نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
چکیده
تشکیل جمهوری آذربایجان در واپسین دهۀ قرن بیستم و سیر هویت‌یابی با استفاده از تاریخ و تاریخ‌نویسی متفاوت دربارۀ گذشتۀ مشترک چندهزارساله با ایران، چالش‌هایی را متوجه تاریخ‌نگاری محلی مناطق شمال غرب ایران با تأثیرپذیری از آثار منتشرشده در آن کشور کرد. پژوهش حاضر به‌دنبال بررسی این مسئله است که تشکیل کشوری مستقل با اشتراکات تاریخی، زبان و فرهنگ مشترک با مناطق شمال غرب ایران با نام جمهوری آذربایجان و رویکردهای تاریخ‌نگاری آن چه تأثیرات و پیامدهایی بر تاریخ‌نگاری محلی استان‌های ترک‌زبان شمال غرب ایران داشته است. به نظر می‌رسد شکل‌گیری کشوری به نام جمهوری آذربایجان و تاریخ‌نگاری رسمی آن در راستای ایجاد هویت ملی با استفاده از قرائت خاصی از تاریخ و مؤلفه‌‌های ناشی از آن در موضوعاتی مانند واژۀ آذربایجان، ریشه، حدود، آذربایجان شمالی و جنوبی، سابقۀ باستانی حضور ترکان و حکومت‌های ترک در منطقه، تکیه بر زبان ترکی، تحولات سیاسی جمهوری آذربایجان و مناقشات آن و تاریخ عمومی ترک بر تاریخ‌نگاری محلی در استان‌های ترک‌زبان، تأثیرات محسوس و نامحسوس چندی داشته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Components of the Historiography of the Republic of Azerbaijan and the Local Historiography of North-western Iran
نویسنده [English]
- Mohammad Rezaei
Associate Professor, Department of History and Civilization of Islamic Nations Azarbaijan Shahid Madani University,Tabriz, Iran
چکیده [English]
In the last decade of the twentieth century, the local historiography of the northwestern regions of Iran was confronted with challenges arising from the establishment of the Republic of Azerbaijan and the resulting process of identity formation through divergent historical narratives about a millennia-long shared past with Iran. These challenges were mainly influenced by scholarly works originating from the Republic of Azerbaijan. The Republic of Azerbaijan, as an autonomous nation with historical, linguistic, and cultural ties to the northwestern territories of Iran, serves as a point of departure for examining the impact of its formation and official historiography on the historiographical landscape of the Turkish-speaking provinces of northwestern Iran. This study seeks to explore how the emergence of this sovereign state and its historical narratives have shaped and influenced the local historiography of these provinces. It is evident that the establishment of the Republic of Azerbaijan and its sanctioned historiography have exerted both overt and nuanced influences on the construction of national identity through a specific rendition of history and its associated elements. These elements encompass a diverse range of themes, including the etymology and historical evolution of the term "Azerbaijan," demarcation of territorial boundaries, discussions of North and South Azerbaijan, examinations of ancient Turkish presence and governance in the region, promotion of the Turkish language, analyses of political trajectories within the Republic of Azerbaijan and their attendant controversies, as well as a broader exploration of Turkish influence on local historiography in Turkish-speaking provinces.
کلیدواژه‌ها [English]
- Azerbaijan
- Republic of Azerbaijan
- History
- Historiography
- Local history
احمدی، حسین (1390) «بررسی کتاب‌های درسی جمهوری آذربایجان (با تأکید بر کتاب‌های تاریخی)»، مطالعات ملی، (2)، 184- 157.
احمدی، حسین (1394) جمهوری آذربایجان 23 سال تکاپو برای دولت و ملت‌سازی، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
احمدی، حسین (1396) بررسی کتب درسی جمهوری آذربایجان، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
استرابو (1382) جغرافیای استرابو سرزمین‌های زیر فرمان هخامنشیان، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
ایمانوا، آینور (1400) خان‌نشین تبریز، علی‌اصغر حقدار، بی‌جا: باشگاه ادبیات.
آبادیان، حسین (1401) «سیف آزاد و تاریخ‌نگری نژادی مبتنی‌بر آریایی‌‌گرایی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 32(29)، 31-11.
بابایی، علی (1395) «تحول تاریخ سازی در جمهوری آذربایجان»،
https://azariha.org/1541/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86
برهان تبریزی، محمدحسین‌بن‌خلف (1332) برهان قاطع، به‌اهتمام محمد معین، تهران: ابن‌سینا.
بیات، کاوه (1380) توفان بر فراز قفقاز، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
پارسامقدم، رضا (1402) «تعین نظم گفتمانیِ خوانش نژادیِ ناسیونالیست های رمانتیک ایرانی در تاریخ‌نگاری معاصر ایران (از قاجاریه تا پایان دورۀ پهلوی)»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری: doi: 10.22051/hph.2023.44568.1676
پلوتارخ (1380) ایرانیان و یونانیان به روایت پلوتارخ، ترجمۀ احمد کسروی، تهران: جامی.
تیموری، میلاد (1399) تراژدی بزرگ در غرب آذربایجان، تبریز: اختر.
جدی یئلسویو، منصور (1388) بابک قهرمان مبارزه با اشغالگران، اردبیل: شیخ صفی.
چهره‌گشا، امیر (1389) عجب‌شیر در گذر زمان، تهران: تکدرخت.
چهره‌گشا، امیر (1390) پیشگامان تاریخ و فرهنگ آذربایجان، تهران: تکدرخت.
چهره‌گشا، امیر (1393) تاریخ عجب‌شیر، تبریز: اختر.
حسینی تقی‌آباد، مهدی؛ علی‌زاده، شیوا (1398) «دیپلماسی عمومی و سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با جمهوری آذربایجان؛ ظرفیت‌ها، موانع و راهکارها»، جستارهای سیاسی معاصر، 10(4)، 24-1.
دهقانی، رضا (1390) «هویت ایرانی و تاریخ‌نگاری محلی (از آغاز اسلام تا قرن هفتم هجری)»، مطالعات ملی، (4)، 140- 115.
رسول‌زاده، محمدامین (1380) جمهوری آذربایجان چگونگی شکل‌گیری و وضعیت کنونی آن، ترجمۀ تقی اسلام‌زاده، تهران: شیرازه.
رسولی، حسین (1397) «تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی دورۀ رضاشاه و تأکید بر پیوستگی نژادی کردها و ایرانیان»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 28(22)، 59- 39.
رضا، عنایت‌الله (1367) آذربایجان و اران، بی‌جا: مرد امروز.
زارع شاهمرسی، پرویز (1385) آذربایجان ایران و آذربایجان قفقاز، تبریز: اختر.
زرگری، رضا (1400) تاریخ دیرین شرق آذربایجان، تبریز: ستوده.
زهتابی، محمدتقی (1381) ایران تورکلزینین اسکی تاریخی، تبریز: اختر.
زیادخان، عادل‌خان (1389) جمهوری آذربایجان، ترجمۀ سجاد حسینی، تبریز: اختر.
سپهروند، مجید (1381) مراغه در سیر تاریخ، تبریز: احرار.
سید امامی، کاووس (1385) «قومیت از منظر سیاست‌های هویت»، دانش سیاسی، (3)، 165-143.
سیف‌الدینی، سالار (1395) چالش‌های تاریخ‌نگاری وارونه، نقدی بر مکتب تاریخ‌نگاری قفقاز، تهران: تمدن ایرانی.
صدقی، ناصر؛ سلماسی‌زاده، محمد؛ دین‌پرست، ولی؛ جعفری، فرهاد (1400) «ناسیونالیسم ایرانی و مسئلۀ آذربایجان و زبان ترکی (با تأکید بر مجلات دورۀ گذار از قاجاریه به پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران، 31(49)، 91-73.
طاهرزاده، عدالت (1400) آذربایجان امپراتورلاری آغامحمدخان قاجار، بهرام سورگون، تبریز: پارلاقلم.
عزیززاده، میرنبی (1386) تاریخ دشت مغان، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
عزیزی، عادل (1399) گوزون آیدین آذربایجان، قم: یاس بخشایش.
علی‌اف، علی اکرام (1385) خاطرات حاج علی اکرام، به‌کوشش عبدالحسین شهیدی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فائقی، ابراهیم (1375) آذربایجان در مسیر تاریخ ایران، تبریز: یاران.
فیض‌الهی وحید، حسین (1388) سرخ جامگان مبارزان شیعۀ آذربایجان، تبریز: هاشمی سودمند.
قربانی، لطفعلی (1395) آذربایجان در عصر تیمور گورکان، تبریز: پژوهش‌های دانشگاه.
قوام، سید عبدالعلی؛ زرگر، افشین (1390) روند ملت‌سازی در جمهوری‌های قفقاز جنوبی (جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان)، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
کرم‌زادی، مسلم؛ خوانساری فرد، فهیمه (1391) «دولت‌سازی در قفقاز جنوبی: شکست‌ها و موفقیت‌ها»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، (78)، 165-137.
کریمی، محمدرضا (1400) نگاهی به تاریخ آذربایجان، قم: یاس بخشایش.
گروه مؤلفان (1) (1400) تاریخ آذربایجان (از دوران باستان تا 1870)، علی حسین‌زاده داشقین، تبریز: اختر.
گروه مؤلفان (2) (1400) «سه سنگیاد باستانی» در برگ‌هایی از تاریخ آذربایجان (مجموعه مقالات)، تبریز: اختر.
محمدزاده، حورا (1390) فاجعۀ قره‌باغ، ترجمۀ پرویز زارع شاهمرسی، ارومیه: باز نشر.
محمودی قلندری، بهروز (1392) عهد باستان سومریان تا هخامنشیان، تبریز: عمیدی.
مرشدی‌زاد، علی (1384) روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، تهران: نشر مرکز.
ملایی توانی، علیرضا (1390) «ملاحظاتی روش‌شناختی در چیستی و اعتبار تاریخ‌نگاری‌های رسمی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 21(7), 87-113. doi: 10.22051/hph.2014.847
مهراب، محمد (1387) بابک خرمدین، تبریز: هاشمی سودمند.
میرعلی‌اف، حسین بالا؛ آندریانف، ویکتور (1398) حیدر علی‌اف، ترجمۀ حسین شرقی دره‌جک و میرعلی رضایی، تبریز: آیدین.
نائبی، محمدصادق (1392) میانه، تهران: جهان جام‌جم.
نجفلی، گون‌تکین (1399) اورمو بولگه سینده جیلوولوق حادثه لری 1918-1917، محمدرضا اسماعیل‌زاده، تبریز: اختر.
نیایش، امید (1380) آذربایجان و هویت، تهران: امید نیایش.
واعظی، محمود (1389) سیاست و امنیت در قفقاز، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
ویلسون، گرائم (1390) الهام؛ سیمای یک رئیس‌جمهور، بی‌جا: بی‌نا (سفارت جمهوری آذربایجان در ایران).
همت‌زاده، مهدی (1399) حقایقی تلخ و تاریک از جنایات ارامنه و قتل‌عام مسلمانان، تبریز: آذر توران.
همت‌زاده، مهدی(1400) حقایقی تلخ و تاریک از جنایات ارامنه و قتل‌عام مسلمانان، قم: یاس بخشایش.
همت‌زاده، مهدی (1400) قره‌باغ از اشغال تا آزادی، قم: یاس بخشایش.
همراز، رضا (1398) تاریخچۀ ادبیات آذربایجان تا عصر صفوی، تبریز: قالان یورد.
الهیاری، فردین (1388) ورزقان و خاروانا در پس‌کوچه‌های تاریخ آذربایجان، تبریز: هاشمی سودمند.
یعقوب‌زاده فرد، جلیل (1399) مجموعه مقالاتی پیرامون تاریخ آذربایجان، تبریز: قالان یورد.
یعقوب‌زاده فرد، جلیل (1400) شکل‌گیری تاریخ‌نگاری مدرن در جمهوری آذربایجان، تبریز: قالان یورد.
یگانه، عیسی (1398) مختصری از تاریخ و جغرافیای سولدوز (شهرستان نقده)، تبریز: اختر.
یاقوت حموى، عبدالله (1995) معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
Abasova, X.M, Şirinova, E.Q, (2002),“Azərbaycan Tarixşünaslığında Sovet Repressiyası Problemi Haqqında”, Bakı Üniversiteti Xəbərləri Humanitar Elmlər Seriyası, No. 4, p 120-127.
Agaoğlu, Elnur (2006), Sovyet İdeolojisi Çerçevesinde Türk Cumhuriyetlerinin Tarih Yazımı ve Tarih Eğitimi: Azerbaycan Örneği, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilapları Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Bünyadov, Ziya, (2005), Azərbaycan VII- IX Əsrlərdə, Bakı: Elm.
Dewaal, Thomas, (2003), Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, New York: New York University Press.
Elçibey, Ebülfez, (2012), “Azerbaycan’dan Başlayan Tarih”, Muhammet Kemaloğlu (çev.) , The Journal of Academic Social Science Studies, Vol. 5,Issue 8, pp. 804-812.
Əliyarlı, S.S, Şükürov K.K, (2010), I. RUSİYANIN ŞİMALİ AZƏRBAYCAN XANLIQLARINI İSGAL ETMƏSİ. XANLIQ DÖVRÜNÜN SONU ,in, AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 3-82.
Əliyarlı, Süleyman, (2009), Azərbaycan Tarixi: Uzaq Keçmişdən 1870-ci İlə Qədər, Bakı: Çıraq
Əliyev, Iqrar, (2007), AZƏRBAYCAN TARĠXĠ ən qədimdən bizim eranın III əsri, BAKI: Elm nəşriyyatı.
Hacısalihoğlu, Fuat, (2012), “Azerbaycan’da Ulusal Tarih Yazımı”,History Studies, Pro. Dr. Enver Konukçu Armağanı, ss. 173-194.
Həsənova, L.L, Əliyeva, F.M, (2010), II. ŞİMALİ AZƏRBAYCAN XIX ƏSRİN40-70-ci İLLƏRİNDƏ, in AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 83-121.
İbrahimova, A.Z, (2010), VIII. AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİ (1918 – 1920), in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 248- 279.
İsmayılova, S.A, (2010), XIV. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN1917-ci il – XXI ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ, in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 526- 545.
MAHMUDLU YAQUB , ƏLİYEV QABİL, Abdullayev Mehman, Hüseynova Leyla, Cabbarov Hafiz, (n.d), AZƏRBAYCAN TARİXİ 9inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: ŞƏRQ-QƏRB.
MAHMUDLU YAQUB , ƏLİYEV QABİL, HUSEYNOVA LEYLA, ƏLİŞOVA HƏCƏR , CABBAROV HAFİZ, MUSAYEVA ESMİRA, BƏHRƏMOVA SEVİL, (n.d),AZƏRBAYCAN TARİXİ 8inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: TƏhsil.
Maḣmudov Yagub, Xälilov Raffiq, Ağayev Sabir, (2001), Ata yurdu : 5-ci sinif üçün därslik, Bakı, "Tăhsil" Näşriyyatı.
Mustafayev,Şohret, (2015), "XVIII-XX. Yüzyıllarda Tarihi Azerbaycan Toprağı -İrevan Hanlığı'nın Arazisinde Ermenilerin Goç Ettirme Politikası", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 31, Sayı 91, ss. 69-92.
Nəcəfova, K.T, (2010), VI. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN1828-1914-cü İLLƏRDƏ, in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 196-221.
NURİYEVA, İRADƏ, (2015), AZƏRBAYCAN TARİXİ (ən qədim zamanlardan– XXI əsrin əvvəllərinədək), BAKI: Mütərcim.
Piriyev, Vaqif Ziyəddin oğlu , (2006), AZƏRBAYCANIN TARIXI-SIYASI COĞRAFIYASI, Bakı: Müəllim.
QƏNİYEV, HƏSƏN, (2019), AZƏRBAYCAN TARİXİ (ƏN QƏDİM ZAMANLARDAN – XXI ƏSRİN İLK ONİLLİKLƏRİNƏDƏK), BAKI: n.d.
Rüstemova, Afag, (2009), “Azerbaycan’da Tarihsel Kimliğin ve Dilin Gelişim Süreçleri”, Karadeniz, Yıl 1, Sayı 2, ss. 110-122.
Şükürov, Kərim, (1998), Azərbaycan Tarixi, Cild II, Bakı: Şirvannəşr.
Süleymanlı Ebulfez, (2006). Milletleşme Sürecinde Azerbaycan Türkleri. Rus İşgalinden
Turan, Refik, (2016), Azerbaycan SSC ve Azerbaycan Cumhuriyeti Dönemlerinde Okutulan Tarih Ders Kitaplarında Azerbaycan Halkının Etnik Kökenine ve Diline Yaklaşım, ”, I. Uluslararası Türklerde Tarih Bilinci ve Tarih Yazıcılığı Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Ed. Nurettin Hatunoğlu ve Canan Kuş Büyüktaş, Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, No:7, ss.271- 283.
Yusifov, YUSİF BEHLULOĞLU, (1994), “Albaniya’nın Etnik Tarihine Bir Bakış”, XII Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Cilt II, ss. 283-291.
Мahmudlu Yagub, ƏLİYEV QABİL, HUSEYNOVA LEYLA, Ağayev Sabir, BƏHRƏMOVA SEVIL, ƏLİŞOVA HƏCƏR, (2018), AZƏRBAYCAN TARİXİ 7inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: TƏhsil.
Yilmaz Harun, (2013) " The Soviet Union and the Construction of Azerbaijani National Identity in the1930s ", Iranian Studies, Vol. 46, No. 4: 511–533.
Yilmaz Harun, (2015) " A Family Quarrel: Azerbaijani Historians against Soviet Iranologists ", Iranian Studies, Vol. 48, No. 5: 769–783.
Ahmadi, H. (2011). Examining the History Books of the Republic of Azerbaijan (with emphasis on textbooks). National Studies Journal, 12(46), 157-184. [In Persian].
Ahmadi, H. (2015). Azerbaijan Republic 23 years of struggle for government and nation building. Tehran: Institute of Contemporary History of Iran. [In Persian].
Ahmadi, H. (2017). Review of textbooks of the Republic of Azerbaijan, Tehran: Institute of Contemporary History of Iran. [In Persian].
Strabo. (2003). Strabons Geographika of the lands under the Achaemenid command, translated by Sanetizadeh H, Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Foundation. [In Persian].
Imanova, A. (2021). Khanneshin Tabriz. translated by Haqdar, AA. «n.d»: Literature Club. [In Persian].
Abadian, H. (2022). Seif-e Azad and Racial Historical Perspective Based on Aryanism. Historical Perspective&Historiography, 32(29), 11-31. doi: 10.22051/hph.2023.43625.1666.[In Persian].
Babaei, A.(2016). "History-making evolution in the Republic of Azerbaijan".[In Persian]. https://azariha.org/1541/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86
Pages from the history of Azerbaijan. (2021). Tabriz: Āzar Tūrān and Nabātī. [In Persian].
Burhan Tabrizi, M H. (1953). Burhan Qāṭʿ. by Moin M. Tehran: Ibn Sīnā. [In Persian].
Bayat, K. (2001). Storm over the Caucasus. Tehran: Printing and Publishing Center of the Ministry of Foreign Affairs. [In Persian].
Parsamoghadam, R. (2023). Determining the discursive order of the racial reading of Iranian romantic nationalists in contemporary Iranian historiography (from the Qajar period to the end of the Pahlavi period). Historical Perspective&Historiography, (), -. doi: 10.22051/hph.2023.44568.1676.[In Persian].
Plutarchus. (2001). The lives of the noble Greeians and Romans (Iranians and Greeks according to Plutarchus). Translated by Kasravi A. Tehran: ǰāmī. [In Persian].
teymuri chori, M. (2020). Great Tragedy in West Azerbaijan. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Jedi Yelsoyo, M. (2009). Babak, the hero of the struggle against the invaders. Ardabil: šeīḵ ṣafī. [In Persian].
Cehregosa, A. (2010). Ajabshir in the passage of history. Tehran: Tekdraḵt. [In Persian].
Cehregosa, A. (2011). The pioneers of Azerbaijan's history and culture. Tehran: Tekdraḵt. [In Persian].
Cehregosa, A. (2014). History of Ajabshir. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Hosseini Taghiabad, S. M., & Alizadeh, S. (2020). Public Diplomacy and Neighbourhood Policy of the Islamic Republic of Iran in Relations with the Republic of Azerbaijan; Capacities, Obstacles and Solutions. Contemporary Political Studies, 10(4), 1-24. doi: 10.30465/cps.2020.28380.2377.[In Persian].
Dehqani, R. (2011). Iranian Identity and Local Historiography (The Beginning of Islam until the Seventh Century A.H). National Studies Journal, 12(48), 115-140. [In Persian].
Rasulzadeh, M A. (2001). the Republic of Azerbaijan, how it was formed and its current state. translated by Islamzadeh T. Tehran: Shiraz. [In Persian].
Rasouli, H. (2019). Nationalist Historiography in Reza Shah Era and Its Emphasis on Ethnic Affinity between Kurds and Iranians. Historical Perspective&Historiography, 28(22), 39-59. doi: 10.22051/hph.2019.24475.1324. [In Persian].
Reza, E. (1988) .Azerbay jan and Aran. «n.d»: Marde Amroz. [In Persian].
Zare Shahmarasi, P. (2006). The Azerbaijan of Iran and Azerbaijah of Caucasus. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Zargari, R. (2021). Ancient history of eastern Azerbaijan, Tabriz: Sotoūdeh. [In Persian].
Zahtabi, M T. (2002). The Old History of the Turks of Iran. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Ziyad Khan, A. (2010), Republic of Azerbaijan. translated by Hosseini S. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Sepherond, M . (2002). Maragheh in the course of history. Tabriz: Ahrār. [In Persian].
Seyed Emami, K. (2006). Ethnicity from the Point of View of Identity Politics. Bi-Quarterly Political Knowledge, 2(1), 143-166. doi: 10.30497/pk.2006.69. [In Persian].
Seyfüddini, S. (2016). A critical approach to the Caucasian school of historiography is a problem of writing fictional history. Tehran: Iranian civilization. [In Persian].
Sedghi, N., Salmasizadeh, M., Dinparast, V., & Jafari, F. (2021). Iranian Nationalism and the Issue of Azerbaijan and the Turkish Language (Emphasizing on Periodicals of Transition Era From Qajar to Pahlavi). History of Islam and Iran, 31(49), 73-91. doi: 10.22051/hii.2021.31928.2272. [In Persian].
Taherzadeh, A. (2021). Emperors of Azerbaijan, Ağha Mohammad Khan Qajar. Sorgun B, Tabriz: Parla Qalam. [In Persian].
Azizzadeh, M. (2007). History of the Mughan Plain. Tehran: Institute of Contemporary History of Iran. [In Persian].
Azizi, Adel, (2020), Gozon Aydin Azerbaijan, Qom: Yas Bakshaish. [In Persian].
Aliov, A. (2006). The memoirs of hajj Ali Ekram Aliov (the leader of islamicparty of Azarbaijan). Shahidi Arasbaran, A H. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [In Persian].
Faeghi, E. (1996). Azerbaijan on the history. Tabriz: Yarān. [In Persian].
Faiz Elahi Vahid, H. (1388). Sorkh Jamgan Shiite Fighters of Azerbaijan. Tabriz: Hashemi Soodmand. [In Persian].
Ghorbani, LA. (2016). Azerbaijan in the era of Timur Gorkan. Tabriz: University Research. [In Persian].
Ghavam, A . Zargar, A.(2011). Process of nation- state building in the south caucasus republics (Armenia, Azerbaijan and Georgia). Tehran: Islamic Azad University, Science and Research Branch. [In Persian].
Keremzadi, M, Khansari Fard, F. (2014). State Building in the South Caucasus: Failures and Successes. Central Asia and The Caucasus Journal, 18(78), 137-165. [In Persian].
Karimi, M. (2021). A look at the history of Azerbaijan. Qom: Yas Bakshaish. [In Persian].
Group of Authors. (2021). History of Azerbaijan (from ancient to 1870). Hosseinzadeh Dashkin,A. Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Mohammadzadeh Sediq, H. (2007). Three Ancient Stones, Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Mohammadzadeh, H. (2011). Qarabagh catastrophe. translated by Zare Shahmarsi, P. Urmia: Baznashr. [In Persian].
Mahmoudi Qalandari, B. (2013), Sumerian to Achaemenid period. Tabriz: Umidi. [In Persian].
Morshedi – Zad, A.(2005). Azari intellectuals and their attitude to national and ethnic identity. Tehran: Nahre Markaz. [In Persian].
Mollaiy Tavani, A. R. (2011). Methodological Reflections About identity and Credibility of the Official Historiography. Historical Perspective&Historiography, 21(7), 87-113. doi: 10.22051/hph.2014.847. [In Persian].
Mehrab, M. (2008). Babak Khorramdin. Tabriz: Hashemi Soodmand. [In Persian].
Miralamov, H. Andrianov, V. (2019). Heydar Aliyev. translated by Sharqi Dere Jack,H and Rezaei, MA. Tabriz: Āydīn. [In Persian].
Naibi, MS. (2012). Myani, Tehran: ǰahān ǰam. [In Persian].
Najafli, GT. (2020). Juloluq Incident in Urmia 1917-1918. Ismailzadeh, MR. Tabriz: Akhtar. [In Persian].
Niayesh, O. (2001). Azerbaijan and Identity. Tehran: Omīd Nīāyeš. [In Persian].
Vaezi, M. (2010). Politics and Security in the Caucasus, Tehran: Strategic Research Center. [In Persian].
Wilson, G. (2011). inspiration; The face of a president, without a place: «n.d» «n.n».
(Embassy of the Republic of Azerbaijan in Iran). [In Persian].
Hamtzadeh, M. (2020). bitter and dark facts of Armenian crimes and Muslim massacres. Tabriz: Āzar Tūrān. [In Persian].
Hamtzadeh, M. (2021). bitter and dark facts of Armenian crimes and Muslim massacres. Qom: Yas Bakshaish. [In Persian].
Hamtzadeh, M. (2021). Qarabaq from occupation to freedom, Qom: Yas Bakshaish. [In Persian].
Hamraz, R. (2019). History of Azerbaijan literature until the Safavid era. Tabriz: Qalan Yord. [In Persian].
Al-Hyari, F. (2009). Warzghan and Kharwana in the history of Azerbaijan. Tabriz: Hashemi Soodmand. [In Persian].
Yaqubzadeh Fard, J. (2021). The formation of modern historiography in the Republic of Azerbaijan. Tabriz: Qalan Yord. [In Persian].
Yaqubzadeh Fard, J. (2020). A collection of articles about the history of Azerbaijan. Tabriz: Qalan Yord. [In Persian].
Yeganeh, I. (2019). A Brief History and Geography of Soldoz (Nagdeh county), Tabriz: Aḵtar. [In Persian].
Yāqūt Ḥamawī, A. (1995). Moʿǰam ul-Boldān. Beirut: Dār ṣādīr. [In Arabic].
Abasova, X.M, Şirinova, E.Q, (2002),“Azərbaycan Tarixşünaslığında Sovet Repressiyası Problemi Haqqında”, Bakı Üniversiteti Xəbərləri Humanitar Elmlər Seriyası, No. 4, p 120-127. [In Turkish].
Agaoğlu, Elnur (2006), Sovyet İdeolojisi Çerçevesinde Türk Cumhuriyetlerinin Tarih Yazımı ve Tarih Eğitimi: Azerbaycan Örneği, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilapları Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi. [In Turkish].
Bünyadov, Ziya, (2005), Azərbaycan VII- IX Əsrlərdə, Bakı: ‘Elm. [In Turkish].
Dewaal, Thomas, (2003), Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, New York: New York University Press. [In Turkish].
Elçibey, Ebülfez, (2012), “Azerbaycan’dan Başlayan Tarih”, Muhammet Kemaloğlu (çev.) , The Journal of Academic Social Science Studies, Vol. 5,Issue 8, pp. 804-812. [In Turkish].
Əliyarlı, S.S, Şükürov K.K, (2010), I. RUSİYANIN ŞİMALİ AZƏRBAYCAN XANLIQLARINI İSGAL ETMƏSİ. XANLIQ DÖVRÜNÜN SONU ,in, AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 3-82. [In Turkish].
Əliyarlı, Süleyman, (2009), Azərbaycan Tarixi: Uzaq Keçmişdən 1870-ci İlə Qədər, Bakı: Çıraq. [In Turkish].
Əliyev, Iqrar, (2007), AZƏRBAYCAN TARĠXĠ ən qədimdən bizim eranın III əsri, BAKI: Elm nəşriyyatı. [In Turkish].
Hacısalihoğlu, Fuat, (2012), “Azerbaycan’da Ulusal Tarih Yazımı”,History Studies, Pro. Dr. Enver Konukçu Armağanı, ss. 173-194. [In Turkish].
Həsənova, L.L, Əliyeva, F.M, (2010), II. ŞİMALİ AZƏRBAYCAN XIX ƏSRİN40-70-ci İLLƏRİNDƏ, in AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 83-121. [In Turkish].
İbrahimova, A.Z, (2010), VIII. AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİ (1918 – 1920), in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 248- 279. [In Turkish].
İsmayılova, S.A, (2010), XIV. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN1917-ci il – XXI ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ, in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 526- 545. [In Turkish].
MAHMUDLU YAQUB , ƏLİYEV QABİL, Abdullayev Mehman, Hüseynova Leyla, Cabbarov Hafiz, (n.d), AZƏRBAYCAN TARİXİ 9inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: ŞƏRQ-QƏRB. [In Turkish].
MAHMUDLU YAQUB , ƏLİYEV QABİL, HUSEYNOVA LEYLA, ƏLİŞOVA HƏCƏR , CABBAROV HAFİZ, MUSAYEVA ESMİRA, BƏHRƏMOVA SEVİL, (n.d),AZƏRBAYCAN TARİXİ 8inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: TƏhsil. [In Turkish].
Maḣmudov Yagub, Xälilov Raffiq, Ağayev Sabir, (2001), Ata yurdu : 5-ci sinif üçün därslik, Bakı, "Tăhsil" Näşriyyatı. [In Turkish].
Mustafayev,Şohret, (2015), "XVIII-XX. Yüzyıllarda Tarihi Azerbaycan Toprağı -İrevan Hanlığı'nın Arazisinde Ermenilerin Goç Ettirme Politikası", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 31, Sayı 91, ss. 69-92. [In Turkish].
Nəcəfova, K.T, (2010), VI. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN1828-1914-cü İLLƏRDƏ, in: AZƏRBAYCAN TARİXİ XIX – XXI əsrin əvvəli. Ali məktəblər üçün mühazirələr kursu, BAKI: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, p 196-221. [In Turkish].
NURİYEVA, İRADƏ, (2015), AZƏRBAYCAN TARİXİ (ən qədim zamanlardan– XXI əsrin əvvəllərinədək), BAKI: Mütərcim. [In Turkish].
Piriyev, Vaqif Ziyəddin oğlu , (2006), AZƏRBAYCANIN TARIXI-SIYASI COĞRAFIYASI, Bakı: Müəllim. [In Turkish].
QƏNİYEV, HƏSƏN, (2019), AZƏRBAYCAN TARİXİ (ƏN QƏDİM ZAMANLARDAN – XXI ƏSRİN İLK ONİLLİKLƏRİNƏDƏK), BAKI: n.d.
Rüstemova, Afag, (2009), “Azerbaycan’da Tarihsel Kimliğin ve Dilin Gelişim Süreçleri”, Karadeniz, Yıl 1, Sayı 2, ss. 110-122. [In Turkish].
Şükürov, Kərim, (1998), Azərbaycan Tarixi, Cild II, Bakı: Şirvannəşr. [In Turkish].
Süleymanlı Ebulfez, (2006). Milletleşme Sürecinde Azerbaycan Türkleri. Rus İşgalinden. [In Turkish].
Turan, Refik, (2016), Azerbaycan SSC ve Azerbaycan Cumhuriyeti Dönemlerinde Okutulan Tarih Ders Kitaplarında Azerbaycan Halkının Etnik Kökenine ve Diline Yaklaşım, ”, I. Uluslararası Türklerde Tarih Bilinci ve Tarih Yazıcılığı Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Ed. Nurettin Hatunoğlu ve Canan Kuş Büyüktaş, Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, No:7, ss.271- 283. [In Turkish].
Yusifov, YUSİF BEHLULOĞLU, (1994), “Albaniya’nın Etnik Tarihine Bir Bakış”, XII Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Cilt II, ss. 283-291. [In Turkish].
Мahmudlu Yagub, ƏLİYEV QABİL, HUSEYNOVA LEYLA, Ağayev Sabir, BƏHRƏMOVA SEVIL, ƏLİŞOVA HƏCƏR, (2018), AZƏRBAYCAN TARİXİ 7inci sinfi üçün DƏRSLİK, BAKI: TƏhsil. [In Turkish].
Yilmaz Harun, (2013) " The Soviet Union and the Construction of Azerbaijani National Identity in the1930s ", Iranian Studies, Vol. 46, No. 4: 511–533. [In English].
Yilmaz Harun, (2015) " A Family Quarrel: Azerbaijani Historians against Soviet Iranologists ", Iranian Studies, Vol. 48, No. 5: 769–783. [In English].
)