نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اسلام به عنوان دینی دارای داعیه جهانی، اهتمام ویژه ای به تاریخ داشت و این مهم در رونق تاریخ نگاری اسلامی سهم بسزا داشت. شرایط تاریخی حاکم بر قلمرو اسلامی نیز گستره جغرافیایی، جهان‌نگری و ترکیب قومی و جمعیتی فراوانی در خود داشت که از حیث فراهم کردن زمینه‌های فرهنگی پررونق بود و می توان با عنوان «صلح اسلامی» از آن یاد کرد. با این همه، این دیدگاه اسلامی برخاسته از تعالیم دینی کمتر مورد اعتنای عام تاریخ‌نگاران مسلمان بود و تا دیرزمانی، زمینه برای پیدایش آنچه با عنوان تاریخ‌نگاری جهانی از آن یاد می‌شود هموار نبود و تا دوران پس از هجوم مغول و نگارش جامع‌التواریخ، اثر تاریخ‌نگارانه‌ای در حد و اندازه این مفهوم جهانی پدید نیامد. نوشتار حاضر با تأکید بر اهمیت تاریخ‌نگاری های عمومی، این مسأله را واکاوی می‌کند که باوجود زمینه های مساعد موجود در بطن تعالیم اسلامی، به سبب نامساعدی شرایط تاریخی و درک مصلحت‌گرایانۀ تاریخ‌گرایی اسلامی؛ موجبات کمتری برای پیدایش تاریخ‌نگاری جهانی، به مفهوم دقیق آن فراهم آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Position of a Global Approach to Islamic Historiography

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Razavi 1
  • Mehdi Salah 2

1 Associated Professor , Department of History, Kharazmi University

2 Assistant Professor, Department of History,University of Sistan and Baluchestan.

چکیده [English]

Islam, as a universal religion, had a particular interest in history, and this was important in the flourishing of Islamic historiography. The historical conditions governing the Islamic realm also had a geographical, ethnographic, and ethnical mix of population that was booming in terms of providing cultural backgrounds and could be called "Islamic Peace". However, this Islamic view of religious teachings was less widely accepted by Muslim scholars, and for long time the context for the emergence of what is known as global historiography was not smooth, and until the post-Mongolian invasion and the writing of the Jame’ al-Tawarikh, history of histories, the work of historians in The limit and size of this global concept did not emerge. Emphasizing the importance of public historiography, the present paper emphasizes that, despite the favorable conditions found in the teachings of Islam, due to the unfavorable historical conditions and the pragmatic understanding of Islamic historianism, the lesser significance was provided for the emergence of universal historiography in its precise sense.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History
  • Historiography
  • Global Historiography
  • General Historiography
  • Islamic Historiography
ـ قرآن کریم.
ـ آیینه‌وند، صادق(1377). علم تاریخ در گستره تمدن اسلامی. ج1. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ پازارگاد، بهاءالدین(بی‌تا). مکتب‌های سیاسی. تهران: اقبال.
ـ پیرنیا، حسن(1386). ایران باستان. چ3. تهران: نگاه.
ـ ترنر، برایان(1379). ماکس وبر و اسلام بررسی انتقادی. ترجمه سعید وصالی. تهران: مرکز.
ـ جوینی، علاءالدین عطاملک(1370). تاریخ جهانگشا. به سعی و اهتمام عبدالوهاب قزوینی. ج1، چ4. تهران: ارغوان.
ـ خضر، عبدالعلیم عبدالرحمن(1389). مسلمانان و نگارش تاریخ، پژوهشی در تاریخ‌نگاری اسلامی. ترجمه صادق عبادی. تهران: سمت.
ـ رابینسن، چیس اف(1389). تاریخ‌نگاری اسلامی، ترجمه مصطفی سبحانی. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
ـ رضوی، ابوالفضل(1386). «تاریخ‌نگاری اسلامی ـ ایرانی و جایگاه تاریخ‌نگاری جهانی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره114ـ115. صص4ـ11.
ـ ـــــــ (1394). درآمدی بر تاریخ‌نگاری ایرانی ـ اسلامی، با تأکید بر یعقوبی، مقدسی، گردیزی، ابن‌فندق. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ زریاب خویی، «سه نکته دربارۀ رشیدالدین فضل‌الله». مجموعه خطابه‌های تحقیقی درباره رشید الدین فضل الله همدانی، دانشگاه تهران، 1350.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین(1377). تاریخ در ترازو. چ5. تهران: امیرکبیر.
ـ  ـــــــ (1378).کارنامه اسلام. تهران: امیر کبیر.
ـ هابسون، جان ام(1387). ریشه‌های شرقی تمدن غرب. ترجمه مسعود رجبی و موسی عنبری. تهران: دانشگاه تهران.
ـ افروغ، عماد(1384). اسلام و جهانی‌شدن. چ2. تهران: کانون اندیشه جوان.
ـ رودنسون، ماکسیم(1358). اسلام و سرمایه‌داری. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر کتاب‌های جیبی.
ـ قرشی، ی.هـ(1367). «تاریخ‌نگاری». در: تاریخ فلسفه در اسلام. تحقیق م.م.شریف. ترجمه حسن انوشه. تهران: جهاد دانشگاهی.
ـ کرمر، جوئل.ل(1375). احیای فرهنگی در عهد آل بویه. ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی. چ3. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ متز، آدام (1362). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری. ترجمه علی رضا ذکاوتی قرا گزلو. تهران: امیرکبیر.
ـ مرتضوی، منوچهر(1370). مسائل عصر ایلخانان. چ2. تهران: آگه.
ـ مینوی، مجتبی، «تنکسوق‌نامۀ رشیدالدین‌فضل‌الله». مجموعه خطابه‌های تحقیقی درباره رشیدالدین فضل الله همدانی، دانشگاه تهران، 1350.
- Cartledge, Paul (1997). Historiography and Ancient Greek Self-Definition. In: A companion to the philosophy of History and Historiography. Edited by Aviezer Tucker. Wily Black well. Publishing LTD.
- Morgan, David (1997). The Evolution of Two Asian Historiographical Traditions. In: Michael Bentley. Companion to Historiography. London and New York: Rutledge.
- Zaid Ahmad(2009). Muslim Philosophy of History. In: A companion to the philosophy of History and Historiography. Edited by Aviezer Tucker. Wily Black well. Publishing LTD.