نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه نقاشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 مدرس گروه هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
چکیده
ساخت‌وپرداخت شاهنامه از دورۀ ایلخانی، تکاپویی در پیوند با قدرت سیاسی بود. حاکمان می‌دانستند که یکی از راه‌های پابرجایی پادشاهی، همانندسازی خود با دودمان‌های پیشدادی و کیانی در حماسۀ ملی است؛ ازاین‌رو، تشکیلاتِ نقاشی ایرانی در مصورسازی شاهنامه با سیاست هماهنگ شد. با همۀ آگاهی‌ها از ویژگی‌های کاووس در حماسۀ ملی، چهره، دستان و پاهای کی‌کاووس را تنها در نگاره‌های شاهنامۀ تهماسبی سیاه کردند. ازآنجاکه این اثر سرانجام به دربار عثمانی پیشکش شد؛ پرسیدنی است که سیه‌رویی کی‌کاووس برآمده از چه نگرشی به حماسۀ ملی است، این نگرش در پیوند با عملکرد دولت عثمانی چه کارکردی داشت و دربار ایران با اهدای شاهنامه به عثمانی چه پیامی را فرستاد؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی‌‌تطبیقی با کاوش در دگرگونی نگرش به تاریخ حماسی و بازسازی پیوندها میان کاووس کیانی و سلطان عثمانی می‌کوشد به خاستگاه سیه‌رونمایی کی‌کاووس راه برد. روش گردآوری داده‌‌ها (سفرنامه‌‌ها، تاریخ‌نگاری‌‌ها و مکاتبات) و تصاویر، کتابخانهایـ اسنادی و تحلیل آن‌ها، کیفی است. بر پایۀ یافته‌ها با چرخش از نمادهای ایرانی- ترکی، به ترکی- ترکی در دورۀ تیموری، اسماعیل و سلیم در پی تسخیر نمادهای حماسۀ ملی، بر جایگاه نمادهای حماسی ناایرانی(تورانی)- ایرانی نشستند؛ بنابراین، هنرمندان ایرانی که ظرفیت‌های نقاشی در فراروی از متن را می‌شناختند، با سیه‌رویی کی‌کاووس، اعتراض صفویان را به جنگ‌افروزی عثمانی نمایاندند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Representation of the Black Face of Kaykāvus in the Shahnamah of Shah Tahmasp with a View of the Persian and Ottoman Wars
نویسندگان [English]
- Maryam Keshmiri 1
- Afsaneh Baratifar 2
1 Assistanct Professor, Department of Painting, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran
2 Department of Art, Ferdows Institute of Higher Education, Mashhad, Iran
چکیده [English]
The production of Shahnamah manuscripts during the Ilkhani period was a political endeavor. The kings understood that one way to ensure the survival of the monarchy was to emulate the example of the Pīshdādīan and Kayāniān dynasties in the Persian national epic. Therefore, Persian artists, aligned their work with the political agenda when illustrating the Shahnamah manuscripts. In all manuscripts produced before the Shahnamah of Shah Tahmasp was written, the story of Kaykāvus was illustrated in the same way. In this Shahnamah, however, Kaykāvus's face was depicted in black for the first time. According to historical sources, the Shahnamah of Shah Tahmasp was presented as a gift to the Ottoman court. These points raise the following questions: What inference from the Persian national epic led to the depiction of Kaykāvus with a blackened face? What was the relationship between this interpretation and the behavior of the Ottoman regime? What messages did the Safavid court convey by presenting this Shahnamah to the Ottoman court? This article demonstrates that Persian-Turkish symbols evolved into Turkish-Turkish symbols during the Timurid period. During the Safavid period, Shah Ismail I (Safavid king, 1487-1524) and Sultan Selim I (Ottoman king, 1470-1520) attempted to appropriate the symbols of the Persian national epic as non-Persian/Persian symbols. Therefore, Iranian painters, familiar with the possibilities of deviation from the text, expressed the Safavids' objection to the warlike spirit of the Ottomans by portraying Kaykāvus with a black face.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iran-Ottoman Wars
- Kaykāvus
- Persian National Epic
- Safavid School Painting
- The Shahnamah of Shah Tahmasp
آدمیت، فریدون (1362) امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
آژند، یعقوب (1392) نگارگری ایرانی، جلد2، تهران: سمت.
آقاجری، سیدهاشم؛ رازنهان، محمدحسن؛ بیاتی، هادی (1393) «پناهندگی سیاسی در دورۀ صفویه؛ با تکیه بر پناهدگی الامه تکلو به امپراتوری عثمانی»، تاریخ اسلام و ایران، 24(23)، 24- 5.
آموزگار، ژاله (1374) تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
آیدنلو، سجاد (1384) «افراسیاب»، در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد1، اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی (1348) زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انجمن آثار ملی.
اوزون چارشی‌لی، اسماعیل‌حقی (1370) تاریخ عثمانی، جلد3، ترجمۀ ایرج نوبخت، تهران: کیهان.
براون، ادوارد (1369) تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر، ترجمۀ بهرام مقدادی، تهران: مروارید.
بلعمی، ابوعلی محمدبن عبدالله (1353) تاریخ بلعمی، به‌تصحیح محمدتقی بهار، به‌کوشش پروین گنابادی، جلد1، تهران: زوار.
بهار، مهرداد (1376) جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
بهار، مهرداد (1391) پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
پرویش، محسن؛ محمدی، ذکرالله (1402) «بازتاب مفاهیم حماسی شاهنامۀ فردوسی در تصویرسازی قدرت مغولان و ایرانیان در شاهنامۀ چنگیزی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، انتشار آنلاین از 30بهمن1402.
پورداود، ابراهیم (1377) یشت‌ها، جلد2، تهران: اساطیر.
ثعالبی‌نیشابوری، عبدالملک (1368) تاریخ ثعالبی، پارۀ1، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران: نقره.
جعفری‌مذهب، محسن (1379) «علل اقتصادی جدایی ایران و توران»، تاریخ روابط خارجی، 2(2)،10-1.
جوینی، علاءالدین (1387) تاریخ جهان‌گشا، به‌تصحیح محمد قزوینی، تهران: هرمس.
خلف‌تبریزی، محمدحسین (1342) برهان قاطع، جلد3، به‌اهتمام محمد معین، تهران: ابن‌سینا.
خواندمیر، غیاث‌الدین (1030ق) نامۀ نامی (کتابخانۀ پاریس Persan1842).
دوستخواه، جلیل (1371) اوستا، تهران: مروارید.
دومزیل، ژرژ (1384) بررسی اسطورۀ کاووس در اساطیر ایرانی و هندی، ترجمۀ مهدی باقی و شیرین مختاریان، تهران: قصه.
دهقانی، رضا (1388) «روابط ایران و عثمانی به‌مثابۀ الگوی روابط شرقی- اسلامی»، فرهنگ (71)، 107- 83.
دیانت، علی‌اکبر (1387) «تیمور گورکانی»، در دائرة‌المعارف بزرگ‌اسلامی، جلد16، تهران: دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
دینوری، ابوحنیفه (1364) اخبارالطوال، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی.
رحیم‌لو، یوسف (1393) «ایران در عصر صفویه»، در تاریخ جامع ایران، جلد10، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
رستگار فسایی، منصور (1379) فرهنگ نام‌های شاهنامه، جلد1، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی.
رضا، عنایت‌الله (1365) ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، تهران: علمی‌وفرهنگی.
رویمر، هـ.ر. (1389) «برآمدن صفویان»، در تاریخ ایران (دورۀ صفویان)، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: جامی.
روملو، حسن‌بیگ (1357) احسن التواریخ، جلد1، تهران: بابک.
ریاحی، محمدامین (1369) زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران: پاژنگ.
ستاری، رضا (1388) «بررسی روند تطور شخصیت کاووس از روزگار باستان تا شاهنامه»، تاریخ ادبیات، 1(3)، 112- 103.
سرکاراتی، بهمن (1383) «توران»، در دانشنامۀ جهان اسلام، جلد8، تهران: بنیاد دانشنامۀ اسلامی.
سرکاراتی، بهمن (1385) سایه‌های شکارشده، تهران: طهوری.
شاو، استانفوردجی (1370) تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، جلد1، ترجمۀ محمود رمضان‌زاده، تهران: آستان قدس.
صفا، ذبیح‌الله (1366) تاریخ ادبیات در ایران، جلد3، بخش1، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1369) حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
طبری، محمدبن جریر (1375) تاریخ طبری، جلد2، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
طولابی، توران (1402) «بازنمایی اسطورۀ ضحاک در ادبیات انتقادی عثمانی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، انتشار آنلاین از 24بهمن1402.
فرخزاد، آذرفرنبغ، آذربادِ امید (1389) دینکرد، کتاب7، به‌تصحیح محمدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی.
فردوسی، ابوالقاسم (1375) شاهنامه، به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
فرنبغ‌دادگی (1395) بندهش، ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: توس.
فرهانی منفرد، مهدی (1381) «ایران و توران در منابع عصر تیموری»، تاریخ، (3)، 191- 183.
فریدون‌بیک پاشا، احمد (1274ق) منشآت السلاطین، جلد1، استانبول.
فضل‌الله، رشیدالدین (1392) جامع التواریخ، به‌تصحیحِ محمد روشن، تهران: میراث مکتوب.
فضلی‌نژاد، احمد (1392) «بازنمایی سیمای کیانیان در تاریخ‌نگاری و حماسه‌سرایی دورۀ ایلخانان»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 23 (12)، 179- 149.
فلسفی، نصرالله (1332) «جنگ چالدران»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات، 1 (2)، 127- 50.
کردنوقابی، رسول و دیگران (1397) «مؤلفه‌های کم‌خردی از نظر فردوسی براساس شخصیت کی‌کاووس»، پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 6 (3)، 152- 131.
کروولسکی، دوروتیا (1378) «احیای نام ایران در عهد ایلخانان مغول»، تاریخ روابط خارجی، ترجمۀ علی بهرامیان، 1 (1)، 16-1.
کریستن‌سن، آرتور (1381) کیانیان، ترجمۀ ذبیح‌الله صفا، تهران: علمی‌وفرهنگی.
کزازی، جلال‌الدین (1370) مازهای راز، تهران: مرکز.
کزازی، جلال‌الدین (1390) نامۀ باستان، جلد2، تهران: سمت.
کلاهچیان، فاطمه؛ پناهی، لیلا (1393) «روان‌شناسی شخصیت کاووس در شاهنامه»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، 10 (37)، 268- 237.
کن‌بای، شیلا (1382) نقاشی ایرانی، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر.
کین‌راس، لرد (1373) قرون عثمانی، ترجمۀ پروانه ستاری، تهران: کهکشان.
گرابر، اولگ (1390) مروری بر نگارگری ایرانی، ترجمۀ مهرداد وحدتی‌دانشمند، تهران: فرهنگستان هنر.
مستوفی، حمدالله (1380) ظفرنامه، جلد1، به‌تصحیح مهدی مداینی، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی.
مستوفی، حمدالله (1387) تاریخ گزیده، عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
مسعودی، علی‌ابن‌الحسین (1382) مروج الذهب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی‌وفرهنگی.
معصومی‌پور، فریبا؛ فرخ‌فر، فرزانه (1400) «تحلیل ویژگی‌های شخصیت‌پردازی در نگاره‌های شاهنامۀ تهماسبی»، نگره، 16(57)، 61- 45.
منشی قزوینی، بوداق (1378) جواهر الاخبار، به‌تصحیح محسن بهرام‌نژاد، تهران: میراث مکتوب.
مولایی، چنگیز (1386) «توران»، در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد2، اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان.
میرفخرایی، مهشید (1396) «کاووس»، در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد5، اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان.
نسوی، شهاب‌الدین‌محمد (1370) نقثه المصدور، تهران: ویراستار.
نظرلی، مائیس (1390) جهان دوگانۀ مینیاتور ایرانی، ترجمۀ عباسعلی عزتی، تهران: فرهنگستان هنر.
نوایی، عبدالحسین (1350) شاه تهماسب صفوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
نوایی، عبدالحسین (1368) شاه اسمعیل صفوی، تهران: ارغوان.
ولش، کری (1384) نقاشی ایرانی نسخه‌نگاره‌های عهد صفوی، ترجمۀ احمدرضا تقاء، تهران: فرهنگستان هنر.
هاتفی، عبدالله (1958) تیمورنامه، به‌تصحیحِ ابوهاشم سیدیوشع، مَدرَس: دانشگاه مدرس.
هامرپورگشتال، یوزف (1367) تاریخ امپراتوری عثمانی، جلد2، ترجمۀ میرزا زکی علی‌آبادی، تهران: زرین.
یاحقی، محمدجعفر (1391) فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
یزدی، شرف‌الدین‌علی (1387) ظفرنامه، جلد2-1، به‌تصحیح و تحقیقِ عبدالحسین نوایی و سید سعید میرمحمدصادق، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
Bagci, Serpil (2000), "From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Sehname-I Turki Copies", Muqarnas, (17), 162-176.
Blair, Sheila, and Bloom, Jonathan (2009), The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Oxford and New York.
Canby, Sh.(2011), The Shahnama of Shah Tahmasp, New York, The Metropolitan Museum.
Davis, Dick (2002), Fathers and Sonns: Stories from the Shahnameh of Ferdowsi, Volum II, Washington D.C., Mage Publishers.
Dickson, Martin Bernard, and Stuart Cary Welch (1981), The Houghton Shahnameh, Volum II, Cambridge, Harvard University Press.
Hillenbrand, R.(1996),"The Iconography of the Shah-Nama-yi Shahi in Safavid Persia", The History and Politics of an Islamic Society, ed. C. Melville, London and New York, Pemborke Papers.
UluÇ, Laleh (2012), "Gifted Manuscripts from the Safavids to the Ottomans", in: Gifts of the Sultan, Linda Komaroff, New Haven & London, Yale University Press.
Komaroff, L.(2012), Gifts of the Sultan, New Haven & London, Yale University Press.
Roxbourgh, D.(2000), "Kamal al-Din Bihzad and Authorship in Persianate Painting", Muqarnas(17)119-146.
Rustem, Unver (2012), "The Afterlife of a Royal Gift: The Ottoman Inserts of the Shahnama-I Shahi", Muqarnas, (29), 245-337.
URL1:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452127[2024/01/24]
URL2:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452128[2024/01/24]
URL3:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452129[2024/01/24]
URL4:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452130[2024/01/24]
URL5:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452131[2024/01/24]
URL6:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452132[2024/01/24]
URL7:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452133[2024/01/24]
URL8:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452134[2024/01/24]
URL9:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452139[2024/01/24]
URL10:https://www.davidmus.dk/islamisk-samling/miniaturemaleri/item/963[2024/01/24]
Adamiyat, F. (1975). Amīr Kabīr and Iran, Tehran: ḵarazmī Publishing [in Persian].
Aghagari, H. & Raznahan, M.H. & Bayati, H. (2014). "Refugee in Safavid Period: Relying on Ulamh Takalu Asylum to the Ottoman Empire", History of Islam and Iran, 24(23), 5-24 [in Persian].
Amoozgar, J. (1996). Mythological History of Iran, Tehran: SAMT [in Persian].
Aydanlou, S. (2005). "Afrāsīāb", Encyclopedia of Persian Language and Literature, vol. 1, Saadat, E., Tehran: Academy of Persian Language & Literature [in Persian].
Azhand, Y. (2010). A Research on Persian Painting and Miniature, vol. 2, Tehran: SAMT [in Persian].
Bagci, Serpil (2000), "From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Sehname-I Turki Copies", Muqarnas, (17), 162-176.
Bahar, M. (1997). Treaties on Persian Culture, Tehran: Fekr-e Rooz Pub [in Persian].
Bahar, M. (2012). A Research on Persian Mythology, Tehran: Āgah Pub [in Persian].
Blair, Sheila, and Bloom, Jonathan (2009), The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Oxford and New York.
Brown, E. G. (1990). Literary History of Persia, Translated by Bahram Meghdadi, Tehran: Morvārīd Pub. [in Persian].
Canby, Sh. (2003). Persian Painting, Translated by Mehdi Hosseini, Tehran: Art University Pub. [in Persian].
Canby, Sh.(2011), The Shahnama of Shah Tahmasp, New York, The Metropolitan Museum.
Christensen, A. (2002). Kīānīān, Translated by Zabih Allah Safa, Tehran: ‘Elmī-Farhangī Publishing Company [in Persian].
Dādagīhī, (2016). Bondaheš, Translated by Mehrdad Bahar, Tehran: Tūs Pub. [in Persian].
Davis, Dick (2002), Fathers and Sonns: Stories from the Shahnameh of Ferdowsi, Volum II, Washington D.C., Mage Publishers.
Dehghani, R. (2009). "The Pattern of Iran Ottoman's Relations as an Example of Islamic-Eastern Relations", ǰostārha-ye Tarīḵī (Farhang), (71), 83-107 [in Persian].
Dianat, A. A. (2008). "Timur Gorkani", in: Encyclopaedia Islamica, vol. 16, Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia Pub [in Persian].
Dickson, Martin Bernard, and Stuart Cary Welch (1981), The Houghton Shahnameh, Volum II, Cambridge, Harvard University Press.
Dīnewerī, A. H. (1985). al-Aḵbār ul-Ṭīwāl, Translated by Mahmoud Mahdavi Damghani, Tehran: Ney Pub. [in Persian].
Doostkhah, J. (1951). Avesta: The Ancient Iranian Hymns, Tehran: Morvarid Pub. [in Persian].
Dumezil, G. (2005). The Plight of a Sorcerer, Translated by Mehdi Baghi & Shirin Mokhtarian, Tehran: Qeseh Pub. [in Persian].
Eslami Nodooshan, M.A. (1969). Political Authority and Tragedy in Shahnameh, Tehran: Society for the National Heritage of Iran [in Persian].
Falsafi, N. A. (1953). "Čāldorān Battle", Journal of Faculty of Literature, 1(2), 50-127 [in Persian].
Farahani Monfared, M. (2002). "Iran and Turan in Timurid Era Sources", Tarīḵī Journal, (3), 183-191 [in Persian].
Farroxzādān, Ā. & Ēmēdān, Ā. (2010). Dēnkard, Book 7, Edited and comments by Mohammad Taghi Rashed-Mohassel, , Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [in Persian].
Fażlullah Hamedanī, R. D. (2013). ǰāmī‘ ul-Tawārīḵ, Edited by Mohammad Roshan, Tehran: Mīrāṯ-e Maktoob [in Persian].
Fazlinejad, A. (2013). "A Study of the Representation of Kiyanid Aspect in the Historiography and Epic Poetry of Ilkhanid Era", Historical Perspective & Historiography, 23(12), 149-179 [in Persian].
Ferdowsī, A. (1996). šāhnāmeh, Saeed Hamidian, Tehran: Qaṭreh Pub. [in Persian].
Fereydoun Bake, A. (1857). Monša’āt ul-Salāṭīn, vol. 1, Istanbul: (n.p.).
Grabar, O. (2011). Mostly Miniatures: An Introduction to Persian Painting, Translated by Mehrdad Vahdati Daneshmand, Tehran: MATN [in Persian].
Hammer-Purgstall, J. (1988). History of the Ottoman Empire, vol. 2, Translated by Mirza zaki Aliabadi, Tehran: Zarīn Pub. [in Persian].
Hatefi, A. (1958). Timur-nāma, edited by Yuša, Madras University Pub. [in Persian].
Hillenbrand, R.(1996),"The Iconography of the Shah-Nama-yi Shahi in Safavid Persia", The History and Politics of an Islamic Society, ed. C. Melville, London and New York, Pemborke Papers.
Jafari Mazhab, M. (2000). "Economic reasons for the separation of Iran and Turan", Foreign Relations History, 2(2), 1-10 [in Persian].
ǰoveīnī, A. M. (2008). Tarīḵ-e ǰahāngošā, Mohammad Ghazvini, Tehran: Hermes Pub [in Persian].
Kazzazi, M. J. (1991). Mazes of Mystry: Essays on the Shahnameh, Tehran: Markaz Pub. [in Persian].
Kazzazi, M. J. (2011). The Edition and Interpretation of the First Section Shahname of Ferdowsi, vol. 2, Tehran: SAMT [in Persian].
ḵalaf Tabrīzī, M. H. (1963). Borhān-e Qāṭī‘, vol. 3, Edited by Mohammad Moīn, Tehran: Ibn-e Sīnā [in Persian].
ḵwāndmīr, Gh. M. (1620). Nāmeh Nāmī, in: BNF (Supplément Persan 1842) [in Persian].
Kinross, P. B. (1994). The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire, Translated by Parvaneh Sattari, Tehran: Kahkešān Pub. [in Persian].
Kolahchiyan, F. & Panahi, L. (2014). "Psychology of Kavos Character in Shahnameh", Mytho-Mystic Literature, 10 (37), 237-268 [in Persian].
Komaroff, L.(2012), Gifts of the Sultan, New Haven & London, Yale University Press.
Kordnoghabi, R. & Karami, N. & Beiranvand, A. & Nazari, N. (2018). "Low-Wise Properties of Ferdosi's Belief Based on Keykavus Personality", Journal of Comparative Literature Research, 6 (3), 131-152 [in Persian].
Krawulsky, D. (1999). "Iran’ and Iranzamin’ revived for the Ilkhanid state", Translated by Ali Bahramian, Foreign Relations History, 1 (1), 1-16 [in Persian].
Masoumipour, F. & Farrokhfar, F. (2021). "Analysis of Characterization of Feature in Paintings of Tahmasebi Shahnameh", Negareh Journal, 16 (57), 45-61 [in Persian].
Mas‘ūdī, A. H. (2003). Morūǰ ul-ḏahab wa Maʿādīn ul-ǰūhar, Translated by Ab, Tehran: ‘Elmī-Farhangī Publishing Company [in Persian].
Mirfakhrai, M. (2017). "Kavous", Encyclopedia of Persian Language and Literature, vol. 5, Saadat, E., Tehran: Academy of Persian Language & Literature [in Persian].
Molai, Ch. (2007). "Tūrān", Encyclopedia of Persian Language and Literature, vol. 2, Saadat, E., Tehran: Academy of Persian Language & Literature [in Persian].
Monshi Qazvini, B. (1999). Jawāher al-Akhbār, Edited by Mohsen Bahram Nejad, Tehran: Mīrāṯ-e Maktoob [in Persian].
Mostūfī, H. (2001). Zafarnāmeh, vol. 1, Edited by Mehdi Madayeni, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [in Persian].
Mostūfī, H. (2008). Tarīḵ-e Gozīdeh, Edited by Abd al-Husayn Navai, Tehran: Amīr Kabīr Pub. [in Persian].
Nasavī, Sh. M. (1991). Nafṯat ul-Maṣdūr, Tehran: Vīrastār Pub. [in Persian].
Navaei, A. H. (1971). šāh Ṭahmāsp ṣafavī, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [in Persian].
Navaei, A. H. (1989). šāh Esmā’īl ṣafavī, Tehran: Arḡavān Pub. [in Persian].
Nazarli, M. J. (2011). The Two Worlds of Iranian Miniature, Translated by Abbasali Ezzati, Tehran: MATN [in Persian].
Parvish, M. & Mohammadi, Z. (2024). "Reflection of Epic Concepts from Shahnameh in the Portrayal of Power of the Mongols and Iranians in Shahnameh-e Chingizi", Historical Perspective & Historiography, available Online from 19 feb. 2024 [in Persian].
Pouredavoud, E. (1998). Yašts, Tehran: Asāṭīr Publication [in Persian].
Rahimloo, Y. (2014). "Iran in the Safavid Era", in: The comprehensive History of Iran, vol. 10, Kazem Mousavi-Bojnourdi, Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia Pub [in Persian].
Rastgar Fassai, M. (2000). A Comprehensive Glossary of Proper Names in Shahnamih of Firdawsi, vol. 1, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [in Persian].
Riahi, M. A. (1990). Persian language and literature in Ottoman territory, Tehran: Pazhang Pub. [in Persian].
Riza, I. (1986). Iran and Turks in the Sassanid's Era, Tehran: ‘Elmī-Farhangī Publishing Company [in Persian].
Rohmer, H. R. (2010). "Safavids", in: The Cambridge History of Iran, Translated by Yaghoub Azhand, Tehran: ǰāmī Pub. [in Persian].
Roxbourgh, D.(2000), "Kamal al-Din Bihzad and Authorship in Persianate Painting", Muqarnas(17)119-146.
Rumlu, H. (1978). Aḥsan ul-tawārīḵ, vol. 1, Tehran: Bābak [in Persian].
Rustem, Unver (2012), "The Afterlife of a Royal Gift: The Ottoman Inserts of the Shahnama-I Shahi", Muqarnas, (29), 245-337.
Safa, Z. (1987). History of Literature in Iran, vol. 3, part. 1, Tehran: Ferdaws Pub. [in Persian].
Safa, Z. (1990). Epic Writing in Iran, Tehran: Amir Kabīr Pub. [in Persian].
Sarkarati, B. (2004). "Tūrān", in: Encyclepaedia of the World of Islam, vol. 8, Tehran: Encyclopaedia Islamica Foundation [in Persian].
Sarkarati, B. (2006). Hunted Shadows, Tehran: Tahoūrī Pub. [in Persian].
Satari, R. (2009). "Investigating the Development Process of Kawus Personality from Ancient Times to Shahnameh", History of Literature, 2(1), 103-112 [in Persian].
Shaw, S. J. (1991). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Translated by Mahmoud Ramezanzadeh, Tehran: BehNašr [in Persian].
Ṭabarī, M. ǰ. (1974). Tarīḵ-e Bal‘amī, Translated by Moḥammad Bal‘amī, Mohammad Taghi Bahar, vol. 1, Tehran: Zavār Pub [in Persian].
Ṭabarī, M. ǰ (1996). Tarīḵ-e al-Rosūl wa al-Molūk, vol. 2, Translated by Abolghasem Payandeh, Tehran: Asāṭīr Publication [in Persian].
Ṯa‘ālībī, A. (1989). Ḡorar aḵbār molūk ul-Fūrs wa-sīyarīhīm, Part I, Translated by Mohammad Fazaeli, Tehran: Noqreh Publication [in Persian].
Toolabi, T. (2024). "Representation of Zahak in Ottoman Critical Literature", Historical Perspective & Historiography, Available Online from 13 Feb. 2024.
UluÇ, Laleh (2012), "Gifted Manuscripts from the Safavids to the Ottomans", in: Gifts of the Sultan, Linda Komaroff, New Haven & London, Yale University Press.
Uzuncarsili, I. H. (1991). The Othoman History, vol. 3, Translated by Iraj Nobakht, Tehran: Keyhān [in Persian].
Welch, S. C. (2005). Persian Painting: Five Ruyal Safavid Manuscripts of the Sixteenth Century, Translated by Ahmad Reza Tagha, Tehran: MATN [in Persian].
Yahaqqi, M. J. (2012). A Dictionary of Muths and Narrative Symbols in Persian Literature, Tehran: Farhang Mo‘āṣer Pub. [in Persian].
Yazdi, Sh. A. (2008). Ẓafarnāmeh, vol. 1&2, Edited by Abd al-Husayn Navai & Saeid Mirmohammadsadegh, Tehran: Library, Museum and Document Center of Iran Parliament [in Persian].
Bagci, Serpil (2000), "From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Sehname-I Turki Copies", Muqarnas, (17), 162-176.
Blair, Sheila, and Bloom, Jonathan (2009), The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Oxford and New York.
Canby, Sh.(2011), The Shahnama of Shah Tahmasp, New York, The Metropolitan Museum.
Davis, Dick (2002), Fathers and Sonns: Stories from the Shahnameh of Ferdowsi, Volum II, Washington D.C., Mage Publishers.
Dickson, Martin Bernard, and Stuart Cary Welch (1981), The Houghton Shahnameh, Volum II, Cambridge, Harvard University Press.
Hillenbrand, R.(1996),"The Iconography of the Shah-Nama-yi Shahi in Safavid Persia", The History and Politics of an Islamic Society, ed. C. Melville, London and New York, Pemborke Papers.
UluÇ, Laleh (2012), "Gifted Manuscripts from the Safavids to the Ottomans", in: Gifts of the Sultan, Linda Komaroff, New Haven & London, Yale University Press.
Komaroff, L.(2012), Gifts of the Sultan, New Haven & London, Yale University Press.
Roxbourgh, D.(2000), "Kamal al-Din Bihzad and Authorship in Persianate Painting", Muqarnas(17)119-146.
Rustem, Unver (2012), "The Afterlife of a Royal Gift: The Ottoman Inserts of the Shahnama-I Shahi", Muqarnas, (29), 245-337.
URL1:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452127[2024/01/24]
URL2:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452128[2024/01/24]
URL3:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452129[2024/01/24]
URL4:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452130[2024/01/24]
URL5:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452131[2024/01/24]
URL6:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452132[2024/01/24]
URL7:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452133[2024/01/24]
URL8:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452134[2024/01/24]
URL9:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452139[2024/01/24]
)