نویسنده
استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراک
چکیده
بیشتر منابع تاریخی در لابه‌لای مطالب خود وجهی از اعداد و ارقام را مورد توجه قرار داده‌اند.منابع تاریخ‌نگاری دوره‌ی صفویه نیز به دور از این سنت تاریخی نبوده‌اند.این نوشتار از دو منظر به ویژگی‌های آمار و ارقام منابع دوره‌ی صفویه متمرکز شده است؛ یک منظر آن سلبی و دیگر ایجابی است که البته ممکن است چشم‌انداز متضادی را بروز دهد.البته هدف این نوشتار ارائه‌ی این تضاد نیست، بلکه در وجه سلبی در پی بیان آسیب‌ها و ضعف‌های سنتی منابع این دوره به تبعیت از گذشته است و در جنبه‌ی ایجابی به دنبال ارائه‌ی برخی شاخصه‌ها است که رعایت آن‌ها توسط مورخان این دوره، گونه‌ای از مستندنگاری تاریخی را نشان می‌دهد.بر این اساس دو سؤال اصلی مطرح می‌شود؛ یکی اینکه منابع دوره‌ی صفویه در ارائه‌ی آمار و ارقام دچار چه نقایصی هستند؟دوم اینکه این منابع برای واقعی نشان دادن ارقام خود از چه فنونی بهره برده‌اند؟در پاسخ به سؤالات مذکور، ضمن گونه‌شناسی آمارهای کاربردی در منابع، به تأثیر برخی ناهنجاری‌اهی سنتی، اعم از تداوم جلوه‌های اغراق‌آمیز در عرصه‌ی تاریخ‌نگاری و فقدان درک جنبه‌های کاربردی علم آمار پرداخته شده و چشم‌اندازی از تلاش مورخان برای واقعی کردن اعداد ارائه شده، عرضه می‌گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Analytic Insight toward Statistical and Numerical Data in Historiographical Sources of Safavid Era
نویسنده [English]
- Abdolallah Motevally
Assistant Professor, Department of History, University of Arak
چکیده [English]
Most of the historical sources have often considered numbers and figures in their texts and the historiography sources of Safavid era are not exception. The present paper focuses on the statistical and the numerical characteristics of Safavid era sources from two positive and the negative perspectives that may seem paradoxical. However, this paper is not supposed to deal with this paradox, rather, from negative perspective. It is to find traditional pitfalls and weak points of these sources, following the past tradition. and from positive perspective, this paper is looking for some criteria as being used by the historian so that it brings about a kind of documentational historiography. Thus, two questions are raised here: first; what are the deficiencies of Safavid sources in providing numerical data? Second; what techniques are being used to show the numbers are real? In answering these questions, we have provided the typology of practical statistics as being used in the sources and tried to assess the effect of some traditional abnormalities such as frequent use of exaggeration in historiography and the lack of understanding of practical aspects of statistics. In addition, historians' efforts to actualize the numbers are presented in a general perspective.
کلیدواژه‌ها [English]
- Numbers and Figures
- Safavid
- Exaggeration
- Historiography
- Statistics
)