نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه قلی زاده ¹
• حسن کریمیان ²
• جواد نیستانی ³
• سید مهدی موسوی کوهپر ³
• صفورا برومند ⁴

¹ گروه باستان شناسی. دانشگاه تربیت مدرس

² گروه باستان شناسی دانشگاه تهران.

³ گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

⁴ عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ. پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

تبرستان پس از حدود یک و نیم سده مقاومت در برابر عرب های مسلمان سرانجام در زمان منصور عباسی (158-137 ه.ق) گشوده شد و از آن پس توسط ولات عباسی اداره گردید. آگاهی ما از والیان این ولایت برگرفته از منابع تاریخی و شواهد سکه شناختی است. اما علیرغم وجود منابع مذکور تعیین زمان دقیق زمامداری هر یک از والیان به دلیل عدم همخوانی متون با شواهد سکه‌شناختی دشواری‌هایی را فرا روی پژوهشگران قرار داده است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که چه عواملی سبب تفاوت اطلاعات مندرج در منابع تاریخی و سکه های ضرب شده توسط ولات عباسی در تبرستان گردیده اند؟ برای پاسخ به این سوال از رویکرد و روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. نتیجۀ مطالعات حاکی از آن است که اوضاع آشفته سیاسی و اجتماعی در این دوران به دلیل نارضایتی مردم و خاندان های محلی در منطقه و همچنین سلسله مراتب اداری حکومت عباسیان منجر به عزل و نصب های دائمی ولات از طرف خلفای عباسی می شده که می تواند دلیلی بر گزارش ناقص یا بعضاً اشتباه در متون تاریخی باشد. از همین رو سکه ها را می توان به عنوان منابع دست اول و ملاکی دقیق و متقن برای گاهنگاری حکومت ولات عباسی مورد بررسی قرار داد. با بررسیِ تحلیلی در پژوهش حاضر علاوه بر یافتن پاسخی بر دلایل آشفتگی در گاهنگاری حکومت ولات، فهرست جدید و دقیقی از والیان و زمان حکومت هر یک از آنها در تبرستان نیز ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

• سکه های عرب- ساسانی
• سکه های عرب- تبرستانی
• ولات عباسی

عنوان مقاله [English]

Study of the Governance of Abbasid Rulers in Tabaristan Based on Choronology of Coins and Written Sources

نویسندگان [English]

• Fatemeh Gholizadeh ¹
• Hasan Karimian ²
• Javad Neyestani ³
• Seyed Mehdi Mousavi ³
• Safoura Boroumand ⁴

¹ Archaeology of Department, Tarbiat Modares of University

² Archaeology of department, university of tehran

³ Department of Archaeology, University of Tarbiatmodares

⁴ Institute for Humanities and Cultural Studies&nbsp.

چکیده [English]

Tabaristan was conquered during Al-Mansour (158-137 AH) after one and a half centuries of resistance to the Arabs. From then on Tabaristan was managed by Abbasid Governors. Our knowledge of the governors of the province is primarily based on historical sources and Arab-Tabaristan coins. Despite the information that is available from Abbasid governors in various sources, determining the precise timing of each and every one of them due to the inconsistency of written texts with numismatic evidences is a challenge for the researchers. The purpose of this research is to answer this question that what are the reasons of the difference between the information extracted from the sources and from the Abbasid coins in Tarbristan? To answer this question, a descriptive-analytical approach has been used. The results of the studies indicate that the political and social turmoil during this period, due to the dissatisfaction of the local people and Ispahbads in the region, as well as the administrative hierarchy of the Abbasids, led to the permanent dismissal and appointment of governors by the Abbasid Caliphs, which could be a reason for incomplete or sometimes mistaken reporting in historical texts. Therefore, coins can be considered as the most important resources and means for establishing the chronology of the rule of Abbasid governors. As the result of present study, in addition to finding an answer to the reasons for the heterogeneity in the chronology of the government of governors, a new and accurate list of the governors in Tabaristan is presented.

کلیدواژه‌ها [English]

• Arab-Sasanid Coins
• Arab-Tabaristan Coins
• Abbasid Governors