نویسنده

• ناصر صدقی

دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

  مقوله‌ی روش ارتباط تنگاتنگی با نوع نگرش معرفتی به موضوع یک علمدارد؛همچنان‌که روش‌شناسی یا شناخت روش‌های یک علم هم مسئله‌ای است که ویژگی‌ها، و اصول و مبانی آن را باید از نوع نگاه نسبت به موضوع آن علم و معرفت شناسی مربوط به آن جست. بر همین اساس، در پژوهش حاضر وضعیت وفرایند تاریخی و جایگاه مقوله‌ی روش یا روش‌های رایج در تاریخ‌نگاری اسلامی درارتباط با نوع نگاه معرفتی مورخان مسلمان به موضوع و مسائل علم تاریخ بررسی شده است.هرچند برخی مورخان مسلمان متناسب با شرایط شکل‌گیری و گسترش جریان تاریخ‌نگاری اسلامی، به‌شکلی متناوب و البته همراه با گسست‌های بلندمدت و دامنه‌دار نوآوری‌های بسیاری را در عرصه‌ی روش‌شناسی داشته‌اند، جز مواردی محدود و استثنایی، به‌دلیل آنکهتاریخ نزد اکثر مورخان مسلمان به‌عنوان علم شناخت جامعه مطرح نشد، درنتیجه روش‌های رایج در آن‌هم معطوفبه شناخت واقعیات اجتماعی در بستر تاریخی نشد؛ زیرابه‌دلیل حاکم بودن و فراگیری نگاه معرفتی خبری بهموضوع و مسائل علم تاریخ و تلقی از تاریخ به‌عنوان معرفتی روایی و خبرمحور، مسئله‌ای مانند واقعیت تاریخی و ویژگی‌های چنین مقوله‌ای در محل اندیشه‌ی جدی مورخان مسلمان قرار نگرفته و درنتیجه روش یا روش‌های معطوف به شناخت چنین قضیه‌ای هم چندان جایگاهی نیافته است. درمقابل، آنچه به‌عنوان موضوع و مسئله‌ی محوری فعالیت تاریخ‌نگاری باقی ماند، خبر و روایت تاریخی بود و به‌سبب چنین نگرش معرفتی، روش‌های رایج هم بیشتر معطوف به چگونگی ضبط و ثبت خبر تاریخی شد.  

کلیدواژه‌ها

• تاریخ‌نگاری اسلامی
• معرفت‌شناسی
• روش‌شناسی
• خبر تاریخی
• واقعیت تاریخی

عنوان مقاله [English]

Methodological trends in Islamic Historiography

نویسنده [English]

• Naser Sedghi

Associate Professor, Department of History, University of Tabriz

چکیده [English]

The method is closely related to the view point of to the subject of a scientific knowledge. So that, the Methodological features of a knowledge or science should be sought from the type of approach to this subject. Accordingly, in this study the Common methods of the Islamic historiography in relation to the kind of Muslim historians' view to the history knowledge, has been studied. Except for a few exceptional cases, Such as IbnKhaldun, the most common methodol-ogical approaches in Muslim historiography did not attended to the social realities in historical context; Because the main topic of Muslim historians were the historical narrative, not event or historical fact. As a result, the most common methodological approaches in historio-graphy of Muslims concentrated on capture and record of historical reports or narratives. Thus the methods of cognition and analyze of historical facts in tradition of Muslim historiography was remain neglected.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic Historiography
• Epistemology
• Methodology
• Historical Narrative
• Historical Fact