجم یزدی، ملاجلال (1366). تاریخ عباسی یا روزنامۀ ملاجلال. به‌کوشش سیف‌الله وحیدنیا. تهران: وحید.
- واعظ شهرستانی، نفیسه (1382). «نقد و ارزیابی تاریخ‌نگاری اسکندربیگ منشی در عالم‌آرای عباسی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش68 و 69. صص92-105.
- وحید قزوینی، محمدطاهر (1329). عباسنامه. به‌کوشش ابراهیم دهگان. اراک: داوودی.
 
- Melville, Charles (Reviewed by) (2002). ”Historical Writing during the Reign of Shah-Abbas: Ideology, Imitation and Legitimacy in Safavid Chronicles by Sholeh A. Quinn". Iranian Studies. Vol35. No1/3. PP225-230.
- Quinn, SHoleh.A. (1996). "TheDreams of SHaykh-Safi-al-Din and Safavid Historical Writing". Iranian Studies. Vol29. No1-2. PP127-147.