نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و استادیار گروه تاریخ پیام نور

2 دانشجوی دکتری ایران اسلامی دانشگاه تبریز.

چکیده

فقدان منابع در حوزة تاریخ اجتماعی ایران، آگاهی­های مورخان این حوزه از تاریخ ایران را محدود نموده است. در چنین شرایطی اسناد با توجه به جایگاهی که در میان منابع مکتوب تاریخی دارند، می­توانند تکیه­گاه مناسبی برای پژوهش­های تاریخی باشند و با کامل‌نمودن اطلاعات مورخان به یافته­های آنان ارزش تحقیقی و استنادی بخشند. بنابراین شناسایی و معرفی این منابع همچون دفاتر «مفصل[1] و اجمال»[2] به‌دست‌آمده از آرشیو عثمانی در رابطه با تاریخ ایران، امری لازم و ضروری است. هدف اصلی این پژوهش بررسی محتوای دفاتر «مفصل و اجمال» ایالت «روان» در دو مقطع زمانی (998 و 1139ق/1590 و 1727م) و تبیین اهمیت، جایگاه و ارزشِ منحصربه‌فرد این آثار تاریخی برای تحقیق در مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران می‌باشد. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است و نتایج پژوهش نشان می­دهد که این دفاتر منبع مناسبی جهت شناخت انواع مالیات­ها، جمعیت­شناسی، تولیدات کشاورزی، ترکیب قومی ـ نژادی و مذهبی، وضعیت اشتغال و انواع فعالیت­های اقتصادی، میزان درآمدهای مالیاتی و سیر تحولات ایجادشده در هرکدام از این موارد، می­باشد.



2. Mofassal


3. Ejmal,mojmal

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition of Thesocial and Economi History of Ravan State based on the Comparison between Manuscripts of the Writing of the" Lavay Ravan "in two Sections of 1727 and 1590 AD"

نویسندگان [English]

  • MirSamad Musavi 1
  • Simin Setayesh 2

1 Assistant Professor, Department of History, Payame Noor University

2 Ph.D. Student of Islamic Iran University of Tabriz.

چکیده [English]

     The lack of resources in the field of Iranian social history has limited the knowledge of historians in this field of Iranian history. In such a situation, the documents, according to the position held in the historical sources, can be a good basis for historical researches, and give citation and investigating value to historian's findings. Therefore, it is necessary to identify and introduce these resources, such as detailed and brief books from the Ottoman archives regarding Iran's history. The main objective of this research is to investigate the content of the detailed and brief books of the state "Ravan" at two time periods (1590 and 1727) and to explain the significance, position and unique value of these historical works for research on social, economic, political and cultural issues in Iran. This paper has been done with an analytical-descriptive approach and the results of the research show that these books are the appropriate sources for understanding the types of taxes, demographics, agricultural products, ethnic- racial and religious composition, employment status and types of economic activities, tax revenues and developments in any of these cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ravan
  • Ravan detailed book
  • Ravan brief book
  • Demographics
  • Types of Taxes
منابع فارسی
- اوزگودنلی، عثمان(1390). «اسناد بایگانی‌های ترکیه درباره ایران». اسناد بهارستان، ترجمه فرهاد دشتکی­نیا و میرصمد موسوی، سال اول، شماره2، ص325-332.
- برن، رهر(1349).  نظام ایالات در دوره صفویه. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- ترکمان، اسکندبیگ منشی(1350). عالم آرای عباسی. 3ج.تصحیح ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
- سلماسی­زاده، محمد و یاخشی خانیم نصیراوا(1391). «بازشناسی یک منبع دست اول برای تاریخ ایران(نسخه خطی دفتر مفصل لوای[ایالت] ارومیه و خلخال)». فصلنامه گنجینه اسناد، سال بیست و سوم، دفتر دوم، ص21-6.
- سومر، فاروق(1369).  قراقوینلوها. ج1. ترجمه وهاب ولى. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
- سیوری، راجر(1392). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
- طهرانى، ابوبکر(1356). تاریخ دیار بکریه. تصحیح و اهتمام نجاتى لوغال و فاروق سومر. تهران: انتشارات طهورى.
- لکهارت، لارنس(1331). نادرشاه. ترجمه مشفق همدانی. تهران: امیرکبیر.
- مروزی، محمدکاظم(1374). عالم آرای نادری. ج1. تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی.
- موسوی بجنوردی، محمدکاظم (زیرنظر) (1383). دایر­ه­المعارف بزرگ اسلامی. ج 13. تهران: بنیاد دایره­المعارف بزرگ اسلامی.
- نصیری، محمدابراهیم ‌بن زین‌العابدین(1373). دستور شهریاران. ‏محقق و مصحح محمد نادر نصیرى مقدم، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- نصیری، محمدرضا(1364). اسناد و مکاتبات تاریخی ایران«دوره افشاریه».گیلان: نشر جهاد دانشگاهی.
- واله­قزوینی اصفهانی، محمدیوسف(1372). خلدبرین. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
منابع لاتین
Aktepe,Münir (1970).1724-1720,Osmani-İran münasebetleri Ve SilAHŞöR Kemani Mustafa aganin REVAN FETİH-NAMESİ. Yay:İstanbul.
-  ______(1986).İA. Mili EğitimYay:İstanbul,IX. s514-522.
- Bala,Mirza (1986).Erevan.İA.Mili Eğitim Yay:İstanbul,IV.s315-311.
- Barkan,Ömer lütfi (1953).Tarihi Demografi Araştirmalari ve osmanli Tarihi ,Türkyat Mecmuasi. İstanbul Üniversitesi Türkyat Enstitüsü Yayinlari:İstanbul.
- _______ (1986).Timar,İA. Mili Eğitim Yay:İstanbul,xıı,s286-333.
 - Babacan,Hasan (1994).1590(999)Tarihli Tehrir Defterine Ğora Revan kezasi.Ondokuzmays üniversitesi:Yüksek lisans Tezi.
- Bilgili, Alisinan (2004).Osmanli İran ve AzerbaycanI,BozkirYay:İstanbul.
- BOA ,MD,27,hnr,241.s28.
- BOA ,MD,74,hnr,562.s248.
- BOA ,T.T.D,633.
- BOA ,T.T.D,901.
- BOA ,T.T.D,905.
- BOA ,T.T.D,895.
- Bournuotian,Georg A (1992).Tha Khanate Erevan under Qajar Rule;1795-1828. California.
- Bünyatov,Zıya ve Memedov,Hüsamaddin (1996).İrevan Eyalatinin icmal Defteri.Baki.
- Evlyaçelebi (1935).Seyahatname.c2,Yapi Kerdi Yay:İstanbul.
- Gelibolulu, Mustafa ve Ali,Künhhül (1339). Ahbar.c2.İstanbul.
- Ğöyünç, Necat (1979).Hane Deyimi Hakinda.İstanbul üniversitesi Edebyat Fakultesi, Tarih Dergisi.sayi32: İstanbul,s331-348.
- İlgaz,selcuk (2010).Osmanli Hakmiyetinde Revan.Atatürk Universitesi.
- İnalcik,Halil (2010).Osmanlilar Fütühat İmpratorluk Avropa ile İlişkiler.İstanbul.
- ______(2010).Çiftlik.A. Mili Eğitim Yay:İstanbul,s313-314.
- _______(2010).Tehrir defteri.İA.c39. Mili Eğitim Yay:İstanbul,s425-427.
- İvecan,Raif (2007).Osmanli Hakmiyetinde Revan1724-1746.Marmara Universitesi: Doktora tezi.
- Kirzıoğlü,M.Fhrattin (1963).İrevan/Revan.Türk Kültürünün Araştirma Enistütü Yay: Ankara ,XI,s31-37.
- ________ (1953).kars Tarihi.İşıl Matbaasi Yay,s53.
- peçevı,İbrahim efendi (1999).Peçevi tarihi.kültür Bakanliğı Yay: Ankara.
- Solak-zade,Mehmed Hemdemi çelebi (1989).Solak-Zade Tarihi.kültürBakanliğı Yay: Ankara.
- Sümer, Faruk (1976).sefevi Devletinin kuruluşu ve Gelişmeleri Anadülü Türkmenlerinin Rolü.Ankara.
- Türk-İslam Toprak Hukuk (1980). Tatbikanin,Osmanli İmpratorluğunda Aldığı şekilleri,şeri Miras Hukuk ve Evlatlik Vakiflar.Toplu EserlerI:İstanbul,s209-230.
- Uzunçarşılı,İsmailHakki (1973).Osmanli Tarihi.cIII.TTK Yay: Ankara.