نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر
2 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر
چکیده
با طبقه‌بندی علوم در اثر وسعت اندیشه و دامنه دانش مسلمانان طی قرون اولیه هجری بود که پایه شکل‌گیری دانشی به نام دایره‌المعارف‌نویسی فراهم آمد. دایره‌المعارف‌ها با اهداف و انگیزه‌های مختلف و گاه مشابه، متضمن تعریف و شرح خلاصه‌ای از علوم شناخته شده هر عصر هستند. محتوای علم یا علوم مندرج در دایره‌المعارف‌ها می‌تواند مبنایی برای تقسیم‌بندی این دست از آثار در دو دسته «عمومی» یا چند علمی و «تخصصی» یا تک علمی باشد. در این میان ساختار و محتوای عجایبنامهها آنها را به عنوان نوع سومی از دایره‌المعارف‌ها مطرح می‌نماید که وجه غالب عجایب علوم ویژگی بارز دانش‌های مطروحه در آنها است. اگرچه تاثیر نگرش یونانی در نخستین طبقه‌بندی‌ها از علوم و در دایره‌المعارف‌ها، موجب نادیده انگاشته شدن تاریخ در زمره علوم گردیده؛ اما علم تاریخ به عنوان یکی از نخستین علوم مورد توجه مسلمانان از همان آغاز جای خود را در میان دیگر علوم یافت لذا بدیهی به نظر می‌رسید که به موازات ارج و اهمیت یافتن هرچه بیشتر تاریخ؛ این علم جایگاه و موقعیت مهم‌تری در طبقه بندی عرضه شده از جانب دایره‌المعارف‌نویسان را بدست آورد. در این مقاله تلاش بر آن است تا با طرح سؤلات و ارائه فرضیاتی چگونگی جایگاه تاریخ و تاریخ‌نگاری در دایره‌المعارف‌ها مورد تبیین قرار گرفته و نسبت عجایبنامهها با دایره‌المعارف‌ها نیز تشریح گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Analysis of the Place of Historical Studies and Historiographies in Encyclopedias and Ajayebnamehs (Wonderbooks)
نویسندگان [English]
- Mohammadreza Gholizadeh 1
- Ali Shahvand 2
1 Assistant Professor, Department of History , Persian Gulf University of Busheher
2 PHD Candidate in History , Persian Gulf University of Busheher
چکیده [English]
With classification of sciences according to Muslim’s extent of thought and scope of knowledge in the early AH centuries the basis for the formation of encyclopedia writing knowledge was provided. Encyclopedias with different and sometimes the same aims and intentions define and explain a summary of known sciences of each era. Encyclopedias contents which are about a science or sciences can be a base to classify these works in two categories “general” or several sciences and “professional” or a science. In the meantime structure and content of Ajayebnameh claim them as the third kind of encyclopedias in which dominant form of wonderbooks are the main feature of including sciences. Although the impact of the Greek attitude in the first classification of sciences and in encyclopedias led to ignoring history as a science but history was one of the first sciences of intrest to Muslims and found its position among other sciences. So it was obvious that as the importance of history increased this science gained a new and more important position in classification for encyclopedia writers. This article tries to explain, question and give assumptions about the position of history and historiography in encyclopedias and to explain the relation between Ajayebnamehs with encyclopedias.
کلیدواژه‌ها [English]
- Classification of Sciences
- Encyclopedias
- Ajayebnameh (wonderbooks)
- Science of History
- Historiography
)