نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی

چکیده

یکی از گروه‌های اجتماعی دوران قاجار که نقش مهمی در نگارش آثار تاریخی داشته‌اند، شاهزادگان قاجاری هستند. یکی از این شاهزادگان که با وجود نابینا شدن، اقدام به نگارش اثری تاریخی می‌نماید، جهانگیر میرزا فرزند عباس میرزا نایب‌السلطنه است. او کتابش را تاریخ نو می‌نامد. تاریخ نو نخستین اثر تاریخی است که در دوره‌ی ناصرالدین شاه نگاشته شد. در این پژوهش تلاش شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و نقد درونی و بیرونی این اثر به شناختی از بینش، روش، مخاطب و نگرش‌های حاکم بر این اثر دست یابیم. آسیب‌های تاریخ معاصرنویسی، تأثیر پایگاه طبقاتی مؤلف، سیطره‌ی گفتمان جنگ‌های ایران و روسیه، غلبه واحد سیاسی، سبک نگارش ساده، غلبه وجه توصیفی بر وجه تحلیلی، از جمله ویژگی‌ها و نقاط ضعف و قوت این اثر تاریخی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Historiography of Jahangir Mirza Qajar in the "Tarikh-e Now"

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Nazeri 1
  • Abbas Sarafrazi 2

چکیده [English]

One of the social groups of the Qajar era, which played a significant role in the writing of historical works, are Qajar princes. One of these princes who, despite being blind, wrote a historical work is Jahangir Mirza the son of Abbas Mirza Nayeb al-Saltaneh. He called his book "Tarikh-e Now". Tarikh-e Now is the first historical work written in the era of Nasir al-Dinshah. In this research, we have tried to find an understanding of the insight, method, audience and attitudes governing this work through the descriptive-analytical method and the internal and external critique of this work. The damages of contemporary historiography, the influence of the author's social situation, the dominance of the discourse of the Iran-Russia wars, the dominance of the political unit, the simple writing style, descriptive dominance over the analytical aspect, are the features, weaknesses and advantages of this historical work.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historiography
  • Qajar Princes
  • Jahangir Mirza
  • "Tarikh-e Now"
-احمدی،بابک(1391).رساله تاریخ:جستاری در هرمنوتیک تاریخ،تهران:نشر مرکز
-اعتضادالسلطنه ،علیقلی میرزا(1376).تاریخ وقایع و سوانح افغانستان،تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر
-اعتضادالسلطنه،علیقلی بن فتحعلی(1370).اکسیرالتواریخ  تاریخ قاجاریه از آغاز تا سال ١٢۵٩ق، به اهتمام جمشید کیان فر، تهران: ویسمن
-اعتماد السلطنه،محمدحسن بن علی(1357).صدرالتواریخ، یاتاریخ صدور قاجار: شرح حال یازده نفر از صدر اعظم های پادشاهان قاجار،تصحیح  محمد مشیری،تهران: روزبهان
-اقبال آشتیانی،عباس(1326). نوشتن تاریخ معاصر،یادگار،شماره 33،صص8-1
-الگار،حامد(1369).دین و دولت در ایران نقش علما در دوره قاجار،ترجمه ابوالقاسم سری،تهران:توس
-امامقلی میرزا، نسب نامه ایل قاجار(تاریخ طلوع قاجاریه):خطی کتابخانه ملی به شماره(5-10914)
-امانت،عباس(1377).پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران:جلال الدین میرزا و نامه خسروان،ایران نامه،شماره 65،صص54-5
-امیری،زهرا(1387).بررسی شیوه های تاریخ نگاری شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه،تاریخ پژوهی،شماره 36 و37،صص 18-1
-آبادیان،حسین(1387).روایت و فراروایت تاریخی در اندیشه جلال الدین میرزا قاجار،فصلنامه فرهنگ، شماره 68،صص 40-1
-بشیر، حسن(1384).تحلیل گفتمان دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
-پیترآوری ودیگران(1389).تاریخ ایران دوره افشار،زند و قاجار(کمبریج)، ترجمه مرتضی ثاقب فر،تهران: جامی
-جهانگیر میرزا(1327).تاریخ نو(شامل حوادث دوره قاجاریه از سال1240تا1267قمری)،به اهتمام عباس اقبال،تهران:کتابخانه علی اکبر علمی و شرکاء
-خاوری شیرازی،فضل بن عبدالنبی(1380).تاریخ ذوالقرنین، مجلد1و2، تصحیح ناصر افشارفر،تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
-خورموجی،محمد جعفربن محمدعلی(1344).حقایق الاخبار ناصری،جلد1،به کوشش حسین خدیو جم، تهران: زوار
-زرین کوب،عبدالحسین(1373). تاریخ ایران بعداز اسلام،تهران:امیرکبیر
-سالور،سیما(1389). تاریخ نویسی شاهزادگان قاجاری نمونه ای از نسب نامه ایل قاجار نمونه ای از تاریخ نویسی،پیام بهارستان، دوره دوم،سال دوم،شماره7،صص252-231
-سپهر،محمد تقی لسان الملک(1377).ناسخ التواریخ: تاریخ قاجاریه، مجلد1و3، باهتمام جمشید کیانفر،تهران: اساطیر
-عضدالدوله،سلطان احمدمیرزا(1355).تاریخ عضدی،تهران: بابک
-فریزر،جیمز بیلی(1364).سفرنامه فریزرمعرف به سفرنامه زمستانی، ترجمه منوچهر امیری،تهران:توس
-قدیمی قیداری،عباس(1389). بحران جانشینی در دولت قاجار از تأسیس تا محمدشاه،پژوهش های تاریخی ،دوره جدید، شماره5، صص 106-87
-قدیمی قیداری،عباس(1393). تداوم و تحول تاریخ نویسی در ایران عصر قاجار،تهران:پژوهشکده تاریخ اسلام
-قزلسفلی، زهرا(1389).مقدمه تصحیح و شرح و تعلیقات به نسخه خطی طرائف الظرائف جهانگیرمیرزا قاجار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و تحقیقات
-قزوینی،زکریا بن محمد(1373).آثارالبلاد و اخبارالعباد،مترجم جهانگیر میرزا، مصحح هاشم محمدی،تهران: امیرکبیر
-محمودمیرزا قاجار (1389).تاریخ صاحبقرانی:حوادث تاریخی سلسله قاجار 1190-1248ق،تصحیح نادره جلالی، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
-معلم حبیب آبادی،میرزا محمدعلی(1364).مکارم الاثار در احوال رجال قرن 13و14 هجری،جلد1،اصفهان: نفائس مخطوطات اصفهان
-نادرمیرزا(1373).تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، به کوشش غلامرضا طباطبایی،تبریز:مجد
-ناطق، هما(1368).ایران در راه یابی فرهنگی 1848-1834،پاریس:خاوران
-احمدزاده،محمدامیر(1391).گفتمان تاریخ‌نگاری در دوره اول قاجاریه(1210 تا 1264 هجری قمری)،سخنرانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در تاریخ11/10/1391،آدرس اینترنتی فایل: http://www.ihcs.ac.ir/UploadedFiles/Mp3/9110/11723.mp3
-عبدی کلانتری(1393).داریوش آشوری سرگشته میان جهان‌های شرقی و غربی،تاریخ انتشار17مرداد 1393،آدرس اینترنتی متن:             http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2013/11/131111_l44_ashouri_anniversary_kalantari.shtml