نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• عبدالله متولی ¹
• محمد حسن بیگی ²
• سعید موسوی سیانی ³

¹ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اراک

² استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراک

³ دانشجوی دکترا، دانشگاه شیراز

چکیده

اگر بپذیریم که هرگونه تفسیر از میراث اندیشگی اسلام بر یک چارچوب از انگاره‌ها و مفاهیم، که عنوان عقل تاریخی می­گیرد، مبتنی است؛ در آن صورت تداوم ساختار این عقل تاریخی زمینه‌سازِ ناکارآمدیِ روایت‌های تاریخی مسلمانان در پاسخ به دشواره‌های جامعه معاصر می‌شود. بر همین اساس چگونگی گسست معرفتی از انگاره‌های عقل تاریخی در اسلام دشواره‌ای تلقی شد که مقاله درصدد پاسخ بدان برآمده است. مقاله روایت‌شناسی و شالوده‌شکنی را همچون طرح‌واره‌ای نظری تلقی می‌کند که امکان یک چنین گسست از انگاره‌های عقل تاریخی در اسلام را فراهم می‌کند؛ طرح‌واره­ای نظری که می­توان بدان عنوان «ایده‌ای پارادایمی در نقد عقل تاریخی در اسلام» داد. براساس این ایدة پارادایمی، شالوده‌شکنی ضمن بازشناسی انگاره­های متافیزیکی و دوگانه­های فروکاهنده­ای که عقل تاریخی مورخان مسلمان را در خود محصور کرده است، چشم­اندازی بدیل را برای خوانش تراث اسلامی در اختیار مورخان قرار می­دهد. روایت‌شناسی نیز با بازشناسی ساختارهای پیرنگ رسوب‌یافته در ساختارِ عقلِ تاریخی در اسلام زمینه­های بازاندیشی منطق تفکر تاریخی در اسلام و طرح‌اندازی­های روایی نوین را فراهم می­کند. با تکیه بر این طرح‌اندازی‌های نوین است که مورخان مسلمان می­توانند به خوانشی نوین از سنت اسلامی دست یافته و بدین‌ترتیب پاسخی برای دشواره‌های عصری بیابند.
 

کلیدواژه‌ها

• عقل تاریخی در اسلام
• ایده ی پارادایمی
• شالوده شکنی
• روایت شناسی

عنوان مقاله [English]

Paradigmatic Ideas in the Critique of Historical Reason in Islam

نویسندگان [English]

• Abdolah Motevaly ¹
• Mohammad HassanBeigi ²
• Saeid Mosavi Siani ³

¹ Associate Professor of History, University of Arak

² Assistant Professor, Department of History, University of Arak

³ Ph.D. student, Shiraz University

چکیده [English]

If we accept that any interpretation of the Islamic heritage of thought is based on a framework of ideas and concepts, which is the title of historical reason, then the continuation of the structure of this historical reason leads to the ineffectiveness of Muslim historical narratives in response to the problems of contemporary society.
Accordingly, how the epistemic breakdown of the ideas of the historical intellect was considered difficult in Islam, the article sought to answer it. It considers the article of narration and foundationalism as a theoretical framework that allows for such a break from the notions of historical reason in Islam; the theoretical sketches that can be called "paradigmatic ideas in the critique of historical reason in Islam".
Based on this paradigmatic conception of the foundations, while recognizing the metaphysical notions and the dichotomies that encircle the historical wisdom of Muslim historians, it provides historians with an alternative perspective on reading Islamic heritage. It also provides recognition of the structures of the historical intellect in Islam in the context of redefining the logic of historical thinking in Islam and modern narrative schemes. Relying on these new designs, Muslim historians can find a new reading of the Islamic tradition and thus find an answer to the daunting issues.

کلیدواژه‌ها [English]

• Historical Reason in Islam
• Paradigmatic idea
• Foundationalism
• Narrative Science