نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان

چکیده

همان‌گونه که پس از آغاز عصر روشنگری و تحولات اجتماعی و سیاسی در اروپا، تاریخ‎نگاری نیز تحول یافت و یکی از مهم‎ترین رویکردهای تاریخ‎نگاری مدرن، توجه به مردم و نقش توده‎ها در تحولات تاریخی بود، آگاهی توده‎ها از تاریخ نیز در برنامه‎ریزی اجتماعی و فرهنگی نظام‎های مختلف اهمیت یافت و زمینة گرایش به آگاهی عمومی از تاریخ افزایش یافت. از این‎ رو در تاریخ‎نگاری مدرن، افزون بر تبیین تاریخ مردمی، تاریخ‎نگاری برای مردم و مخاطب عام نیز موردتوجه قرار گرفت. در ایران نیز چنین رویکردهایی در تاریخ‎نگاری در سدة گذشته در روش و نگرش پاره‎ای مورخان پدیدار شد. باستانی‎پاریزی نمونه‎ای مهم از مورخان حرفه‎ای و دانشمند ایران معاصر است که بررسی موضوعی و محتوایی آثار او و اقبال عمومی به نوشته‎هایش، به‎روشنی رویکرد تاریخ برای مردم را در تاریخ‎نویسی او و نیز کامیابی روشی در همگانی‎سازی تاریخ را نشان می‎دهد. به‎هرروی این پژوهش با چنین رویکردی به روش تحلیلی به بررسی جایگاه مخاطب‎عام در تاریخ‎نگاری باستانی‎پاریزی می‎پردازد. پرسش اساسی این تحقیق، بررسی چرایی و چگونگی توجه به مخاطب عام در تاریخ‎نگاری باستانی‎پاریزی است. بدین‌سان در این مقاله پس از مقدمه به تاریخ‎نگاری برای مخاطب عام در ایران، بررسی زندگی و آثار باستانی‎پاریزی، نگرش او در تاریخ‎نگاری برای عام، عوامل مؤثر بر تاریخ‎نگاری باستانی‎پاریزی، بازتاب و دامنة تأثیرگذاری تاریخ‎نگاری او و عوامل و موانع پایداری آن پرداخته می‎شود. دست‎آوردهای پژوهش نشان می‎دهد باستانی‎پاریزی حق ویژه‎ای برای تاریخ‎خوانی و تاریخ‎دانی مخاطب عام قائل بود به‎همین‎دلیل در انتخاب موضوع و چگونگی پرداختن به آن همواره مخاطبان عام را مورد توجه قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Stance of Historiography for the Public in Bastani Parizi View, an Analytical Prospect

نویسندگان [English]

  • Zohreh Rezaii 1
  • Fereydoon Allahyari 2
  • Aliakbar Jafari 3

1 p.h.d student Esfahan University, Faculty of History

2 Scientific,history faculty

3 Member of scientific board of history faculty, Isfahan niversity

چکیده [English]

Following commence of the Age of Enlightenment and socio-political modifications in Europe, historiography underwent fundamental changes. One of the most highlighted approaches in modern historiography was considering people and their role in historical transitions. That was why historiography for the public audience, as well as the people's history, became more highlighted in modern history. Such approach in historiography appeared in methods and approaches of some Iranian historians during last century. Bastani Parizi, as a professional historian and scholar, could be named as one of those historians. A glance on the topics and content of his works and the public attraction into his books easily shed light on the achievement of his approach. Following such viewpoint, the present study, using an analytical approach, seeks to investigate the stance of the public audience in historiography method of Bastani Parizi. The basic question in this research is how and why Bastani Parizi noticed the public audience in his historiography. In this paper, following an introduction of historiography for the public audience in Iran, life and works of Bastani Parizi and his approach in historiography for the public audience and also impacting factor on his historiography as well as reflections and the impacting scope of his historiography and affecting factors on his approach stability are investigated. The results showed that Bastani Parizi gave special rights to history-reading and history-awareness of the public audience and that was why he always considered the public audiences when choosing his texts topics and the way of explaining them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public audience
  • Historiography
  • Bastani Parizi
  • History reading
-         آدمیت، فریدون (1357). اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی. تهران: پیام، چاپ دوم.
-         باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1364). فرمانفرمای عالم. تهران: نشر علمی.
-         ------------------- (1369). زیرِ این هفت آسمان. تهران: جاویدان. چاپ چهارم.
-         ------------------- (1370). حضورستان. تهران: ارغوان.
-         ------------------- (1377). نون جو و دوغ گو. تهران: معارف چاپ چهارم.
-         ------------------- (1378).  خود مشت‌ومالی. تهران: نارمک.
-         ------------------- (1384).  اژدهای هفت‌سر. تهران: نشر علم.
-         ------------------- (1385).  خود مشت‌ومالی. تهران: علم. چاپ چهارم.
-         بدیع، محمدحسن (1299).  داستان باستان یا سرگذشت کوروش. تهران: چاپخانه تمدن.
-         بلایشر، ژوزف (1380).  گزیده هرمنوتیک معاصر. ترجمه سعید جهانگیری. تهران: پرسش.
-         بنی‎احمد، حسین (1394).  شاعر تاریخ. تهران: نشر علم.
-         جعفری، مسعود (1386).  سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما. تهران: نشر مرکز.
-         حضرتی، حسن (1381).  تأملاتی در علم تاریخ و تاریخ‌نگاری اسلامی. تهران: نقش جهان.
-         دورانت، ویلیام جیمز (1393).  تاریخ تمدن. ج 1. گروه مترجمان. تهران: علمی و فرهنگی. چاپ 15.
-         شعبانی، رضا (1392).  ممیزات تاریخ‌نگاری در ایران. تهران: قومس.
-         شیرازی خاوری، فضل‌الله (1380).  تاریخ ذوالقرنین. جلد اول. مصحح ناصر افشار. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         فصیحی، سیمین (1372).  جریان‌های تاریخ‌نگاری در عصر پهلوی. تهران: نوند.
مقالات
-         اشراقی، احسان (1384). «من و دکتر باستانی» مجله بخارا. ش 46.
-         باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1365). «در یاد ذبیح‌الله منصوری». آینده. سال 12. ش 11 و 12. بهمن و اسفند.
-         ------------------- (1393). «زندگی باستانی‌پاریزی به روایت خودش». سایت تابناک. منتشرشده در 9 فروردین.
-         باستانی‎راد، حسن (1384). «باستانی پاریزی وارث والاتبار بیهقی». مجلة حافظ، ش23.
-         -----------  (1393). «پیراهن چاک خورده در نخستین دیدار تاریخی با استاد باستانی پاریزی». از پاریز تا پردیس. تهران: دانشگاه تهران.
-         باستانی‎راد، حسن (1396). «از کُت و سمبه‎های پاریز تا گذرهای پت و پهن تاریخ». فرهنگ امروز. منتشرشده در 22 آذر.
-         خیراندیش، عبدالرسول (1382). «نقد و نظر درباره تاریخ‌نگاری دکترمحمدابراهیم باستانی پاریزی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش 75 و 76.
-         دهباشی، علی (1384). «کتابشناسی آثار محمدابراهیم باستانی پاریزی». مجله بخارا. ش 46.
-         دهباشی، علی (1393). «مور بی‌چاره». مجله بخارا. ش 99.
-         رنجبر، محمدعلی (1395). «پارادیم‌شناسی تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی». پژوهش‌های علوم تاریخی. دوره 8. ش 1.
-         زریاب، خویی، عباس (1384). «گذشته مقدمه حال است». مجله بخارا. ش 46.
-         شول،حسین (1387). «طنز در آثار باستانی پاریزی». مجله رودکی. ش 23.
-         قدیمی قیداری، عباس (1390). «درآمدی بر موانع و دشواری‌های تاریخ‌نویسی در ایران با تأکید بر عصر قاجار» فصلنامة تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری دانشگاه الزهرا، سال 21. دورة جدید، ش 8. پاییز و زمستان
-         کهن، گوئل (1393). «فراخ‌نگری و انگیزه‌پروری باستانی‌پاریزی: نگرشی سیستمی در تاریخ‌نگاری». مجله بخارا. سال پانزدهم. ش 99.
-         متی، رودی (1394). «او فراموش نخواهد شد؛ به یاد محمدابراهیم باستانی‌پاریزی». ترجمه عباس احمدوند. مجله رشد آموزش تاریخ. ش61.
-         نوذری، حسینعلی (1384). «مورخان و مخاطبان 2; ضرورت بازنگری در آموزش و انتقال مفاهیم، نظرها و کاربست‌های تاریخ» مجلة تاریخ معاصر ایران. ش 35.
منابع الکترونیکی
 -  شوهانی، سیاوش (1393). مصاحبه با سیمین فصیحی؛ «راوی مردم فرودست در سویه‌های نقد و تمجید». 13 اردیبهشت ماه.        http://farhangemrooz.com/news/15420