نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

مدعای اصلی جستار حاضر این است که مهم‌ترین مسئولیت علمی مورخان چه در دورۀ سنت و چه در دورۀ مدرن، توصیف عمیق و گستردۀ رویدادهای مهم گذشتۀ انسانی است. برخی از ناقدان این مدعا، ایرادهایی را بدان وارد و آن را نقد کرده‌اند؛ از قبیل ترویج رویکرد سنتی، نقلی و اثبات‌گرایانه به دانش تاریخ که دیگر دوران آن گذشته است؛ ترویج کلیشۀ کاذب دوگانۀ «توصیف یا تحلیل»؛ نفی بهره‌برداری از روش و نظریه در پژوهش‌های تاریخی، تبلیغ رویکرد خنثی و بی‌توجه به مسائل اکنون جوامع انسانی (تاریخ برای تاریخ) و... . نگارنده در این جستار می‌کوشد در کنار تشریح بیشتر مدعای خود، به این نقدها نیز پاسخ درخور ارائه کند تا در مسیر تفاهم بیشتر میان اهل تاریخ دربارۀ ماهیت و کارویژۀ اصلی تاریخ‌شناسی گامی بردارد. تأکید نگارنده بر این است که دفاع از کارویژۀ اصلی دانش و رشتۀ تاریخ تلاشی است برای جلوگیری از زوال و تحلیل رفتن این رشتۀ دانشگاهی در درون دیگر رشته‌های علوم‌انسانی و رفتاری و به‌ویژه علوم تعمیمی جامعه‌شناسی و سیاست‌شناسی؛ ازاین‌رو راه برون‌رفت از این وضعیت بحرانی را برجسته‌سازی توصیف فربه به‌عنوان مهم‌ترین وظیفۀ رشته‌ای مورخان ارزیابی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

"Thick Description", the most important scientific responsibility of historians from old to modern period

نویسنده [English]

  • Hassan Hazrati

Associate Professor, Department of History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran, Tegran, Iran.

چکیده [English]

The main claim of the present essay is that the most important scientific responsibility of historians, whether ancient or modern, is to provide a thick description of important events related to the human past. Some critics of this assertion have criticized it and raised objections to it; For example, the traditional, chronistic and positivist approach is promoted in the study of history. An approach that is no longer acceptable. promoting the double false stereotype of "description or analysis"; denying the use of methods and theories in historical research, promoting a neutral and indifferent approach to the current issues of human societies (theory of history for history) and...
In this essay, the author attempts to provide an appropriate response to these criticisms in addition to further explaining his claim, in order to take a step towards greater understanding among historians about the nature and main function of historiography. The author emphasizes that defending the main function of knowledge and the field of history is an attempt to prevent the decline and decay of this academic field within other areas of humanities and social sciences, especially the general sciences of sociology and politics. The way out of this critical situation is therefore to emphasize dense description as the most important disciplinary task of historians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historiography
  • Scientific responsibility
  • Thick description
  • Nomothetic sciences
  • Old
  • Modern
اسپیواک، گایاتری چاکراورتی (1399) مرگ یک رشته، ترجمۀ اسماعیل نجار، مسلم آئینی، سارا سلیمانی، نیکی نصیری، تهران: مهراندیش.
برودل، فرنان (1372) سرمایه‌داری و حیات مادی 1800-1400، ترجمۀ بهزاد باشی، با مقدمه‌ای از پرویز پیران، تهران: نی.
بلوخ، مارک (1363) جامعۀ فئودالی، ترجمۀ بهزاد باشی، تهران: آگاه.
حضرتی، حسن (1399) «درباب مهم‌ترین وظیفۀ رشته‌ای مورخان»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 30(26)، 87- 69.
حضرتی، حسن (1401) روش پژوهش در تاریخ‌شناسی، (ویراست سوم)، تهران: لوگوس.
طالبان، محمدرضا (1395) «بازتولید معرفت عامه در لفافۀ پژوهش جامعه‌شناختی»، جامعه‌شناسی ایران، (1 و 2)، 206-192.
طباطبایی، سید جواد (1373) زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات کویر.
عباسی، سمیه؛ ملکشاهی، هاشم (1401) «تاریخ میان‌رشته‌ای و جایگاه آن در پژوهش‌های تاریخی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 32 (29)، 183 -120.
فاکنر، ویلیام (1401) گور به گور، ترجمۀ نجف دریابندری، تهران: چشمه.
کریمی، بهزاد (1400) «پست‌مدرنیسم ما را فروتن می‌کند»، اعتماد، سه‌شنبه 22 تیر، 19(4976)، 5.
کلارک، الیزابت ا. (1396) تاریخ، متن، نظریه، مورخان و چرخش زبانی. ترجمۀ سید هاشم آقاجری، تهران: مروارید.
گر، تد رابرت (1378) چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمۀ علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
_گر، تد رابرت (1400) شورش سیاسی؛ علل، نتایج و بدیل‌ها، ترجمۀ سعید صادقی جقه، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
گرامشی، آنتونیو (1402) نامه‌های زندان (جلد اول از 1926تا1928) به‌کوشش سرجو کاپریولیو، السا فوبینی، ترجمۀ اثمار موسوی‌نیا، تهران: نی.
مرنیسی، فاطمه (1380) زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‌پوش؛ برداشتی نوین از حقوق زن در اسلام، ت‍رج‍م‍ۀ‌ م‍ل‍ی‍ح‍ه‌ م‍غ‍ازه‌داری‌؛ ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ و وی‍رای‍ش‌ م‍ح‍م‍د ک‍ری‍م‍ی‌ زن‍ج‍ان‍ی‌ اص‍ل، تهران: نی.
مور، برینگتون (1395) ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
Braudel, Fernand. (1996). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II. Berkeley: University of California Press.
Denzin, N. K. (1989). Interpretive Interactionism. Newbury Park, CA: Sage.
Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (Eds.). (2005). Handbook Of Qualitative Research (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Geertz, C. (1973). The Interpretation Of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
Ranajit Guha. (1999). Elementary Aspects of Peasant Insurgency in Colonial India, Oxford University Press, Delhi, 1983, New edition: Duke Univ Press.
Ryle, G. (1949). Concept Of The Mind. London: Hutchinson And Company.
 
 Abbasi, Somayeh, Malekshahi, Hashem (2022). "Interdisciplinary History and its Position in Historical researches", historical perspective and historiography, 32 (29), 120-183.
Bloch, Mark (1984). Feudal society, translated by Behzad Bashi, Tehran: Āḡāz.
Braudel, Fernan (1993). Capitalism and Material Life 1800-1400, translated by Behzad Bashi, with an introduction by Parviz Piran, Tehran: Našr-e Ney.
Clark, Elizabeth A. (2016). History, Theory, Text Historians and the Linguistic Turn. Translated by Seyed Hashem Aghajari, Tehran: Morvārīd Publications.
Faulkner, William (2022). As I Lay Dying, translated by Najaf Daryabandari, Tehran: Češmeh.
Gramsci, Antonio (1402). Letters (Volume 1 from 1926 to 1928) by Serjo Capriolio, Elsa Fobini, translated by Ethmar Mousavinia, Tehran: Ney Publishing.
Gurr, Ted Robert (1400). Political rebellion : causes, outcomes and alternatives, translated by Saeed Sadeghi Jageh, Tehran: Research Center for Strategic Studies. 
Gurr, Ted Robert (1999). Why men rebel, translated by Ali Morshidizadeh, edited by Hamira Moshirzadeh, Tehran: Institute of Strategic Studies, first edition.
Hazrati, Hassan (2019). " On the Most Crucial Disciplinary Task of the Historians", journal of historical perspective and historiography, 30(26, 69-87).
Hazrati, Hassan (2022). Research method in historiography, (3rd edition), Tehran: Logūs.
Karimi, Behzad (2021). "Postmodernism humbles us", Etemad newspaper, Tuesday, July 22, 1400, year 19, serial number 4976, page 5.
Mernissi, Fatima (2008). The Veil And The Male Elite: A Feminist Interpretation Of Women's Rightsin Islam, translated by Malihe Maghazedari; With an introduction and edited by Mohammad Karimi Zanjani Asl, Tehran: Ney Publishing.
Moore, Barrington (2015). Social Origins of Dictatorship and Democracy, translated by Hossein Bashiriyeh, Tehran: Academic Publishing Center.
Spivak, Gayatri Chakravorty (2019). Death of a Discipline, translated by Ismail Najar, Moslem Aeini, Sara Soleimani, Niki Nasiri, Tehran: Mehrandīš.
Tabatabai, Seyyed Javad (1994). The decline of political thought in Iran, Tehran: Kavīr Publications.
Talebiyan, Mohammad Reza (2015). "Reproduction of popular knowledge in the envelope of sociological research", Iranian Journal of Sociology, (1 and 2) 192-206.
 
Braudel, Fernand. (1996). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II. Berkeley: University of California Press.
Denzin, N. K. (1989). Interpretive Interactionism. Newbury Park, CA: Sage.
Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (Eds.). (2005). Handbook Of Qualitative Research (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Geertz, C. (1973). The Interpretation Of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
Ranajit Guha. (1999). Elementary Aspects of Peasant Insurgency in Colonial India, Oxford University Press, Delhi, 1983, New edition: Duke Univ Press.
Ryle, G. (1949). Concept Of The Mind. London: Hutchinson And Company