نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• علیرضا ملایی توانی

دانشیار تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

انقلاب مشروطه از زمان وقوعش تاکنون از منظرهای گوناگون مورد ارزیابی قرار گرفته است. تداوم مناقشه‌های فکری در این بارۀ نشانگر زنده‌بودن اندیشۀ مشروطیت است و از ضرورت استمرار گفتگوهای انتقادی دربارۀ آن حکایت دارد. این مقاله به ارزیابی ایده­های دکتر کاتوزیان دربارۀ انقلاب مشروطه می­پردازد. کاتوزیان به عنوان یک پژوهشگر فعال در حوزۀ مسائل ایران معاصر، در آثار گوناگونش به بحث دربارۀ انقلاب مشروطه پرداخت و نگاه­های خاصی دربارۀ انقلاب مشروطه و فرایندهای منتج از آن ارائه کرد. این نوشتار قصد دارد با رویکردی تحلیلی - انتقادی به ارزیابی دیدگاه­های دکتر کاتوزیان دربارۀ مسائلی چون نظریۀ انقلاب­های ایرانی، آرمان­ها، بازیگران و مفاهیم مهم مشروطۀ ایرانی بپردازد و ایده­های کاتوزیان را دربارۀ کلان روایت­های مارکسیستی و توطئه­باور بازتاب دهد. این مقاله سرانجام با صحه‌نهادن بر پاره­ای از دیدگاه­های کاتوزیان و تشکیک در برخی دیگر، هم کاتوزیان و هم سایر صاحب­نظران را به تأمل بیشتر در این باره برمی­انگیزد.

کلیدواژه‌ها

• مشروطیت
• نظریه‌های انقلاب
• شورش های سنتی
• مشروعه
• ناکامی انقلاب

عنوان مقاله [English]

Critic and assessment of Dr Katozian’s viewpoint about constitutional revolution in Iran

نویسنده [English]

• Aalireza Mollaiy Tavani

Associated Professor of History, Institute for Humanities and Social Studies

چکیده [English]

    Constitutional revolution is one of the most important occurrences in the contemporary history of Iran that was known as the modern era of the history of Iran. This revolution was assessed from deferent approaches since occurrence in 1906 so far. Arising and continuity of thought disputes about this revolution indicate that and necessity of critical dialogue about that. This article assessed Dr. Katozian’s viewpoint about the constitutional revolution in Iran. Katozian is one of Iranians’ researchers about problems of modern Iran and has offered special and rare viewpoints about the constitutional revolution in Iran in his books. This article attempts to assess Katozian’s approaches about the theory of Iranian revolution, aims, agencies and important concepts of constitutional revolution, with analytical method. The article concludes some of Katozian’s ideas are correct and some others are not, therefore invites Katozian and other theorists to rethink about constitutional revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

• Constitutional revolution
• Theory of Iranian revolution
• Traditional rebellions
• Failure of revolution