نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه

چکیده

ا دو دهه از اواخر عمر ابن اثیر مورخ مشهور وصاحب کتاب الکامل مقارن ومعاصر با حمله مغول گذشت واو شاید نخستین گزارشگر حمله دهشتناک مغول در همان عصر بود .گزارش های او از حمله مغول گذشته از اصالت خاص آن،توأم با ارزیابی وتحلیل هایی است که با شکوه نامه ای مملواز درد مندی وناخرسندی همراه است.از طرفی نوشته ابن اثیر هم بعنوان یک منبع مهم ونزدیک به عصرمغول و ایلخانی وهمچنین برای حمله مغول می توانست منبع مورخان ایلخانی باشد، در حالیکه مورخان ایلخانی بی رغبتی وبی اعتنایی خاصی نسبت به او از خود نشان داده اند.حال این نوشته بنا دارد تا ضمن بررسی گزارش نخستین ابن اثیر از حمله مغول وارزیابی های او از آن ، به موضعگیری، اقبال ویاعدم اقبال مورخان ایلخانی در قبال او به پردازد واینکه مورخان ایلخانی علی رغم نزدیکی زمانی وآشنایی با وی ،بر خلاف سایر مورخان معاصر ومتأخر (غیر ایلخانی) ازابن اثیر دوری گزیدند.با این وصف این نوشته بنا دارد تاچرایی وچگونگی مناسبات نسبتاً پیچیده مورخان ایلخانی با ابن اثیر وجوانب آن را به بحث گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Position and Relation of Ilkanid Historians Toward Ibn al-Athir : Conflict and Contradiction

نویسنده [English]

  • Ali Salarishadi

Associate Professor,Department of History, Urmiah University

چکیده [English]

Ibn al-Athir, renowned historian and author of al-Kamil, was a contemporary of the Mongol invasion in his last two decades life. He is perhaps the first reporter of the horrendous Mongol attack. His report of the Mongol invasion, beside its own originality, is combined with assessments and analysis and is fraught with pain and dissatisfaction. However Ibn al-Athir's narrations, as an important and contemporary resourse of Mongol and Ilkhanid era, could have been noticed by Ilkhanid historians, while they showed reluctance and indifference for him.
 However, this paper aimes to investigate reports by Ibn al-Athir on the first Mongol invasion and his evaluation of the position, and thus study the positioning of Ilkahnid historians toward him, and avoiding Ibn al-Athir inspite of being contemporary with him. Also causality and quality of relatively complex relations of Ilkhanid historians with Ibn al-Athir is noticed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn al-Athir
  • Mongol invasion
  • Ilkanid historians
  • Juwayni
  • Rashid al-DinFadlallah
- ابن‌اثیر، عزالدین علی­بن­محمد (1368). تاریخ کامل: تاریخ بزرگ اسلام و ایران. ترجمۀ ابوالقاسم حالت، علی هاشمی و عباس خلیلی. تهران: مؤسسه مطبوعات علمی.
- ابن خلکان، شمس‌الدین (1381). وفیات الاعیان (ترجمه فارسی منظر الانسان). مترجم احمدبن محمدالسنجری. تصحیح و تعلیق فاطمه مدّرسی. ارومیه: دانشگاه ارومیه.
- ابن­عماد حنبلی، ابی‌فلاح (بی­تا). شذرات الذهب فی الاخبار من ذهب.  بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-  ابی­بکر، قطبی اهری (1389). تواریخ شیخ اویس. به­کوشش ایرج افشار. تبریز:  ستوده.
- اشپولر، برتولد (1373). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمۀ جواد فلاطوری. تهران: شرکت انتشارات علمی وفرهنگی
 - بارتولد، و  (1366). ترکستان‌نامه. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: مؤسسۀ انتشارات آگاه.
- جوزجانی، منهاج سراج (1363). طبقات ناصری. به تصحیح و مقابلۀ عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
  -  جوینی، عطاملک (1367). جهانگشای جوینی. به‌‌تصحیح و مقدمۀ محمد قزوینی. تهران:  بامداد،  ارغوان.
 -حائری، عبدالهادی (1368). ایران و جهان اسلام. مشهد: آستان قدس رضوی.
 - حسن­زاده، اسماعیل (1380). «اندیشۀ مشیت الهی در تاریخ­نگاری اسلامی». «مطالعۀ موردی  جهانگشای جوینی». فصلنامۀ تاریخ اسلام. س2. ش 1. صص133-166.
   - خسروبیگی، هوشنگ (1387). «شناخت و ارزیابی توصیفی منابع و مآخذ تاریخ دورۀ خوارزمشاهیان». کتاب ماه. تاریخ و جغرافیا. مردادماه.
  - رشید‌الدین فضل ا... (1374). جامع‌التواریخ. به­کوشش بهمن کریمی.  تهران: اقبال.
  - روزنتال، فرانتس (1366).  تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام. ج 2.  ترجمۀ اسدا... آزاد.  مشهد: آستان قدس رضوی.
- سالاری شادی، علی (1391). «تأثیرپذیری ابن خلدون از ابن‌اثیر». مطالعات تاریخ فرهنگی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی انجمن ایرانی تاریخ. س3. ش 11.
  - شبانکاره­ای، علی­بن­محمد ( 1381). مجمع الانساب. به‌تصحیح میر­هاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
 - لین ، جورج (1390). ایران در اوایل عصر ایلخانان. ترجمۀ سیدابوالفضل رضوی. تهران: امیرکبیر.
 - مستوفی، حمدالله (1381).  تاریخ گزیده.  به‌تصحیح عبدالحسین نوایی.  تهران: امیرکبیر.
 -  منشی کرمانی، ناصرالدین (1364). نسائم الاسحارمن لطائم الاخیار در تاریخ وزراء. به‌‌تصحیح و مقدمه و تعلیق میر جلا­ل­الدین حسینی ارموی (محدث). تهران:  اطلاعات.
  - میرخواند، محمدبن خاوندشاه (1380).  روضه‌الصفا. به‌تصحیح و تحشیۀ جمشید کیانفر. تهران: اساطیر
 - نسوی، شهاب‌الدین محمد (1365). سیرت جلال‌الدین منکبرنی. به‌تصحیح مجتبی مینوی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.