نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)

چکیده

کودتای 28 مرداد 1332 یکی از مهمترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران است که به رغم گذشت نزدیک به شش دهه از آن، هنوز محل بحث و نزاع‌های مختلف است. همین اختلاف آرا و دیدگاه منجربه ارائۀ روایت‌‌های گوناگون و متضادی از کودتا از همان آغازین روزهای پس از آن تا کنون شده است. روایت اردشیر زاهدی تحت عنوان پنج روز بحرانی یکی از روایت‌‌هایی است که چهار سال بعد از کودتا نگارش یافته و حاوی اطلاعاتی دربارۀ فعالیت‌‌های فضل‌‌الله زاهدی و اطرافیانش برای انجام کودتا است. این مقاله با استفاده از تحلیل روایت بر مبنای مدل کنشگران و نحو روایی نشان خواهد داد که این روایت با برخورداری از زاویۀ دید و کانونی‌‌شدگی محدود، چگونه نقش عوامل مختلف داخلی و خارجی را نادیده گرفته است و تأکیدش را بر ماهیت مردمی و قانونی و مشروع کودتا و شخصیت فضل‌‌الله زاهدی به‌عنوان رهبری مردمی و مقتدر قرار داده است. این درحالی است که بر اساس اسناد و تحقیقات صورت‌گرفته، کودتا با همکاری عوامل متعدد داخلی و خارجی انجام گرفت و فضل‌‌الله زاهدی صرفاً فرماندۀ نظامی کودتا و نه رهبری مردمی به حساب می‌‌آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An analysis of action pattern and Narrative Syntax in Ardeshi Zahedi᾿s narrative of the coup 28th Mordad 1332/ August 19th 1953

نویسنده [English]

  • Mahdi Rafatipanah Mehrabadi

Assistant Professor,Institute for research and development in humanities (SAMT).

چکیده [English]

The coup of mordad 28, 1332 is considered as one of the most important events in contemporary history of Iran, which despite the fact that it happened nearly six decades ago, there is still a lot of controversy around it. This led to many different narratives of coup which have been made from the very beginning of its occurrence till now. Ardeshir Zahedi᾿s narrative entitled "Five Days of Crisis" is one of the narratives written four years after the coup and contains information about the activities of Zahedi and his followers for the coup. This article, by using narrative analysis based on action pattern and Narrative Syntax is trying to show how this narrative by ignoring the role of internal and external causes of coup, has chosen a very narrow view of point and focalization. By this, it emphasizes the very legal, legitimate and democratic   nature of the coup and Fazlullah Zahedi as a democrat and strong leader. However, according to documents and investigations, the coup was carried out in cooperation with numerous internal and external agents, and Fazlullah Zahedi was merely a military commander of the coup and not a popular leader.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The coup 28th Mordad
  • Ardeshir Zahedi
  • ction Pattern and Narrative Syntax
  • Narrative
  • Narratology
کتاب‌شناخت
آبراهامیان، یرواند (1392) کودتا، تهران: نشر نی.
احمدخانی، محمدرضا (1392) نشانه‌‌شناسی: زبان و هنر، گردآورنده و مترجم، تهران: نشر گمان.
بارت، رولان (1387) درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت، ترجمۀ محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا.
تودوروف، تزوتان (1395) بوطیقای نثر، ترجمۀ انوشیروان گنجی، تهران: نی.
تولان، مایکل جی (1383) درآمدی نقادانه‌زبان‌‌شناختی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حری، تهران: فارابی.
حری، ابوالفضل (1392) جستارهایی در باب نظریۀ روایت و روایت‌‌شناسی، تهران: خانۀ کتاب.
رحمانیان، داریوش (1395) ایران بین دو کودتا، تهران: سمت.
رهنما، علی (1384) نیروهای مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی، تهران:گام نو.
روزولت، کرمیت (1394) کودتا: خاطرات کرومیت روزولت از کودتای 28مرداد، ترجمۀ محسن عسکری، تهران: ثالث.
سعیدفر، فاطمه و ذوالفقار علامی(1396)«تحلیل موقعیت روایی، پیرنگ و نحو روایی در داستان طبل هوشنگ مرادی کرمانی بر پایۀ روایت‌‌شناسی مکتب پاریس»، فصلنامۀ مطالعات نظریه و انواع ادبی، شمارۀ4، سال2.
شعیری، حمیدرضا (1381) مبانی معناشناسی نوین، تهران: سمت.
عباسی، علی (1393) روایت‌‌شناسی کاربردی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
عباسی، علی(1390)«عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه‌معناشناختی ماهی سیاه کوچولو»، فصلنامۀ زبان و ادبیات تطبیقی، شمارۀ7.
عباسی، علی (1391) «کارکرد نحو روایی (مدل کنشگران) در تئاتر لورانزاسیو اثر موسه»، همایش ملی نقد ادبی، دورۀ 2.
عظیمی، فخرالدین (1374) بحران دموکراسی در ایران، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران: البرز.
مارتین، والاس (1391) نظریه‌‌های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، چاپ5، تهران: هرمس.
مکوئیلان، مارتین (1388) گزیده مقالات روایت، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
موحد، محمدعلی (1384) خواب آشفته نفت، تهران: کارنامه.
مهدوی، عبدالرضا(هوشنگ) (1381) اردشیر زاهدی و اشاراتی به رازهای ناگفته به انضمام پنج روز بحرانی، تهران: پیکان.
نجاتی، غلامرضا (1365)، جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای 28 مرداد 1332، تهران: شرکت سهامی انتشار.
وطن‌‌دوست، غلامرضا(1379) اسناد سازمان سیا دربارۀ کودتای بیست و هشتم مرداد و سرنگونی دکتر مصدق، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
وولف، اشمید، (1394) درآمدی بر روایت‌‌شناسی، ترجمۀ تقی پورنامداریان و منیژه پاک‌‌مهر، تهران: سیاهرود.
هرمن، دیوید، (1395) عناصر بنیادین در نظریه‌‌های روایی، ترجمۀ حسین صافی، تهران: نی.